Το Δωδεκαήμερο στη Μικρά Ασία είχε ξεχωριστή και πλούσια εθιμολογία και στις τρεις μεγάλες γιορτές του, Χριστούγεννα, Πρωτοχρονιά και Θεοφάνεια. Αυτές τις μέρες συναντούσε κανείς έθιμα που είχαν σχέση με τον καινούργιο χρόνο και είχαν επίκεντρο και ζητούμενα την καλή υγεία και την πλούσια καρποφορία.
Το απόγευμα της παραμονής των Χριστουγέννων τα παιδιά τραγουσούσαν τα κάλαντα στις πόρτες των σπιτιών με τουμπελέκια και σιδερένια τρίγωνα, κρατώντας σήμαντρα και φαναράκια κρεμασμένα σε κοντάρι. Οι νοικοκυρές τους έδιναν παράδες, φρούτα και φοινίκια (μελομακάρονα).
Οι μεγαλύτεροι έλεγαν τα κάλαντα έχοντας μαζί τους έν αφωτισμένο καραβάκι. Χειροποίητο απο χαρτί ή ξύλο, έφτανε και τα τρία μέτρα μήκος. Το κατάρτι του ήταν στολισμένο και είχε μια ελληνική σημαία. Το κόστος κατασκευής του απαιτούσε μεγαλύτερο μπαξίσι.
Χριστούγεννα Πρωτοχρονιά, πρώτη γιορτή του χρόνου.
Για βγείτε, δέτε, μάθετε, όπου Χριστός γεννάται.
Γεννάται κι ανατρέφεται με μέλι και με γάλα.
Το μέλι τρώγουν οοι άρχοντες το γάλα οι αφεντάδες…
Για βγείτε, δέτε, μάθετε, όπου Χριστός γεννάται.
Γεννάται κι ανατρέφεται με μέλι και με γάλα.
Το μέλι τρώγουν οοι άρχοντες το γάλα οι αφεντάδες…
Τα κάλαντα τελείωνα με την ευχή » Και εις έτη πολλά. Και του χρόνου να” στε καλά».
Στα σπίτια τους μέρες πριν από τα Χριστούγεννα, άρχιζαν οι μπουγάδες και τ΄ασπρίσματα. Στόλιζαν συνήθως καραβάκια. Χριστουγεννιάτικο δένδρο στόλιζαν κυρίως οι κάτοικοι του Πόντου χρησιμοποιώντας χρυσωμένες κουκουνάρες, χρυσές καραμέλες, μανταρίνια και βαμβάκι.
Εκεινες τις μέρες οι νοικοκυρές πηγαινοέρχονταν στους μαχαλάδες μεταφέροντας στους φούρνους τις λαμαρίνες με τα χριστουγεννιάτικα εδέσματα. Φαγιάντσες, μπακίρια, ταβάδες,ζάχαρη, πετιμέζι, μέλι, καρύδια,κάσταν, αμύγδαλα, όλα αραδιασμένα κι έτοιμα να υποδεχτούν τα σαραγλί, τους μπακλαβάδες, τα φοινίκια, τους κουραμπιέδες, τα σεκέρ λουκούμια και τα κανταίφια.
Για την ημέρα των Χριστουγέννων τα φαγητά ήταν, ψητό γουρουνόπουλο, σέλινο με κρέας, τουρσιά, σαρμάδες…Το γιορτινό γεύμα ξεκινούσε με σούπα από βραστό. Χριστουγεννιάτικο τραπέζι σε ζεστή ατμόσφαιρα με κανόνες απαράβατους και οικογενειακό χαρακτήρα.
Εθιμα και Παραδόσεις από τη Μικρά Ασία