Πίσω στα παλιά

Aριστερά σταθμευμένες σούστες και κάρο και δεξιά δύο ιππήλατα τραμ στην πλατεία Συντάγματος, τις αρχές του 20ου αιώνα. H πλατεία πιο μεγάλη, με στενότερο τον δρόμο απ’ όπου δύο γραμμές κατευθύνονταν προς τις οδούς Mητροπόλεως και Φιλελλήνων. Πολλοί Αθηναίοι, επειδή οι αποστάσεις στην Αθήνα ήταν μικρές «το έκοβαν με τα πόδια», όπως συνήθιζαν να λένε. Και επειδή όταν έβρεχε κόλλαγε στα παπούτσια τους λάσπη, έλεγαν «έκοψα λάσπη». Από τότε καθιερώθηκε η έκφραση που λέμε μέχρι σήμερα, όταν θέλουμε να πούμε ότι απομακρυνόμαστε γρήγορα από κάτι.

Ένα ιππήλατο αμαξάκι (λαντό) σταθμευμένο στην οδό Πανεπιστημίου. Ο κάθε επαγγελματίας είχε και το δικό του μεταφορικό μέσο. Ο μανάβης της γειτονιάς ξεκινούσε για το παζάρι τα ξημερώματα με τη σούστα του. Ο γαλατάς μοίραζε το γάλα και τα γιαούρτια με το αμαξάκι του. Ο εμποράκος είχε φορτωμένη κι αυτός όλη την πραμάτειά του πάνω σε μια κλειστή άμαξα και γυρόφερνε τις γειτονιές. Ο νερουλάς, επίσης, πουλούσε το πόσιμο νερό στα χρόνια που οι Αθηναίοι κόντευαν να «κορακιάσουν», γυρίζοντας από γειτονιά σε γειτονιά με το δικό του κάρο, που είχε μετατρέψει σε βυτιοφόρο. Τα σκουπιδιάρικα ήταν κι αυτά ειδικά κατασκευασμένα κάρα με πλαϊνά υψωμένα, από πρόσθετες σανίδες στην καρότσα, για να χωράνε περισσότερα σκουπίδια. Στην υπηρεσία του Δήμου μπήκανε κάποτε και τα κάρα-καταβρεχτήρια. Με αυτά βρέχονταν οι χωμάτινοι δρόμοι το καλοκαίρι, έτσι ώστε να σηκώνεται όσο το δυνατόν λιγότερη σκόνη από το φύσημα του αέρα και από τις άμαξες.

Σπάνια φωτογραφία (1870) που δείχνει την Ιερά οδό να είναι καρόδρομος. Η φωτογραφία είναι σπάνια γιατί ελάχιστες φωτογραφίες υπάρχουν για τα περίχωρα της Αθήνας, καθώς οι φωτογράφοι της εποχής επικέντρωναν τη θεματολογία τους στο ιστορικό κέντρο της πρωτεύουσας.

Στην κορυφή του λόφου του Κολωνού, βρίσκονται δύο μνημεία φιλελλήνων αρχαιολόγων. Το ένα είναι πάνω στον τάφο του Γερμανού αρχαιολόγου Κάρολου Μίλερ (1797-1840), που εργάστηκε και πέθανε στην Αθήνα. Είναι έργο του Δανού αρχιτέκτονα Κρίστιαν Χάνσεν (1803-1883). Πρόκειται για μια επιτύμβια στήλη, που καταλήγει σε διακόσμηση με άνθη. Δίπλα στο μνημείο του Μίλερ, υπάρχει και το μνημείο του Γάλλου αρχαιολόγου Σαρλ Λενορμάν (1802-1859), που επίσης πέθανε στην Αθήνα. Πρόκειται για μια μαρμάρινη λουτροφόρο υδρία, στο εσωτερικό της οποίας έχει ταφεί η καρδιά του. Ο Δανός συγγραφέας Χανς Κρίστιαν Άντερσεν, που επισκέφτηκε τον Κολωνό σ’ ένα ταξίδι του στην Ελλάδα το 1841, περιγράφει τις εντυπώσεις του από το φυσικό περιβάλλον του Κολωνού: «Η ροή στον Κολωνό… Εδώ είναι θαμμένος ο Γερμανός Κάρολος Μίλερ, που πέθανε πριν λίγο καιρό και που τόσα χρωστά σ’ αυτόν η επιστήμη… Ακούμπησα στον υγρό τάφο… Ο βουνήσιος αέρας κατέβαινε κρύος και τσουχτερός… Σε ολόκληρη τη φύση υπήρχε ένα μεγαλείο που ούτε η Ελβετία μπορεί να σου προσφέρει».

Η οδός Συγγρού (1890) προς τιμή του πάμπλουτου Κωνσταντινουπολίτη τραπεζίτη και πολιτικού Ανδρέα Συγγρού. Έχει χαρακτηριστεί μέγας εθνικός ευεργέτης. Θεωρήθηκε ότι υπήρξε ο ισχυρότερος άντρας της εποχής του, πιο πάνω και από τον βασιλιά Γεώργιο Α'. Στον αντίποδα, αμφισβητήθηκε έντονα λόγω των Λαυρεωτικών. Ο κόσμος, δε, τον αποκάλεσε «Λαυριοφάγο», γιατί αγόρασε τα ορυχεία Λαυρίου και έντεχνα διέρρευσε μέσω του τύπου ότι βρέθηκαν σ’ αυτά κοιτάσματα χρυσού. Ο Συγγρός μετοχοποίησε τα ορυχεία και χιλιάδες Αθηναίοι έσπευσαν να αγοράσουν μετοχές. Η συνέχεια είναι γνωστή, αφού αποδείχθηκε «άνθρακας ο θησαυρός» (από τότε βγήκε η παροιμία) και χιλιάδες Αθηναίοι έχασαν τις περιουσίες τους. Άλλοι χαρακτηρίζουν τον Α. Συγγρό μηχανορράφο και επιδέξιο πολιτικάντη, άλλοι ως λωποδύτη φιλάνθρωπο, ενώ ο τύπος της εποχής χρυσοκάνθαρο! Κατηγορήθηκε ότι παρίστανε μετά τον εθνικό ευεργέτη για να εξαγνίσει τις αμαρτίες του.

Η επονομαζόμενη villa Marguerite, «ο πύργος της Μαργαρίτας», που έλεγαν οι παλιοί Αθηναίοι. Παραμυθένιο κτίσμα στη συμβολή Β. Σοφίας και Μεσογείων, ήταν μια αρχιτεκτονική φαντασία με κόκκινη πελεκητή πέτρα, κωνικό τρούλο και στέγες καλυμμένες από μολυβδόφυλλα. Ο κήπος της ήταν κατάφυτος. Την είχε σχεδιάσει Άγγλος αρχιτέκτονας κατά παραγγελία Ελληνοαμερικανού επιχειρηματία. Το σπίτι όμως το αγόρασε ο Ευστάθιος Λάμψας, πλούσιος επιχειρηματίας κι ιδιοκτήτης του κεντρικού ξενοδοχείου «Μεγάλη Βρετανία». Παντρεμένος με τη Γαλλίδα Παλμύρας Παλφρουά, το ζευγάρι είχε μια θετή κόρη, τη Μαργαρίτα. Από εκεί προήλθε και το όνομα της βίλας, η οποία κατεδαφίστηκε λίγο πριν το 1970.

Το 1903, ο τραπεζίτης Ι. Πεσμαζόγλου εγκαινίασε το θαυμάσιο ξενοδοχείο Ακταίο, στο Π. Φάληρο. Το ξενοδοχείο κτίστηκε με σχέδιο των αρχιτεκτόνων Ερνέστου Τσίλερ και Καραθανασόπουλου, κατά τα πρότυπα των «Palace» των ευρωπαϊκών λουτροπόλεων. Ήταν ένα από τα πιο εντυπωσιακά κτίρια της εποχής, με 160 υπνοδωμάτια και μεγάλες πολυτελέστατες αίθουσες υποδοχής και δεξιώσεων. Για την ανέγερση, την εσωτερική διακόσμηση και τον εξοπλισμό του δαπανήθηκε το τεράστιο για την εποχή ποσό των 2.000.000 δραχμών. Υπήρξε για αρκετά χρόνια το επίκεντρο της κοινωνικής και κοσμικής ζωής της Αθήνας και του Πειραιά. Εκεί δίνονταν επίσημοι χοροί όλο τον χρόνο. Στη διάρκεια του πολέμου εγκαταλείφθηκε, για να ακολουθήσει η κατεδάφισή του, που ολοκληρώθηκε τα τελευταία χρόνια με την εξαφάνιση και του μικρού τμήματος του κτιρίου που είχε διασωθεί κι άξιζε να διατηρηθεί σαν «τεκμήριο» μιας εποχής που χάθηκε οριστικά.

Φωτογραφία από card postal της εποχής 1905. Τότε, σύμφωνα με τα πρώτα δημογραφικά στοιχεία, η Αθήνα στις αρχές του 20ου αιώνα αριθμούσε 123.000 κατοίκους.

Η οδός Αθηνάς (1905), όπου διακρίνουμε τις κλειστού τύπου άμαξες, αγγλικού τύπου (τις «Βικτώριες»). Μερικά από τα κτίρια που διακρίνουμε, κατά μήκος του δρόμου προς το Μοναστηράκι, σώζονται μέχρι σήμερα.

Η κοίτη του Ιλισού ποταμού (1895) ξεκίνησε να καλύπτεται επί Μεταξά, στα τέλη της δεκαετίας του ’30, από το ύψος της παλαιάς Σχολής Χωροφυλακής μέχρι την άλλοτε γέφυρα του Σταδίου, για να δημιουργηθεί η σημερινή οδός Μιχαλακοπούλου. Αργότερα, το 1960, οι εργασίες επικάλυψης συνεχίστηκαν για να δημιουργηθεί η οδός Καλλιρόης.

Ο ποταμός Κηφισός, το 1870, τότε που στις όχθες του η περιοχή Ρέντη (Κολοκυνθού) ήταν γεωργικό προάστιο της Αθήνας. Είχε κι αυτός την τύχη του Ιλισού. Οι ιθύνοντες, αφού έστρωσαν κακόγουστα με πέτρα και σκυρόδεμα τις κοίτες του, στη συνέχεια στη δεκαετία του 1990-2000 επικαλύφθηκε πλήρως για να διαπλατυνθεί η Εθνική οδός.

Το 1869, η ελληνική κυβέρνηση οριοθέτησε 80 στρέμματα δημόσιας γης για το κτίριο του Ζαππείου, στο χώρο μεταξύ των κήπων του Παλατιού και του αρχαίου ναού του Ολυμπίου Διός. Η Βουλή των Ελλήνων πέρασε επίσης νόμο στις 30 Νοεμβρίου του 1869 ειδικά για τις κατασκευές των κτιρίων των Ολυμπιακών αγώνων του 1896, αφού το Ζάππειο ήταν το πρώτο κτίριο παγκοσμίως που κτίστηκε αποκλειστικά για τους Ολυμπιακούς αγώνες. Το πρώτο σχέδιο του κτιρίου εκπονήθηκε από τον αρχιτέκτονα Φ. Μπουλανζέ, το οποίο στη συνέχεια τροποποιήθηκε από τον Αναστάσιο Θεοφιλά και τελικά εγκαταλείφτηκε. Ο Κ. Ζάππας αναθέτει τελικά τον σχεδιασμό του κτιρίου στον Δανό αρχιτέκτονα Θεόφιλο Χάνσεν. Μετά από πολλές καθυστερήσεις το κτίριο θεμελιώθηκε στις 20 Νοεμβρίου του 1874. Τα επίσημα εγκαίνια έγιναν με πανηγυρικό τρόπο στις 20 Οκτωβρίου του 1888. Η αρχιτεκτονική του κτιρίου ακολουθεί τον νεοκλασικό ρυθμό, με πρόπυλο κορινθιακού ρυθμού. Το κτίριο σε συνδυασμό με την πέτρινη γέφυρα του Ιλισού (είχε κατασκευαστεί με χορηγία του Ε. Ζάππα) και τους γύρω κήπους, αποτέλεσαν την εικόνα της Αθήνας στις αρχές του 20ου αιώνα. Δυστυχώς, ο Ε. Ζάππας δεν έζησε αρκετά για να δει το κτίριο στην τελική του μορφή.

Το Ολυμπιακό Ποδηλατοδρόμιο στο Παλαιό Φάληρο. Κατασκευάστηκε το 1895 για τους πρώτους Ολυμπιακούς αγώνες της Αθήνας. Η φωτογραφία είναι τραβηγμένη κατά τη διάρκεια των αγώνων. Στο βάθος διακρίνονται στον κάμπο τα πρώτα καπνεργοστάσια. Κατά τη διάρκεια του μεσοπολέμου και έπειτα χρησιμοποιείτο ως γήπεδο ποδοσφαίρου. Το 1964, στη θέση του κατασκευάστηκε το στάδιο Γ. Καραϊσκάκης.

Στη θέση του κεντρικού κτιρίου της Εθνικής Τράπεζας, στην οδό Αιόλου, υπήρχαν τον 19ο αιώνα δυο χωριστά διώροφα κτίρια, χτισμένα τη δεκαετία του 1840. Αριστερά βρισκόταν η οικία Δομνάνδου, που αγοράστηκε το 1845 από τον τραπεζίτη Γεώργιο Σταύρου και στέγασε το πρώτο τραπεζικό κατάστημα της ελεύθερης Ελλάδας. Δεξιά βρισκόταν το ξενοδοχείο «Αγγλία» του επιχειρηματία Φραγκίσκου Φεράλδη, που αγοράστηκε με τη σειρά του μια δεκαετία αργότερα, με την επέκταση των εργασιών της τράπεζας. Τα δυο κτίρια διέθεταν τον ίδιο αριθμό ορόφων και το ίδιο ύψος, ώστε το 1899-1900 ενοποιήθηκαν με σχετική ευκολία, για να αποτελέσουν, ανακαινισμένα και με νέα εξωτερική διαμόρφωση σε νεοκλασικό ύφος, το ενιαίο μέγαρο που ξέρουμε σήμερα και το οποίο ευτυχώς διασώθηκε.

Ο αρχικός πυρήνας του κτιριακού συγκροτήματος του Νοσοκομείου Ευαγγελισμόςοικοδομήθηκε μεταξύ 1881-1884, με βάση τα σχέδια του στρατιωτικού μηχανικού Αναστασίου Θεοφιλά. Το 1888 προστέθηκε το Α'Χειρουργείο, ενώ το 1897-1898 κτίστηκε ο οίκος των αδελφών νοσοκόμων. Το Νοσοκομείο ιδρύθηκε με πρωτοβουλία της βασίλισσας Όλγας, ενώ στην ανέγερση και στη συμπλήρωση των διαφόρων πτερύγων, συνεισέφεραν οικονομικά ο τσάρος Αλέξανδρος Β', η Μονή Ασωμάτων (Πετράκη) και γνωστοί Έλληνες επιχειρηματίες, όπως ο Αντρέας Συγγρός, ο Γεώργιος Δρομοκαΐτης, ο Μ. Κοργιολένιος, ο Δ. Θεοδωρίδης κα. Για πάνω από μισό αιώνα, παρέμεινε το μεγαλύτερο Νοσοκομείο της πρωτεύουσας, με 425 κλίνες.

Η οδός Ερμού, το 1904. Διακρίνουμε τα καινούργια ηλεκτρικά φανάρια στο δρόμο. Η Αθήνα άρχισε να ηλεκτροδοτείται σιγά-σιγά από το 1889. Πριν, αντί για ηλεκτρικό ρεύμα, υπήρχε το φωταέριο. Οι πρώτες εγκαταστάσεις του εργοστασίου παραγωγής φωταερίου, στην οδό Πειραιώς («το γκάζι», όπως αποκαλείτο) το οποίο υπάρχει αναπαλαιωμένο σήμερα, οικοδομήθηκε το 1860, με βάση γαλλική μελέτη, για λογαριασμό του επιχειρηματία Φραγκίσκου Φεράλδη, που το 1857 είχε αποκτήσει το σχετικό αποκλειστικό προνόμιο εκμετάλλευσης για 50 χρόνια, που στη συνέχεια μεταβιβάστηκε στην Εταιρεία Αεριόφωτος και ανανεώθηκε διαδοχικά μέχρι το 1938, οπότε και περιήλθε στον Δήμο Αθηναίων.

Ο καθεδρικός ναός της Αθήνας (φωτογραφία του 1890), αφιερωμένος στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου, βρίσκεται στην πλατεία Μητροπόλεως. Η κατασκευή του ξεκίνησε το 1842 και ολοκληρώθηκε το 1862. Ο τύπος του ναού είναι σταυροειδής τρίκλιτη βασιλική με τρούλο. Το κόστος κατασκευής ξεπέρασε τον προϋπολογισμό. Η διαφορά καλύφθηκε μερικώς από την πώληση εκκλησιαστικής περιουσίας και από δωρεές της πλούσιας οικογένειας του εθνικού ευεργέτη Σίνα που ζούσε στη Βιέννη. Ο ναός χτίστηκε σε 4 φάσεις. Ο αρχιτέκτονας Θ. Χάνσεν ετοίμασε τα πρώτα σχέδια, στα οποία βασίστηκε το μέρος του κτιρίου μέχρι το ύψος της πρώτης σειράς των παραθύρων. Έπειτα, το 1843, οι εργασίες διακόπηκαν λόγω οικονομικών προβλημάτων. Το 1846, ανέλαβε ο Δημήτριος Ζέζος, εισάγοντας το ελληνοβυζαντινό στοιχείο. Μετά το θάνατό του, το 1857, ο Δήμος Αθηναίων ζήτησε από τον Γάλλο αρχιτέκτονα Francois Boulanger να συνεχίσει την κατασκευή. Αυτός εργάστηκε μαζί με τον Παναγιώτη Κάλκο, που ήταν υπεύθυνος για την εκτέλεση των εργασιών κατασκευής. Για το χτίσιμο του ναού χρησιμοποιήθηκε υλικό από ερειπωμένες βυζαντινές εκκλησίες. Οι τοιχογραφίες στο εσωτερικό, που είναι έργα του Σπυρίδωνα Γιαλλινά και του Alexander Seitz, ακολουθούν τη βυζαντινή παράδοση, ενώ η διακόσμηση ανήκει στον ζωγράφο Κωνσταντίνο Φανέλλη, από τη Σμύρνη. Τα γλυπτικά αρχιτεκτονικά στοιχεία, τα κιονόκρανα και ο άμβωνας σχεδιάστηκαν από τον γλύπτη Γεώργιο Φιτάλη. Οι πολυάριθμες αρχιτεκτονικές διαφοροποιήσεις κατά την κατασκευή οδήγησαν σ’ έναν απροσδιόριστο αρχιτεκτονικό ρυθμό, που είναι ιδιαίτερα ορατός.

Η οδός Πατησίων (εδώ βλέπουμε το τέρμα), από τους ωραιότερους δρόμους της παλιάς Αθήνας. Η οδός αυτή συνέδεε το κέντρο της πόλης με το κοσμοπολίτικο προάστιο των Πατησίων. Κατά μήκος του δρόμου αυτού είχαν τις επαύλεις τους για αρκετές δεκαετίες οι οικονομικοί παράγοντες της εποχής. Σήμερα, από τις παλιές επαύλεις σώζεται μόνο η παλιά κατοικία του βιομήχανου Ιωάννη Σοφιανόπουλου (απέναντι από το σταθμό του Ηλεκτρικού).

Τα Πατήσια (από κάρτα της εποχής), από τα ωραιότερα και κοσμοπολίτικα προάστια της παλιάς Αθήνας (1904).

Η οδός Ερμού, ήδη από το 1835, ως κύρια οδός της νέας πρωτεύουσας, σταδιακά διαπλατύνεται, αποκτά αρχοντικές οικίες που στεγάζουν δημόσιες υπηρεσίες και υπουργεία, καλλωπίζεται, πλημμυρίζει με άμαξες κάθε είδους και αναδεικνύεται σε εμπορικό δρόμο με καταστήματα τροφίμων, σιδεράδικα, ραφτάδικα και τσαρουχάδικα. Έκτοτε και μέχρι σήμερα ανελλιπώς η οδός Ερμού παραμένει η καρδιά της εμπορικής κίνησης της Αθήνας.

Φωτογραφία τραβηγμένη από το ύψος του Αγ. Σώστη (1905). Η λεωφόρος Συγγρού έχει πλέον δεντροφυτευτεί κατά μήκος της. Βλέπουμε τα πρώτα σπίτια των συνοικιών του Κουκακίου και του Μακρυγιάννη. Η Αθήνα στις αρχές του 20ου αιώνα έχει πλέον αρχίσει να οικοδομείται.

Η οδός Αθηνάς, στις αρχές του 20ου αιώνα (1906), εμπορικός δρόμος από τότε. Διακρίνουμε τα μαγαζιά κιόσκια της εποχής και τους μικροπωλητές κατά μήκος του δρόμου. Για τους παλιούς Αθηναίους ο δυτικός τρόπος ντυσίματος έχει πλέον καθιερωθεί. Ο φουστανελοφόρος πωλητής της φωτογραφίας είναι πιθανότατα από τα γύρω χωριά, από όπου κατέβαινε καθημερινά με το γαϊδουράκι στην Αθήνα για το μεροκάματο.

Τα «Αναφιώτικα» είναι οικισμός της Πλάκας που βρίσκεται ακριβώς κάτω από τη βόρεια πλευρά της Ακρόπολης. Δημιουργήθηκε από τους ονομαστούς πετράδες χτίστες που ήρθαν από το νησί της Ανάφης για να δουλέψουν στην οικοδόμηση των ανακτόρων και των μεγάλων επιβλητικών κτιρίων της βαυαρικής αρχιτεκτονικής. Ήταν περιζήτητοι μάστορες και δούλεψαν αργότερα και στην οικοδόμηση των νεοκλασικών. Τους παραχωρήθηκε ο χώρος κάτω από την Ακρόπολη και έχτισαν μόνοι τους τα σπιτικά τους, ακολουθώντας την κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική. Πέτυχαν να «δέσουν» τα σπίτια τους αρχιτεκτονικά με τα υπόλοιπα της Πλάκας, χωρίς να αφαιρούν μέρος του μεγαλείου των αρχαίων μνημείων. Ευτυχώς σώζονται μέχρι σήμερα (φωτογραφία του 1903).

Τα ανάκτορα της Αθήνας περιστοιχισμένα από νεοκλασικά κτίρια (1880).

Από τα πρώτα κοσμικά καφεζαχαροπλαστεία του Βάρσου, στη γωνιά Πανεπιστημίου και Σανταρόζα, στις αρχές του 20ου αιώνα.

Φωτογραφία από τον Λυκαβηττό, με την περιοχή του Κολωνακίου. Δέστε τα υπέροχα επιβλητικά νεοκλασικά κτίρια βαυαρικής αρχιτεκτονικής. Σήμερα στην περιοχή δεν σώζεται κανένα.

Η λεωφόρος Κηφισίας στο ύψος της Μεσογείων, «πατημένος» χωματόδρομος, το 1907. Μεταπολεμικά θα διαπλατυνθεί. Βλέπουμε τις ξύλινες κολώνες στήριξης των ηλεκτρικών καλωδίων και τους μεταλλικούς πυλώνες. Η ηλεκτροδότηση της Αθήνας είναι γεγονός ότι έχει σχεδόν ολοκληρωθεί.

Ο χωματόδρομος της σημερινής οδού Πλουτάρχου στο Κολωνάκι, στις αρχές του 20ου αιώνα (1908). Στο βάθος διακρίνεται ο Λυκαβηττός.

Φωτογραφία (1908) τραβηγμένη από την περιοχή του Κεραμεικού, τότε που το Θησείο ήταν ακόμα χωριό (φωτογραφικό αρχείο Μουσείου Μπενάκη).

Φωτογραφία (1910) τραβηγμένη από την Ακρόπολη. Βλέπουμε την πύλη του Αδριανού, το λόφο του Μετς, αριστερά το Παναθηναϊκό στάδιο, πιο πίσω αριστερά τα πρώτα σπίτια του Παγκρατίου. Στο βάθος ο Υμηττός, που τον καιρό εκείνο ήταν «φαλακρός», δασώθηκε αργότερα.

Η βίλα Θων ήταν μια από τις πολλές επαύλεις που υπήρχαν περί τα τέλη του 19ου αιώνα και αργότερα στο καταπράσινο προάστιο των Αμπελοκήπων. Οι Αμπελόκηποι μέχρι τα μέσα του 19ου αιώνα ήταν αμπελώνες. Το όνομά τους, λοιπόν, δεν είναι συμπτωματικό. Οι παλιότεροι γνώριζαν τη βίλα Θων. Τελικά και το κτίριο αυτό δεν είχε καλύτερη τύχη. Το κράτος το άφησε στον βωμό των επιχειρηματικών συμφερόντων να κατεδαφιστεί και να γίνει ο σημερινός ουρανοξύστης. Κάποιος κροίσος Σαουδάραβας αγόρασε τα μπάζα από την κατεδάφιση και με αυτά έφτιαξε στην πατρίδα του ακριβώς τον ίδιο «Πύργο της Σταχτοπούτας», όπως ονόμαζαν τη βίλα. Στη φωτογραφία, μπροστά στο κτίριο, πιθανότατα «ποζάρουν» τα μέλη της οικογένειας.

Η οικία Ράλλη-Σκαραμαγκά (κτίριο αριστερά) ήταν από τα τελευταία μέγαρα που χτίστηκαν στη Β. Σοφίας, γύρω στο 1920 (κατεδαφίστηκε το 1955). Στη θέση του σήμερα υπάρχει το υπουργείο Εσωτερικών. Δεξιά, το σημερινό Μουσείο Μπενάκη.

Αθηναϊκός τυπικός καφενές από πρώην Αιγυπτιώτες. Έτσι αποκαλούνταν οι Έλληνες στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Παρατηρείστε τη νεοεισερχόμενη, μοντέρνα για την εποχή, επιγραφή «ΚΑΦΕ-ΜΠΑΡ» (Φωτογραφία γύρω στο 1920, από άγνωστη φωτογραφική πηγή).

http://to-paliatzidiko.blogspot.gr

Το έθιμο ή ή συνήθεια αν προτιμάτε να καταναλώνουμε ψαρόσουπα μετά την ταφή, είναι ένα αρχαίο ελληνικό έθιμο.

Ωστόσο αν και το έθιμο να καταναλώνουμε ψαρόσουπα, έχει ελληνικές ρίζες… δεν έχει στενή σχέση με την ορθόδοξη εκκλησιαστική παραδοση.

Μέχρι τον 4ο αι. , κατά τα μνημόσυνα, προσέφεραν ψωμί και κρασί με ελιές ή τυρί ή ρύζι και ευχόταν «μακαρία ή μνήμη αυτού». Γι’ αυτό και λέγονταν «μακαριαί». Απομεινάρια αυτών των εκδηλώσεων είναι τα σημερινά αρτουλάκια και ο καφές τα οποία προσφέρονται κατά τα μνημόσυνα σήμερα από τούς συγγενείς τού κοιμηθέντος.

Αυτό που ανήκει στην παράδοση μας και έχει σχέση με την χριστιανική φιλοξενία, είναι η περιποίηση και η ευχαρίστηση των παρευρισκομένων σε μια κηδεία ή σε ένα μνημόσυνο.Τώρα, τι θα καταναλωθεί δεν έχει τόσο σημασία. Αν βέβαια είναι περίοδος νηστείας ή μέρα νηστείας, προσφέρονται νηστίσιμα.

Ίσως, η ψαρόσουπα είναι πιο πρακτική να καταναλωθεί και πιο εύπεπτη, γιαυτό προτιμάται περισσότερο. Έτσι, είναι όμορφο, για κάποιον που ήρθε από μακριά για να προσευχηθεί για τον νεκρό μας, να του προσφέρουμε ένα πιάτο ζεστό φαγητό, ως ένδειξη ευγνωμοσύνης για την απόσταση που διένυσε, για να παρευρεθεί στο μνημόσυνο ή στην κηδεία. Το ίδιο ισχύει και για τον καφέ που προσφέρεται.

Άρα, δεν τρώμε απαραιτήτως μετά την ταφή και δεν τρώμε απαραιτήτως ψαρόσουπα.

http://www.dogma.gr/

«Θρηνώ γιατί θα ψηφίσω μέτρα που δεν θέλω αλλά δεν έχω άλλη εναλλακτική για την πατρίδα μου», είπε ο Γ. Δημαράς (ΣΥΡΙΖΑ) στη Βουλή...."The Toc

Η ιστορία του γοητευτικού Θόδωρου Βενάρδου, γνωστού ως «ληστή με τις γλαδιόλες», θα μπορούσε να είναι ένα επιτυχημένο χολιγουντιανό σενάριο που θα έσπαγε ταμεία. Ευφυής, λάτρης της πλούσιας ζωής, των ταξιδιών, των ακριβών αυτοκινήτων και της νυχτερινής διασκέδασης.

Της Μαρίας Ζαχαροπούλου

Όμορφος, σαν σταρ του σινεμά, αγαπήθηκε από τις γυναίκες τις οποίες και ο ίδιος λάτρεψε. Το 1973 παντρεύτηκε με μια 17χρονη και χώρισε μέσα σε τρεις μήνες, ενώ σάλο προκάλεσε η αποκάλυψη του έρωτα του με την Μπελίντα, μια τρανσέξουαλ με την οποία διατηρούσε δεσμό για δυο χρόνια και της είχε προτείνει ακόμη και γάμο. Ήταν ερωτευμένος μέχρι το τέλος και μέσα από τη φυλακή, υπέγραφε επιστολές με το ίδιο του το αίμα και τις έστελνε στην αγαπημένη του Άννα την οποία γνώρισε ενώ ήταν κρατούμενος. Οι θαυμάστριες του, όταν έγινε γνωστός ο θάνατος του, έσπευσαν στο νεκροτομείο για να δουν για τελευταία φορά το είδωλο τους.

Ο Θόδωρος Βενάρδος, πρώην μηχανικός του εμπορικού ναυτικού, είχε δύσκολα παιδικά χρόνια με τον πατέρα του να εγκαταλείπει την οικογένεια όταν ήταν 5 ετών και τον πατριό να είναι ιδιαίτερα βίαιος μαζί του. «Ήταν ένα πικραμένο αλλά ευγενικό παιδί», θα πει αργότερα, η μητέρα του. Έζησε μια περιπετειώδη ζωή και στην κηδεία του ένα από τα στεφάνια έφερε την υπογραφή της 17Ν. Αν και πολλοί είπαν πως ο αποστολέας δεν ήταν τα μέλη της Οργάνωσης, για τους δικούς του ο Θόδωρος ήταν ένα άτομο «κοινωνικά ανένταχτο, αντικρατιστής, με μια φυσική άρνηση προς την καθεστηκυία τάξη». Μάλιστα, ο θρυλικός ληστής ισχυριζόταν πως «οι ληστείες του ήταν μια πράξη αντίστασης κατά των συνταγματαρχών».

Οι ληστείες, η τζάγκουαρ και οι γλαδιόλες που… μάλλον ήταν γαρύφαλλα

Ήταν παραμονή της εξέγερσης του Πολυτεχνείου, όταν ο Θόδωρος Βενάρδος έκανε την πρώτη του ληστεία. Μπήκε σε υποκατάστημα τράπεζας στο Παγκράτι, ντυμένος σαν καθολικός παπάς και κάτω από το ράσο του έκρυβε μια κοντόκανη καραμπίνα. Η συγκεκριμένη ληστεία έχει καταγραφεί ως η πρώτη ένοπλη ληστεία σε τράπεζα στην Ελλάδα.

Η λεία του άγγιξε το αστρονομικό ποσό των 2.375.000 δραχμών. Ο νεαρός ληστής έφυγε με μια τζάγκουαρ που είχε παρκάρει έξω από την τράπεζα! Η ληστεία έγινε πρώτη είδηση και οι εφημερίδες έγραφαν: «Ασύλληπτος ο ληστής με την τζάγκουαρ». Για τους αστυνομικούς η σύλληψη του νεαρού ληστή έγινε θέμα τιμής αλλά ο Βενάρδος είχε άλλα σχέδια. Πέντε ημέρες μετά την ληστεία έφυγε από την Ελλάδα με προορισμό το Σεν Μόριτς της Ελβετίας. Έμεινε σε ένα πολυτελές ξενοδοχείο κάνοντας πλούσια ζωή. Λίγο πριν τα Χριστούγεννα του 1973 αναχώρησε για ένα δεκαήμερο ταξίδι στη Ζυρίχη, το Παρίσι, το Λονδίνο, τη Ρώμη, το Μιλάνο και την Μπολόνια και στις 3 Ιανουαρίου του 1974 επέστρεψε στην Αθήνα. Ο Βενάρδος συνέχισε να διασκεδάζει και να ξοδεύει σε νυχτερινά κέντρα, στο καζίνο της Πάρνηθας, σε ιππικούς ομίλους και τον ιππόδρομο και αγόρασε ένα αυτοκίνητο έναντι 250.000 δραχμών. Ο νεαρός δεν άργησε να πέσει στα χέρια της αστυνομίας όταν έφτασαν σε αυτή πληροφορίες για τα υπέρογκα ποσά που σκορπούσε.

Στις 24 Απριλίου 1974 ο Βενάρδος απέδρασε με κινηματογραφικό τρόπο από τις φυλακές Κορυδαλλού όπου κρατείτο. Ο νεαρός εκμεταλλεύτηκε το γεγονός ότι ο φρουρός πήγε να πιάσει την μπάλα των κρατουμένων που έπεσε έξω από το προαύλιο της φυλακής και σκαρφάλωσε τον ψηλό τοίχο. «Ήταν πολύ γυμνασμένος, ανέβηκε σαν γάτα, βρήκε την πόρτα της σκοπιάς ανοιχτή και βγήκε έξω…» θα έλεγε αργότερα, ένας από τους κρατούμενους. Οι εφημερίδες εκείνων των ημερών αφιερώνουν μεγάλα ρεπορτάζ στην απόδραση, γράφοντας πως απέδρασε καταχειροκροτούμενος από 100 κρατούμενους που του φώναζαν «μπράβο Βενάρδο». «Εκπληκτική απόδραση. Πώς ο Βενάρδος ξεγέλασε τους φρουρούς και διέφυγε μέσα από τον Κορυδαλλό», ήταν ένας από τους πρωτοσέλιδους τίτλους. Ο ίδιος αποκάλυψε, αργότερα, ότι χρησιμοποίησε τρία ταξί για να διαφύγει. Όπως αποδείχθηκε, στη συνέχεια, ο νεαρός είχε ήδη αρχίσει να οργανώνει τη δεύτερη ληστεία του. Στις 17 Μαΐου 1974, ο Θόδωρος Βενάρδος μπαίνει και πάλι σε μια τράπεζα κρατώντας αυτή τη φορά ένα μεγάλο μπουκέτο με λουλούδια. Κάτω από τα λουλούδια είχε κρύψει την κοντόκανη καραμπίνα με την οποία απείλησε τους υπαλλήλους και τον διευθυντή της τράπεζας προκειμένου να πάρει 555.000 δραχμές από το ταμείο.

Ο Βενάρδος έφυγε την ώρα που οι υπάλληλοι προσπαθούσαν να τον σταματήσουν, αφήνοντας πίσω τα λουλούδια. Όταν, λίγο αργότερα, ένας αστυνομικός πήρε το μπουκέτο ως αποδεικτικό στοιχείο οι δημοσιογράφοι τον ρώτησαν τι είναι και εκείνος απάντησε, «γλαδιόλες» αν και μάλλον ήταν γαρύφαλλα. Εκείνη τη στιγμή ο Βερνάρδος βαφτίστηκε «ληστής με τις γλαδιόλες».

Η φήμη του Βενάρδου εξαπλώθηκε αστραπιαία. Οι γυναίκες… έπιναν νερό στο όνομα του και η αστυνομία τον επικήρυξε για 300.000 δραχμές. Οι εφημερίδες έκαναν λόγο για «Ληστεία αλά Σικάγο», αναφέροντας πως κατά 99%, ο Βενάρδος είναι ο ληστής της τράπεζας. Σε έρευνα που έγινε από την αστυνομία στο δωμάτιο του, λέγεται πως βρέθηκαν όλα τα επίμαχα δημοσιεύματα και δίπλα στους τίτλους ο ίδιος είχε σημειώσει με κόκκινο μαρκαδόρο: «100% ληστής ο Βενάρδος». Η χούντα απαγόρευσε την δημοσιοποίηση ειδήσεων για τον Βενάρδο ο οποίος είχε αρχίσει να γίνεται δημοφιλής. Ο μύθος του καθημερινά ενισχυόταν καθώς δεν είχε χρησιμοποιήσει το όπλο του σε βάρος ανθρώπων, ενώ κυκλοφορούσε και η φήμη πως πέταγε χρήματα έξω από τις τράπεζες τα οποία μάζευε ο κόσμος.

Το φιατάκι του ποδοσφαιριστή Σιδέρη, η Αμερική και η τελευταία πτήση

Ο Βενάρδος, προφανώς, είχε σχεδιάσει και την διαφυγή του, καθώς όπως προέκυψε, μια εβδομάδα πριν την δεύτερη ληστεία, είχε κλέψει από την Κυψέλη ένα αυτοκίνητο Φίατ 125 το οποίο ανήκε στον ποδοσφαιριστή Νίκο Σιδέρη. Μέσα στο αυτοκίνητο, εκτός από τις 10.000 δραχμές που υπήρχαν στο ντουλαπάκι, ο ποδοσφαιριστής είχε ξεχάσει και την ταυτότητα του. Το αυτοκίνητο βρέθηκε δυο μήνες αργότερα, έξω από το γήπεδο του Παναθηναϊκού, αλλά η ταυτότητα του Σιδέρη …ταξίδευε μαζί με τον Βενάρδο για την Αμερική με ένα νορβηγικό καράβι. Για λίγες εβδομάδες ο Βενάρδος κυκλοφορούσε στην άλλη άκρη του Ατλαντικού με την ταυτότητα του Σιδέρη αλλά η Υπηρεσία Μεταναστεύσεως των Η.Π.Α τον απέλασε επειδή δεν είχε ταξιδιωτικά έγγραφα και βίζα. Ο Βενάρδος ταξίδεψε για την Αθήνα κάνοντας ένα ολόκληρο σόου μέσα στο αεροπλάνο. «Έλεγες είναι ή εφοπλιστής ή βιομήχανος…», θα έλεγε αργότερα, μια από τις αεροσυνοδούς η οποία ακόμη θυμάται τον νεαρό όμορφο, αριστοκρατικό άνδρα να δωρίζει αρώματα, που είχε αγοράσει στην Νέα Υόρκη, σε όλο το πλήρωμα. «Στο Ελληνικό θα με περιμένουν δημοσιογράφοι και φωτογράφοι. Θα μου κάνουν μεγάλη υποδοχή», εκμυστηρεύτηκε στην γυναίκα που καθόταν δίπλα του στο αεροπλάνο, ο καλοβαλμένος νεαρός. Μόλις αποβιβάστηκε ο Βενάρδος, συνελήφθη από τους αστυνομικούς που τον περίμεναν στο αεροδρόμιο.

Ο Βενάρδος οδηγήθηκε στη φυλακή και προσπάθησε να προσαρμοστεί στη νέα πραγματικότητα. Γυναίκες κάθε ηλικίας του έστελναν καθημερινά ερωτικές επιστολές, φωτογραφίες και λουλούδια και όπως έγραψε στο αυτοβιογραφικό του βιβλίο «Ισοβίτης ή δραπέτης» ο Βαγγέλης Ρωχάμης, φίλος του από τα παλιά, ο Θόδωρος «ήταν ατίθασος και θαρραλέος (…) στο κελί του είχε τις πιο ωραίες φωτογραφίες και τις πιο όμορφες γυναίκες, που είχα δει σε φωτογραφία. Ήταν πάντα κομψά ντυμένος και πάντα μύριζε κάποιο καινούργιο άρωμα. Έτρωγε λίγο και συχνά. Όταν τον είχα κάποτε ρωτήσει γιατί, μου είχε απαντήσει πως έτσι πρέπει να τρώει όλος ο κόσμος για να μην χαλαρώνει το στομάχι του. Πρόσεχε πολύ τον εαυτό του. Ακόμη και το φαγητό που έτρωγε ήταν λίγο και εκλεκτό. Απ’ τα ναρκωτικά ήταν πολύ μακριά. Δεν ήθελε ούτε να ακούει γι’ αυτά. Κι όποιον έβλεπε να κάνει χρήση ναρκωτικών, του έβαζε τις φωνές και του έλεγε να κάνει γυμναστική κι ότι η ζωή είναι ωραία δίχως τα ναρκωτικά κι έξω απ’ τη φυλακή».

Η δίκη με τη γούνα, ο αγώνας κατά της χούντας και τα χρόνια της φυλακής

Η δίκη του Θόδωρου Βενάρδου ορίστηκε για τις 21 Απριλίου 1975, ανήμερα της χουντικής επετείου, αλλά ο ίδιος αρνήθηκε να πάει γιατί, όπως είπε, εκείνη την ημέρα «έπρεπε να δικαστεί η χούντα και όχι αθώοι άνθρωποι και άλλοι που δεν έκαναν κάποιο έγκλημα. Αν το κάνετε θα κάνω ότι μπορώ για να ματαιώσω τη δίκη μου». Στο δικαστήριο εμφανίστηκε, τελικά, φορώντας γούνα, παπιγιόν και γυαλιά ηλίου.

Τον Ιούλιο του 1975 ο εκκεντρικός ληστής, μαζί με την αδελφή του Αννίτα και πέντε συγκατηγορουμένους του, δικάζονται από το Πενταμελές Εφετείο Αθηνών. Ο Βενάρδος στην απολογία του παραδέχτηκε μόνο τις δυο ληστείες και την κλοπή των αυτοκινήτων και αρνήθηκε ότι εμπλέκεται σε μια σειρά άλλων ληστειών που είχαν διαπραχθεί από το 1968 έως τον Ιανουάριο του 1973, τις οποίες ομολόγησε, όπως είπε, μετά από βασανιστήρια στα οποία υποβλήθηκε από τους αστυνομικούς. Μάλιστα, ισχυρίστηκε πως μεγάλο μέρος από την πρώτη του ληστεία στο Παγκράτι το διέθεσε στον αγώνα κατά της δικτατορίας. «Έδινα χρήματα χωρίς να ζητώ αποδείξεις. Εκεί μέσα όλοι αγωνιζόντουσαν για ένα κοινό σκοπό. Και εγώ πρόσφερα ότι μπορούσα γιατί αγόρασα όπλα, μπαρούτι, χειροβομβίδες και είχα φέρει ασύρματο και ραδιοπομπούς από την οργάνωση στο εξωτερικό με κίνδυνο της ζωής μου…Μόνος μου ήμουν, είχα όμως μαζί μου και τους άλλους τους οποίους εκπαίδευα στα όπλα και τη χρήση των χειροβομβίδων», είχε πει.

Στις 25 Ιουλίου ο Βενάρδος καταδικάστηκε σε κάθειρξη 20 ετών και 7 μηνών, ενώ το δικαστήριο του αναγνώρισε το ελαφρυντικό του «ελαττωμένου καταλογισμού». Μαζί του καταδικάστηκαν και οι συγκατηγορούμενοι του, ενώ στην αδελφή του επιβλήθηκε ποινή φυλάκισης 7 μηνών για αποδοχή προϊόντων εγκλήματος, κατηγορία την οποία η ίδια αρνήθηκε κατηγορηματικά.

Τα πρώτα χρόνια στη φυλακή ήταν πολύ δύσκολα για τον «ληστή με τις γλαδιόλες». Κατήγγειλε καψώνια από φύλακες και συγκρατούμενους του αλλά σύντομα, όπως περιγράφουν άνθρωποι που έζησαν από κοντά εκείνη την περίοδο, ο Βενάρδος έγινε αποδεκτός από την κοινωνία των ελίτ της φυλακής, καθώς ξεχώριζε για την πολυτελή αντίληψη της ζωής. Άλλωστε, συγκρατούμενοι του ήταν, εκείνη την περίοδο, ο Νίκος Κοεμτζής, ο Σπύρος Μπέσκος και ο Βαγγέλης Ρωχάμης.

Ο Βερνάρδος, ωστόσο, δεν άντεξε τον εγκλεισμό και κατέρρευσε ψυχολογικά. Άρχισε να αυτοτραυματίζεται για να μπορεί να βγαίνει από τη φυλακή. Κατάπινε ξυραφάκια, μπαταριές, έκανε πολλές απόπειρες αυτοκτονίας για να νοσηλεύεται στο νοσοκομείο, όπου μια φορά ένας αστυνομικός τον πυροβόλησε καθώς, όπως είπε, επιχείρησε να αποδράσει. Ο Βενάρδος είχε γίνει η σκιά του εαυτού του. Διάβαζε νομικά βιβλία και έγραφε δεκάδες μηνυτήριες αναφορές στις οποίες έκανε καταγγελίες για άθλιες συνθήκες στις φυλακές. Έραψε το στόμα του με μια βελόνα για να διαμαρτυρηθεί. Άρχισε να κάνει αιτήσεις χάριτος οι οποίες απορρίπτονταν…Μέσα από τη φυλακή ανακοίνωσε ακόμη και την ίδρυση πολιτικού κόμματος. «Μάνα ούτε στο τρελάδικο δεν με πάνε», έγραφε σε γράμματα που έστειλε στη μητέρα του. Τον Ιούλιο του 1984 απορρίπτεται και πάλι η αίτηση χάριτος που είχε κάνει. Απογοητευμένος παρουσιάζει σημάδια κατάθλιψης, ενώ σύμφωνα με μαρτυρίες, είχε γίνει και χρήστης ουσιών. Λίγους μήνες νωρίτερα είχε απειλήσει πως θα αυτοκτονήσει αλλά τότε κανείς δεν τον πίστεψε αφού είχε ήδη κάνει, μέσα σε 12 χρόνια, 15 απόπειρες αυτοκτονίας. Στις 10 του ίδιου μήνα ο θρυλικός ληστής βρίσκεται κρεμασμένος από ένα σεντόνι μέσα στο κελί του. Ήταν μόλις 35 ετών.

Ο Βενάρδος, για μια ακόμη φορά, γίνεται πρωτοσέλιδο με τίτλους όπως «Γλαδιόλες στον νεκρό ληστή», «Νεκρός -Ελεύθερος». Οι ιατροδικαστές εκτίμησαν πως δεν ήθελε να πεθάνει αλλά τελικά δεν πρόλαβαν να τον βοηθήσουν οι φρουροί, ενώ ένας από τους συγκρατημένους του, χρόνια αργότερα, είπε πως «τον αυτοκτόνησαν γιατί είχε ανακαλύψει πως έβαζαν ναρκωτικά μέσα στις φυλακές».

Η κηδεία και η 17 Νοέμβρη

Η κηδεία του Θόδωρου Βερνάρδου έγινε στα Σπάτα. «Έφυγε με χειροκροτήματα και πολλές γλαδιόλες», έγραψαν οι εφημερίδες της εποχής που κάλυψαν την κηδεία του «ληστή με τις γλαδιόλες» με εκτενή ρεπορτάζ. Στην πρώτη σελίδα και το στεφάνι που έφερε την υπογραφή της 17Ν και έγραφε: «Στον αγαπημένο μας Θόδωρο. Τα αήττητα παιδιά της 17 Νοέμβρη». Πολλοί είπαν πως το στεφάνι δεν εστάλη από την 17Ν, ωστόσο οι εφημερίδες της εποχής, έγραφαν πως η Οργάνωση απειλούσε τον τότε υπουργό Δικαιοσύνης Αλέξανδρο Μαγκάκη θεωρώντας τον υπεύθυνο για την αυτοκτονία Βερνάρδου.

Η οικογένεια του Βενάρδου έκανε λόγο για εγκληματική ενέργεια και ζήτησε έρευνα. Άλλωστε, η μητέρα και η αδελφή του στάθηκαν στο πλευρό του μέχρι το τέλος. Ήταν γνωστή η αδυναμία που είχε ο Βενάρδος στην Αννίτα, την καλλονή αδελφή του, που πήγαινε σε σχολή μανεκέν και ήθελε να γίνει τραγουδίστρια. Μάλιστα, ο αστικός μύθος λέει, πως πολλά χρήματα από τη λεία των ληστειών χρησιμοποιήθηκε για να κάνει πραγματικότητα τα όνειρα της η Αννίτας.

Το 1981 ο σκηνοθέτης Γιάννης Φαφούτης γύρισε την ταινία «Τα όπλα μου ρίχνουν λουλούδια» το σενάριο της οποίας ήταν εμπνευσμένο από την ζωή του Βενάρδου. Ήταν η παρθενική κινηματογραφική εμφάνιση του Γιώργου Κιμούλη που κράτησε τον πρωταγωνιστικό ρόλο.

http://www.newsbeast.gr

Η συνήθεια να σκεπάζεται το κεφάλι των κεκοιμημένων είναι πάρα πολύ παλιά και επικρατεί μέχρι και σήμερα μαζί με το σάββανο. Η συνήθεια αυτή διατηρείται και στις μοναχικές διατάξεις, όπου το κεφάλι του κεκοιμημένου από τη στιγμή που ενδύεται ο κεκοιμημένος τα μοναχικά του, παραμένει καλυμμένο μέχρι και αυτής της ταφής.

Το ειδικό αυτό ύφασμα που εκάλυπτε την κεφαλή του κεκοιμημένου έχει διάφορα ονόματα όπως: «σουδάριον προσώπου» κατά τον άγιο Γρηγόριο Νύσσης ή «κάλυμμα της θήκης» κατά τον άγιο Ιωάννη το Χρυσόστομο1. Αυτά τα καλύμματα φαίνεται – σύμφωνα με τη μαρτυρία του αγίου Γρηγορίου Νύσσης τα έπαιρνε κατά την ταφή ο πιστός λαός για ευλογία. Έτσι «τα σουδάρια των προσώπων αυτού (ενν. του αγίου Μελετίου επισκόπου Αντιοχείας) εις φυλακτήρια των πιστών διετίλλετο» 2. Στον βίο της αγίας Μακρίνας της αδελφής του αγίου Γρηγορίου επισκόπου Νύσσης αναφέρει ο ίδιος: «Επειδή το ιερόν εκείνο πρόσωπον αι παρθένοι προσέβλεψαν… μιας τινός ατάκτως εκβοησάσης, ότι ουκέτι μετά την ώραν ταύτην το θεοειδές τούτο προσβλέψομεν πρόσωπον…» 3. Ακόμη και καθ’ όλην την νεκρική πομπή της μεταφοράς της οσίας Μακρίνας το πρόσωπό της παρέμεινε σκεπασμένο. Όταν έφθασε η ώρα της ταφής το πρόσωπο της ξεσκεπάστηκε.

Η συνήθεια της καλύψεως με το σάββανο συνεχίζεται μέχρι και σήμερα. Καθ’ όλη την διάρκεια των μεταφορών το λείψανο παραμένει καλυμμένο. Η αποκάλυψη του προσώπου γίνεται κατά την ώρα της νεκρώσιμης ακολουθίας και κατά τη στιγμή της ταφής.

Ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος αναφέρει σχετικά με το σκέπασμα του προσώπου του κεκοιμημένου στο Εγκώμιό του για τον Μέγα Βασίλειο: «Προεκομίζετο μεν ο άγιος, χερσίν αγίων υψούμενος σπουδή δ’ ην εκάστω, τω μεν κρασπέδου λαβέσθαι, τω δε σκιάς, τω δε του ιεροφόρου σκίμποδος, και ψαυσαι μόνον τι γάρ εκείνου του σώματος ιερώτερον τε και καθαρώτερον; τω δε των αγόντων ελθείν πλησίον, τω δε της θείας απολαύσαι μόνης, ως τι κακείνης πεμπούσης όφελος» 4.
Στο κεφάλαιο αυτό πρέπει να προσθέσουμε και κάποια παράξενη και ξενική συνήθεια για την καθ’ ημάς Ανατολική Ορθόδοξο Εκκλησία που είναι το κλείσιμο και το σφράγισμα του φερέτρου του κεκοιμημένου προκειμένου να μην τον αντικρύσουν οι άνθρωποι και φοβηθούν. Υπογραμμίζουμε και σε άλλο σημείο του βιβλίου μας τη συνήθεια να μην έρχεται αντιμέτωπος ο άνθρωπος με τους νεκρούς. Αυτό φανερώνει κάποια αποξένωση από την πραγματικότητα. Κάποιοι διατείνονται και λένε υποστηρίζοντας το σφράγισμα των φερέτρων ότι οι συγγενείς δεν πρέπει να βλέπουν τον κεκοιμημένο τους, για να μη χαλάσει η εικόνα που είχαν γι’ αυτόν όπως ήταν εν ζωή. Αυτή δεν είναι σωστή αντιμετώπιση. Δυστυχώς τελευταίως παρατηρείται η ίδια κατάσταση και σε εκκλησιαστικά πρόσωπα, επισκόπους και ιερείς, γεγονός που προξενεί αλλοίωση της ιεράς Παραδόσεώς μας.

1 ΙΩΑΝΝΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ 4, P.G. 55,512.
2 ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΝΥΣΣΗΣ 1, P.G. 46,861.
3 ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΝΥΣΣΗΣ, σ. 84.
4 ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΘΕΟΛΟΓΟΥ, P.G. 36, AB.

Περίπατος στην παλιά Αθήνα (1850-1920)

Ποιος ήταν ο Γιουσουρούμ; Μοναστηράκι: σε μία πλατεία 4 θρησκείες, 2 δόγματα, 3 ήπειροι

Γιατί τρώμε ψαρόσουπα μετά την ταφή;

Το έθιμο ή ή συνήθεια αν προτιμάτε να καταναλώνουμε ψαρόσουπα μετά την ταφή, είναι ένα αρχαίο ελληνικό έθιμο.

Εν Αθήναις...τα καφενεία...

Δέχεται συλλυπητήρια Τρίτη-Πέμπτη-Σάββατο 5-8 μ.μ. !!!!!!!

Βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ:

Θρηνώ, αλλά θα ψηφίσω τα μέτρα !!!!!!

1896. Τι συμβούλευαν οι ξένοι οδηγοί τους επισκέπτες των πρώτων Ολυμπιακών Αγώνων

Η περιπετειώδης ζωή του γοητευτικού και εκκεντρικού «ληστή με τις γλαδιόλες»

Οι ληστείες, η τζάγκουαρ και οι γλαδιόλες που… μάλλον ήταν γαρύφαλλα

Το φιατάκι του ποδοσφαιριστή Σιδέρη, η Αμερική και η τελευταία πτήση

Η δίκη με τη γούνα, ο αγώνας κατά της χούντας και τα χρόνια της φυλακής

Η κηδεία και η 17 Νοέμβρη

Η πρώτη κινηματογραφική προβολή στην Αθήνα (1896)

Ο έρωτας που άνθισε στο Λεμονοδάσος

Εν Αθήναις...ωραία που΄ναι η Κυριακή

Σχεδόν καλώς...

http://anemourion.blogspot.gr

Σχεδόν καλώς...

H Λεωφόρος Αλεξάνδρας και η άτυχη πριγκίπισσα Αλεξάνδρα (1870 – 1891)

Eν Αθήναις...ο χορευτής

Ψηφίστηκε το πολυνομοσχέδιο από τους ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ !

1966 Ραντεβού στον αέρα

Η Κατριβάνου του ΣΥΡΙΖΑ κατεψήφισε το ξεπούλημα της Χώρας !

Γιατί συνηθίζεται να σκεπάζεται το κεφάλι των κεκοιμημένων;

Η Ελλάδα τον 20ο αιώνα 1945-1950: ΑΝΘΗΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ

Ρομαντισμός και καινοτομία στη Λεωφόρο Αμαλίας

Εν Αθήναις...ο ταπετσέρης