το Γκαζοχώρι

Πιτσιρικάς, με το που πάτησα τα τρία-τέσσερα, δεν ήταν λίγες οι φορές που πέρναγα τις Κυριακές στο Γκάζι. Πολλά παιδιά λέει, τα πήγαιναν οι γονείς τους εκεί αν είχαν πάθει κοκκύτη για να κάνουν εισπνοές κι έτσι να γλιτώσουν (που οφείλονταν τούτη η ευεργετική ιδιότητά του φωταερίου ή του χώρου το αγνοώ) από την αρρώστια και τις συνέπειές της. Παρόλα αυτά δεν ήταν αυτός ο λόγος της δικής μου παρουσίας στο Γκαζοχώρι. 

 Ο θειός μου, ο αδελφός του πατέρα μου δούλευε εκεί. Στην ίδια θέση που είχε συνταξιοδοτήσει και τον παππού μου – το δικό τους πατέρα - πριν από αυτόν: στους φούρνους. Τον Αλέκο επισκεπτόμασταν, εγώ κρατούσα πακεταρισμένα τα κουλουράκια ή ότι άλλο έστελνε η μάνα μου για το διάλειμμα του Γκαζιέρη. 

Τους φούρνους – με τις απλησίαστες θερμοκρασίες που έλειωναν τους άμαθους σαν και μας - τους τάιζαν κοκ ο μπάρμπας κι οι συνάδελφοι του. Μουντζουρωμένοι απ’ την κορφή ως τα νύχια, μουσκεμένοι στον ιδρώτα, φορώντας μονάχα τα μακριά τους σώβρακα. Στον πηχτό αέρα με τη χαρακτηριστική στυφή μυρωδιά (υπάρχει ακόμα η μυρωδιά – στο χώρο τέχνης κυρίως, πίσω από την κεντρική σκηνή όταν πας για συναυλίες) με πρώτο και τελευταίο φίλτρο τα πνευμόνια τους, χωρίς μάσκες ή άλλη προφύλαξη.

Το Γκάζι χτίζεται το 1862. Όταν η Ελλάδα έχει 1.063.377 κατοίκους και από αυτούς μονάχα 42.000 κατοικούν στην Αθήνα. Το 1857 η τότε κυβέρνηση διαπραγματεύεται με δύο εταιρίες για την εγκατάσταση του εργοστασίου.

Η εταιρία του γάλλου Φραγκίσκου Φεράλδι κερδίζει το διαγωνισμό και αναλαμβάνει το έργο του φωτισμού της Αθήνας με φωταέριο. Ο δήμος Αθηναίων παραχωρεί το προνόμιο της εκμετάλλευσης του φωταερίου για 50 χρόνια. Το 1873 και 1887 γίνονται οι κυριότερες επεκτάσεις του εργοστασίου κι άλλη μία τη δεκαετία του 50.

Το φωταέριο θα φωτίσει τους αθηναϊκούς δρόμους για περίπου 60 χρόνια αλλά οι φούρνοι του εργοστασίου θα σβήσουν οριστικά το 1984. Το 1986 ο χώρος χαρακτηρίζεται διατηρητέο ιστορικό μνημείο από το Υπουργείο Πολιτισμού και ξεκινούν μελέτες για την αξιοποίησή του. 

 Κάποια στιγμή (1957) του δωρήθηκε κι ένα σερβίτσιο 6 ποτηριών και μιας κανάτας από το "Σύλλογο Ασφαλισμένων Φωταερίου". Τώρα το έχω εγώ. 

- Ποιος ρε ο Αλεκάκης; Πέθανε; λέει ο υπάλληλος και μπήζει τα κλάματα, παλιός συνάδερφος ήτανε από τους τελευταίους που μπήκανε στο Γκάζι και μετατάχθηκε μόλις αυτό έκλεισε στο ληξιαρχείο - νέος για σύνταξη γαρ -. Πήρε τη φωτοτυπία της ταυτότητα του νεκρού στα χέρια του κι άρχισε να χαϊδεύει τη φωτογραφία.