Παλιά επαγγέλματα
Περπατώντας στους δρόμους της παλιάς Θεσσαλονίκης
Κατά τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα εκατοντάδες άνθρωποι από όλες τις κοινωνικές τάξεις και τις διάφορες εθνικοθρησκευτικές κοινότητες της Θεσσαλονίκης κυκλοφορούσαν καθημερινά στους πολυσύχναστους δρόμους του ιστορικού κέντρου της πολυπολιτισμικής πόλης. Δίπλα στα εμπορικά καταστήματα που πουλούσαν ποικίλα είδη για τις ανάγκες των κατοίκων της πόλης και της γειτονικής υπαίθρου, μέσα στις αγορές και τα παζάρια, έξω από τα πολυάριθμα καφενεία και τα κέντρα ψυχαγωγίας, κοντά στα λαϊκά αλλά και στα πολυτελείας εστιατόρια και ξενοδοχεία, μπροστά από τα θέατρα και τους κινηματογράφους, συχνά έστηναν την πραμάτειά τους υπαίθριοι μικροπωλητές που πουλούσαν στους περαστικούς κάθε λογής αντικείμενα ή εδέσματα. Κάποιοι από αυτούς μπορεί να είχαν ένα μόνιμο στέκι κάπου, σε κάποιο σημείο ενός κεντρικού δρόμου. Άλλοι όμως ήταν πραγματικά πλανόδιοι, αφού κάθε μέρα περπατούσαν στους δρόμους της Θεσσαλονίκης και διαλαλούσαν το εμπόρευμά τους, προσπαθώντας να το ξεπουλήσουν.
Σας παρουσιάζω παλιές φωτογραφίες της Θεσσαλονίκης που απεικονίζουν σκηνές καθημερινότητας με αυτούς τους βιοπαλαιστές. Εικόνες με ανθρώπους του μόχθου που είχαν ως "επαγγελματική στέγη"το δρόμο. Ιδιαίτερα την περίοδο του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου (1915-1918), κατά τη διάρκεια της οποίας η Θεσσαλονίκη είχε γίνει η έδρα των συμμαχικών στρατευμάτων της Αντάντ (Άγγλοι, Γάλλοι, Σέρβοι), ο αριθμός των υπαίθριων και πλανόδιων μικροπωλητών αυξήθηκε σημαντικά για να καλύψει τις ανάγκες των ξένων στρατιωτών που είχαν κατακλύσει την πόλη. Κάποιοι από αυτούς τους "επαγγελματίες του δρόμου"υπήρχαν στη Θεσσαλονίκη και μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, ακόμα και ως τη δεκαετία του 1960-1970.
Από τα πιο δημοφιλή μέρη της πόλης όπου κυκλοφορούσε πλήθος ανθρώπων ήταν η παραλιακή λεωφόρος, η λεωφόρος της Νίκης, που κατέληγε στο Λευκό Πύργο, καθώς και η περιοχή γύρω από την Καμάρα. Στα σημεία αυτά σύχναζαν πολλοί υπαίθριοι μικροπωλητές και "επαγγελματίες του δρόμου".
Υπαίθριος πωλητής σταμνών στην παραλιακή λεωφόρο.
Έχει στήσει το εμπόρευμά του από στάμνες στην παραλιακή λεωφόρο, δίπλα στα ιστιοφόρα καΐκια.
Γαϊδουράκι πλανόδιου πωλητή, φορτωμένο με στάμνες.
Περικυκλωμένος από γυναίκες, πουλάει στάμνες σε δρόμο της Άνω Πόλης.
Μεταφορέας με το κάρο του μπροστά από την Καμάρα. Ήταν και αυτός ένας πλανόδιος επαγγελματίας του δρόμου.
Γυναίκες πουλούν κάλτσες που έχουν πλέξει οι ίδιες.
Υπαίθριοι επαγγελματίες του δρόμου ήταν και οι οργανοπαίκτες της λατέρνας.
Υπαίθριος κουρέας. Εκτός από τους υπαίθριους κουρείς, υπήρχαν και κουρείς που είχαν το δικό τους μαγαζί. Οι υπαίθριοι κουρείς συνήθως σύχναζαν έξω από την πόλη, δίπλα στα χάνια.
Υπαίθριος ακονιστής μαχαιριών και ψαλιδιών. Ακονίζει το μαχαίρι του πελάτη με τον ποδοκίνητο τροχό. Πίσω διακρίνεται ο Λευκός Πύργος.
Υπαίθριοι πωλητές βδέλας. Στους δρόμους της Θεσσαλονίκης πουλούσαν βδέλες έως και τη δεκαετία του 1950.
Πλανόδιος γαλατάς με το γαϊδουράκι του.
Γαλατάς μπροστά στην πόρτα σπιτιού. Οι γαλατάδες μοίραζαν το γάλα τους στα σπίτια.
Πλανόδιοι γαλατάδες.
Ακόμα μία φωτογραφία με πλανόδιο γαλατά σε δρόμο της Θεσσαλονίκης. Οι γαλατάδες έρχονταν στη Θεσσαλονίκη από τα γύρω χωριά. Μετέφεραν το γάλα σε αλουμινένια σκεύη, τα γκιούμια, τα οποία διακρίνονται στη φωτογραφία.
Λούστροι με τα κασελάκια τους.
Λούστροι μπροστά στην Καμάρα.
Λούστροι στο πεζοδρόμιο μπροστά από καφενείο της οδού Εθνικής Άμυνας. Πολλοί από τους λούστρους ήταν παιδιά.
Πλανόδιος πωλητής λεμονάδας. Η λεμονάδα ήταν το δροσερό αναψυκτικό του καλοκαιριού.
Ακόμα μία φωτογραφία με πωλητή λεμονάδας. Οι λεμονατζήδες ήταν συνήθως Αρβανίτες.
Οδοκαθαριστές. Ο χώρος και το αντικείμενο του επάγγελμάτος τους ήταν φυσικά ο δρόμος.
Ακόμα μία κατηγορία επαγγελματιών του δρόμου. Οι αχθοφόροι και φανοκόροι.
Πλανόδιοι εφημεριδοπώλες. Ήταν παιδιά. 13-17 ετών.
Ξυπόλητο παιδάκι που πουλάει ζαχαρωτά.
Υπαίθριος φωτογράφος στο Λευκό Πύργο. Οι παλιοί Θεσσαλονικείς θυμούνται τους υπαίθριους φωτογράφους στο χώρο γύρω από το Λευκό Πύργο και έχουν φωτογραφίες τραβηγμένες από αυτούς.