Στα Προσφυγικά της Λεωφόρου με τον αρχιτέκτονα, κάτοικο και ιδιοκτήτη διαμερίσματος κ. Ευταξιόπουλο
Το συγκρότημα των προσφυγικών πολυκατοικιών της λεωφόρου Αλεξάνδρας οικοδομήθηκε μεταξύ 1933-1935, βάσει σχεδίων των αρχιτεκτόνων Κίμωνα Λάσκαρι (1905-1978) και Δημήτριου Κυριακού (1881-1971), υπαλλήλων τότε της Τεχνικής Υπηρεσίας του Υπουργείου Προνοίας. Πρόκειται για το αποτέλεσμα της δράσης ενός κρατικού μηχανισμού οργανωμένης δόμησης, που συστάθηκε για πρώτη φορά, στο πλαίσιο ενός ευρυτέρου σχεδίου προκειμένου να στεγαστούν οι μυριάδες προσφύγων από τη Μικρά Ασία, που είχαν κατακλύσει το λεκανοπέδιο της Αθήνας. Στη συγκεκριμένη περίπτωση προκρίθηκε η ανέγερση 228 συνολικά διαμερισμάτων, κατανεμημένων σε οκτώ πολυκατοικίες που διατάσσονταν επάλληλα μεταξύ τους και παράλληλα προς τον άξονα της λεωφόρου. Αυστηρά ωφελιμιστικά κτίρια, στη γραμμή του γερμανικού φονξιοναλισμού, απλά παραλληλεπίπεδα κατασκευασμένα με πλάκες οπλισμένου σκυροδέματος και επιχρισμένη λιθοδομή, "χωρίς ίχνος διακόσμησης ή άλλης παραχώρησης σε πλαστικές αναζητήσεις".
Η μόνη διακόσμηση που συλλαμβάνει σήμερα
ο φακός στα γερασμένα αυτά κτίρια, είναι προϊόν της έκτοτε ιστορικής διαδρομής του τόπου:
Τα ίχνη από τις σφαίρες των Δεκεμβριανών του 1944 στους τοίχους και τα πολύχρωμα υφάσματα απλωμένα στους μικρούς πανομοιότυπους εξώστες. Στις αρχές του 2007, τα 90 από τα 228 διαμερίσματα εξακολουθούσαν να κατοικούνται, ενώ τα υπόλοιπα είχαν περιέλθει στο Δημόσιο με εξαγορά, εν όψει ανάπλασης της ευρύτερης περιοχής του γηπέδου του Παναθηναϊκού Α.Ο. Πριν λίγο καιρό τα Προσφυγικά της Αλεξάνδρας ήρθαν και πάλι στην επικαιρότητα. Το Δημοτικό Συμβούλιο του δήμου Αθηναίων, αποφάσισε να καταδικάσει ομόφωνα την επιχειρούμενη από την κυβέρνηση μέσω του ΤΑΙΠΕΔ εκποίηση δημοτικής περιουσίας στα Προσφυγικά της Λεωφόρου Αλεξάνδρας και κάλεσε την κυβέρνηση να ανακαλέσει την απόφασή της, σεβόμενη την ιστορικότητα και την πολιτισμική αξία τους. Εντωμεταξύ η ζωή στα Προσφυγικά συνεχίζεται. Αλλού νόμιμα και αλλού παράνομα. Καθώς τριγυρίζαμε στα λασπωμένα από τη πρωινή βροχή στενά, τα περισσότερα από τα παράθυρα έκλειναν ορμητικά και τα βλέμματα μέσα από αυτά ήταν διστακτικά. Κανείς δεν είχε διάθεση να μιλήσει... Bαρέθηκαν πια. Έχουν περάσει από εδώ πολλοί και ο κόσμος κουράστηκε να μιλάει στους δημοσιογράφους. Τον τελευταίο μήνα έρχονται συνέχεια φωτογράφοι από εφημερίδες και κανάλια και τριγυρνάνε. Δεν θα σας μιλήσει κανείς. Δύσκολο."μας λέει ο κύριος Δημήτρης Ευταξιόπουλος, αρχιτέκτονας, κάτοικος και ιδιοκτήτης διαμερίσματος στα Προσφυγικά. Καθίσαμε στο σαλόνι του, αραδιάσαμε παλιές φωτογραφίες και ξεκίνησε να μας μιλάει για την ιστορία, τη ζωή του και το μέλλον των Προσφυγικών.
Είμαι 59 ετών και αμέσως μετά το μαιευτήριο βρέθηκα σε αυτό εδώ το γωνιακό διαμέρισμα που είμαι και σήμερα.
Η γιαγιά μου έφυγε από τον Πόντο με τον άντρα της και μια κόρη. Πριν το καράβι πιάσει λιμάνι
ο άντρας της πέθανε από αρρώστια. Το 1936 κληρώθηκε και αγόρασε το σπίτι. Ο πατέρας μου ήταν φοιτητής και έμενε εδώ φιλοξενούμενος. Γνώρισε τη μάνα μου και έζησαν στο ίδιο σπίτι. Θυμάμαι με νοσταλγία εκείνες τις εποχές. Παιχνίδια, χαρές, επισκέψεις, γέλια, κόσμος πολύς και ζωντάνια σε όλα τα σπίτια. Ήταν πολύ όμορφα κάποτε εδώ. Μια ωραία αθηναϊκή γειτονιά στην άκρη της πόλης. Τότε τα κτίρια ήταν ελάχιστα και άπλωνε το μάτι. Επί δικτατορίας άρχισαν να χτίζονται τα πρώτα κτίρια και μετά τα Προσφυγικά περικυκλώθηκαν. Μπροστά σηκώθηκε
ο Άγιος Σάββας και μετά δίπλα το κτίριο της ΓΑΔΑ. Μέχρι και πριν 15 χρόνια όλα ήταν καλά εδώ. Με το που έγινε η εξαγγελία πως θα γκρεμιστούν, τα 137 σπίτια πουλήθηκαν και ερήμωσαν. 228 οικογένειες που ήμασταν εδώ λάβαμε απειλητικές επιστολές να πουλήσουμε τις περιουσίες μας πριν να απαλλοτριωθούν. Μετά άρχισαν οι απαλλοτριώσεις στις μπροστινές πολυκατοικίες, αλλά τα λεφτά τελειώσαν. Το 2004 δεν είχαν προλάβει να ολοκληρώσουν το σχέδιό τους και μας σκέπασαν με πανό για να μη φαίνεται η ερημοποίηση και η κατάρρευση.
Οι πιο πολλοί ρωτάνε γιατί τα κτίρια έφτασαν σε αυτή τη κατάσταση. Λογικό είναι, αλλά θα πρέπει να καταλάβουν πως μιλάμε για κτίσματα 80 ετών που ακόμη έχουν τις πληγές από τον εμφύλιο πάνω τους. Τα σπίτια όσων από τους παλιούς μένουν ακόμη εδώ είναι κανονικά και νοικοκυρεμένα στο εσωτερικό τους. Εξωτερικά κανείς δε ρίχνει λεφτά μιας και όταν από 1967 εξεδόθη το ΦΕΚ ανακοίνωνε πως και οι 8 πολυκατοικίες θα γκρεμιστούν για να γίνει Δικαστικό Μέγαρο. Αυτό το ίδιο το ΦΕΚ σκεφτείτε πως το χρησιμοποιούσαν έως και το 2000. Είναι σαν να σου λέγαν μη χαλάς λεφτά για αυτά που φαίνονται γιατί θα πάνε χαμένα.
Οι υπόλοιπες πτυχές της ιστορίας είναι γνωστές. Τελικά όταν το Συμβούλιο Επικρατείας απεφάνθη να διατηρηθούν, είχαν αρχίσει ήδη οι πρώτες καταλήψεις. Δεν τα φρόντισαν οι εταιρείες τα σπίτια. Τα παράτησαν και σιγά σιγά ο κόσμος που δεν είχε που να μείνει μπήκε μέσα και άρχισε να ζει όπως-όπως. Τι να κάνουν οι άνθρωποι; Δεν είχαν καταφύγιο και τα σπίτια ήταν άδεια. Αν θες τη γνώμη μου για τα σπίτια καλό είναι γιατί η ζωή τα διατηρεί κάπως.
Οι συνθήκες δεν είναι καλές. Θα έπρεπε να γίνεται νόμιμα η διαμονή των ανθρώπων εδώ ώστε να έχουν ρεύμα και νερό. Πάντως δεν είναι γκέτο εδώ όπως ακούγεται ή ίσως παρουσιάζεται. Εγώ νιώθω όσο ασφαλής θα ένιωθα σε οποιαδήποτε γειτονιά της Αθήνας. Υπήρξαν περιστατικά άσχημα, αλλά μη νομίζεις πως ενδιαφέρθηκε και κανείς.
Σπάνια περνάει η Αστυνομία από τη γειτονιά να κάνει έλεγχο. Αν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς τότε θα πρέπει να παραδεχτούμε πως εδώ θα μπορούσαν να γίνουν θαύματα με η σωστή βούληση. Δυστυχώς δεν υπάρχει. Δεν υπάρχει και χρήμα. Όχι ότι χρειάζονται πολλά για να φτιάξεις ένα σημείο διαμάντι στη περιοχή. Με σωστό σχεδιασμό θα μπορούσες να τα διατηρήσεις και να κάνεις και κοινωνικό έργο. Αυτό είναι το πάγιο αίτημα όσων είμαστε εδώ.
Να ξαναγίνει η περιοχή όμορφη και να αναδειχθεί. όσο περνάει ο καιρός και δεν γίνεται τίποτα τόσο θα καταρρέουν τα ιστορικά Προσφυγικά. κουραστήκαμε από το θόρυβο και πρέπει να τελειώνουν τα ψέμματα και οι κακές μαρτυρίες. Περνάει κόσμος, τα βλέπει και λέει "μα καλά τι ζώα μένουν εδώ;"Ε λοιπόν δεν είμαστε ζώα αυτοί που μένουμε εδώ. Είμαστε οικογένειες και άνθρωποι νοικοκυραίοι!
Πηγή: www.lifo.gr