Με μάτια μισόκλειστα να παίζει το ταξίμι και ο λυγμός του «αμάν» να σκίζει σα μαχαίρι τα ντουμάνια του τεκέ
“Τότες ο Περαίας ήταν πολύ άγριος. Οι φόνοι στα Καρβουνιάρικα, Τρούμπα και Τσελέπη ήταν στην ημερησία διάταξη. Όσο για τεκέδες, ήταν γεμάτος, στην Πειραϊκή, Παναγίτσα, Άγιο Νείλο, Άγιο Νικόλα, Γύφτικα, Χατζηκυριάκειο και στην Τρούμπα. Κι όσο πιο πέρα πήγαινες, προς Άγιο Διονύση, εκεί φουμάρανε στο δρόμο, οι χωροφυλάκοι είχαν μοιρασιά κι αν μπάτσος έκανε τον ψευτοπαλληκαρά τραβιότανε εύκολα η δίκοπη»
Γύρω από τα λιμάνια, βασικά στον Πειραιά, στη Θεσσαλονίκη, στο Βόλο, στη Πάτρα, χιλιάδες άνεργοι επιβιώνουν σχεδόν λαθραία, ζουν από μικροεγκλήματα, από μικροκλοπές, από μυστήριες ...συναλλαγές, δημιουργώντας μια νέα λούμπεν κουλτούρα. Μια κουλτούρα με τους δικούς της κώδικες συμπεριφοράς, με δικούς της κανόνες, νόρμες ,τρόπους ζωής, τιμής ,ηθικής. Τη κουλτούρα του ...μάγκα.
Φτιάχνουν τραγούδια συλλογικά, όπου ο κάθε μαστούρης, λέει και από ένα στίχο, ρεφραίν δεν υπάρχει, κι η μουσική είναι απλή, συνήθως μόνο με μπαγλαμά αντί για μπουζούκι. Ο λόγος απλός. Ο μπαγλαμάς είναι εύκολος στην κατασκευή-συνήθως αυτοσχέδιος και φτιαγμένος στη φυλακή-, εύκολος στην μεταφορά, και εύκολος να κρυφτεί κάτω από το σακάκι στις εφόδους των μπάτσων των πληρωμένων από άλλους τεκετζήδες
Ρέμπενοκ*, ρεμπέτ ασκέρ*, ή ρεμπέτ***, πάνω κάτω παρόμοιες ερμηνείες, που δίνουν το όνομα στο ρεμπέτικο.
«Εκεί οι γυναίκες δε βγαίνανε έξω, απαγορευότανε αυστηρώς. Αλλά οι αγαπητικοί είχαν τον τρόπο τους και πηδάγανε τα μεσάνυχτα μέσα παρ’ όλο που φυλάγανε άγριοι εύζωνοι. Αλλά καμία δεν μαρτυρούσε. Φόνοι γινόντουσαν κάθε τόσο, αιτία βέβαια ήταν οι γυναίκες. Η ίδια η γυναίκα που για χάρη της είχε εγκληματήσει κάποιος ήταν υποχρεωμένη να τον συντηρεί μέχρι να βγει από τη φυλακή. Δε μπορούσε να κάνει αλλιώς γιατί θα την σκότωναν οι φίλοι του. Όταν όμως ο εγκληματίας αγαπητικός έβγαινε από την φυλακή, η πρώτη του δουλειά ήταν να την στεφανωθεί, απαραίτητος κανών. Και για τον σκυλόμαγκα ο άγραφος νόμος ήταν σκληρός!»
Άλλωστε -όσο κι αν κάποιοι αργότερα επιχειρούν να το εξευγενίσουν ευνουχίζοντας το από το λουμπεν, Ρεμπέτικο σημαίνει φυλακή. Ρεμπέτικο σημαίνει τεκέ. Ρεμπέτικο σημαίνει νταλκάς, ξεκαθαρισμα λογαριασμών και μαστούρα. Ρεμπέτικο σημαίνει ... αδέσποτο. Και πάνω από όλα Ρεμπέτικο σημαίνει ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ.
Από μέρη της Μικράς Ασίας, κύρια απο τη Σμυρνη αλλά και από τον Πόντο και τις ακτές της Μαύρης Θάλασσας μετανάστες που κατακλύζουν μια ξένη ....Πατρίδα, που συνωθούνται σε μια ...μάννα μητριά.
Μεγάλες, εξαθλιωμένες κοινότητες, παραγκουπόλεις να μεγαλώνουν, φτώχεια, ανεργία, ξεριζωμός, έλλειψη στέγης, αστυνομική καταπίεση, κοινωνικός υποβιβασμός, ρατσισμός, πορνεία, εγκληματικότητα, ναρκωτικά.
Η ανατολίτικη μουσική που φέρνουν μαζί τους οι μετανάστες, οι πρόσφυγες, έχει κλαρινέτα, βιολιά, σαντούρια, κανονάκι, κι αυτή ξεκινάει να ανακατεύεται με το μπουζούκι και τον μπαγλαμά. Ακριβώς με τον ίδιο τρόπο που ανακατεύονται μεταξύ τους και οι νέοι...περιθωριακοί, με τους παλιούς.
Η σχολή της Σμύρνης με μελωδίες τσιφτετελετζίδικες, με ούτια, σαντούρια και βιολιά, με τραγούδια θρηνητικά, παθιασμένα, σπαρακτικά αμανετζιδικα, με φωνές γυναικείες- γεια σου Ρόζα, γεια σου συγκλονιστική και ΑΞΕΠΕΡΑΣΤΗ Ρίτα Αμπατζή
- ανακατεύεται με τη ρεμπέτικη σχολή του Πειραιά, αυτήν την άγρια αντρίκεια, με τα χασάπικα και τα ζειμπεκικα, που σπαρταράνε μέσα στα σπλάχνα της, τα μπουζούκια και οι μπαγλαμάδες.
Και εκεί γύρω στο ’30, το ρεμπέτικο, το ελληνικό μπλουζ, βρίσκει αυτόν, που θα το κάνει όσο μεγάλο του αξίζει να είναι. Αυτόν που πολύ αργότερα θα ονομάσουν ...Πατριάρχη. Αυτόν που στα 15 το σκάει από τη Σύρα για τον Πειραιά και ανάμεσα σε δουλειές του ποδαριού, μεροκάματα στα καρβουνιάρικα, στο λιμάνι και στα σφαγεία χώνεται στον υπόκοσμο της σκληρής πόλης κάνοντας τραγούδια τους τρεις μεγάλους και παντοτινούς του έρωτες, το μπουζούκι, τη μαστούρα και τη Ζιγκοάλα.
Ο μεγάλος Μάρκος, που έχει την ικανότητα και να κάνει το ρεμπέτικο χρυσωρυχείο από τις πρώτες ηχογραφήσεις της «Τετράδος ξακουστής του Πειραιώς».