Τεχνητή μορφή της νεοελληνικής γλώσσας.Αποτελεί μείγμα γλωσσικών στοιχείων της αρχαίας ελληνικής και της νεοελληνικής γλώσσας.
Δημιουργήθηκε από τον Αδαμάντιο Κοραή (1748-1833) και είχε σκοπό να «καθαριστεί» η ελληνική γλώσσα από τις ξένες επιδράσεις (τουρκικές και σλαβικές) που είχε δεχτεί κατά τη μακρά παραμονή αυτών των δυο εθνοτικών ομάδων στην ελληνική χερσόνησο.
Αδαμάντιος Κοραής (Έλληνας φιλόλογος)
Η καθαρεύουσα χρησιμοποιούσε αποκλειστικά τοπολυτονικό σύστημα. Με την ίδρυση του Ελληνικού κράτους (1830) η καθαρεύουσα καθιερώθηκε ως γλώσσα όλων των κυβερνητικών και διοικητικών δραστηριοτήτων της εκπαίδευσης και του τύπου. Δεν χρησιμοποιήθηκε όμως ποτέ μαζικά από το λαό. Κυριάρχησε σε οποιαδήποτε χρήση του γραπτού λόγου, εκτός από την ποίηση. Οι ποιητές δεν ακολούθησαν έναν ενιαίο τρόπο γραφής. Μερικοί έγραφαν μόνο στη δημοτική, κάποιοι μόνο στην καθαρεύουσα και άλλοι και στη δημοτική και στη καθαρεύουσα.
Καταργήθηκε ως επίσημη γλώσσα το 1976 από τον τότε υπουργό Παιδείας Γεώργιο Ράλλη και τη θέση της πήρε η νεοελληνική. Ορισμένα στοιχεία της καθαρεύουσας πέρασαν στη δημοτική και χρησιμοποιούνται ακόμη και σήμερα, π.χ. «Θεού θέλοντος», «κατευθείαν», «εις το επανιδείν»,«δώρον άδωρον», «εν καιρώ»κ.ά. Οι γλωσσολόγος Άννα Ιορδανίδου τα υπολογίζει σε περισσότερα από 2.000 (από μετρήσεις στον καθημερινό τύπο).
Η καθαρεύουσα χρησιμοποιείται ακόμη και μέχρι σήμερα στην εφημερίδα των Αθηνών Εστία αλλά κι απ' την Ορθόδοξη Εκκλησία της Ελλάδας.
Πολυτονικό σύστημα:
Παλαιότερα η ελληνική γραφή περιλάμβανε τρεις τόνους: την οξεία ( ´ ), τη βαρεία ( ` ) και την περισπωμένη ( ῀ ) και δύο πνεύματα:
δασεία ( ῾ ) και ψιλή ( ᾿ ).
Τα πνεύματα και τα τονικά σημεία, εκτός από την οξεία, καταργήθηκαν από τη δημόσια εκπαίδευση και διοίκηση με την καθιέρωση του μονοτονικού ορθογραφικού συστήματος επί κυβερνήσεως Ανδρέα Παπανδρέου (1982).δασεία ( ῾ ) και ψιλή ( ᾿ ).