Η Ερμιόνη του χθες – « Ενθύμια» από ναύτες Ερμιονίτες

 Τιμούμε  φέτος τα 100 χρόνια από τους Βαλκανικούς πολέμους (1912-13) που διπλασίασαν την τότε Ελλάδα και θυμόμαστε τα 90 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή (1922) που μας στέρησε προαιώνιες πατρίδες ελληνισμού. Σ αυτές τις πολεμικές περιπέτειες έλαβαν μέρος όλα τα στρατευμένα παιδιά της Ερμιόνης- πατέρες και παππούδες μας- που υπηρετούσαν στο πεζικό ή το ναυτικό.

 

Mέσα στο κλίμα ευφορίας που επικρατούσε μετά τη λήξη του Α΄ παγκοσμίου πολέμου (1919) στον οποίο και η χώρα μας βρέθηκε κερδισμένη στο πλευρό των νικητών, τα θωρηκτά μας «Αβέρωφ» και «Κιλκίς» μετέχουν του συμμαχικού στόλου  που κατέλαβε τα Στενά (Βόσπορο, Ελλήσποντο και τη μεταξύ τους Προποντίδα) με πρόσχημα την ελεύθερη ναυσιπλοία. Ναύτες Ερμιονίτες που υπηρετούν στα δυό αυτά πλοία, χαρούμενοι και αισιόδοξοι στέλνουν τις φωτογραφίες τους στους αγαπημένους τους στην Ερμιόνη – ενθύμια που μαρτυρούσαν, χωρίς να το γνωρίζουν οι ίδιοι, σημαντικές ιστορικές στιγμές.

Το φωτογραφείο  «Γιάννη Δ. Κουριώτη – Κωνσταντινούπολις» έχει έτοιμο το μοντάζ της φωτογράφησης. Σε πρώτο πλάνο το σκίτσο της Αγια -Σοφιάς, στο βάθος  αγκυροβολημένο το Ελληνικό θωρηκτό ρίχνει τον προβολέα του και μέσα από το σημαιοστολισμένο σωσίβιο  του «Κιλκίς» ο Κυριάκος Κούνες (νομίζω) ερμιονίτης φίλος του πατέρα μου, που υπηρετούσε σ αυτό.

Την ίδια εποχή και ο Χαράλαμπος Σκούρτης, ναύτης και αυτός  στο «Κιλκίς», στέλλει τη φωτογραφία του ως καλλιτεχνική κάρτα. Την έχει διασώσει η εγγονή του Μαρίκα Κανέλλη- Τουτουντζή, μαζί με την επόμενη: Όλα τα φιλαράκια από την Ερμιόνη, ναυτάκια του «Κιλκίς». Όρθιος στο κέντρο πάλι ο Χαράλαμπος Σκούρτης, καθιστός ο Δημήτρης Νάκος (μάλλον) Αν μπορείτε, αναγνωρίστε τους άλλους δυο.

Ενθύμιον Νικομηδείας 

 Την άνοιξη του 1921 τα θωρηκτά «Αβέρωφ» και «Κιλκίς», στη διάθεση των συμμαχικών δυνάμεων πάντα, βρίσκονται στο λιμάνι της ελληνικής- βυζαντινής πόλης Νικομήδειας, στην Προποντίδα.

Τώρα  όμως ο συσχετισμός των δυνάμεων έχει αλλάξει, από τότε που ο Βενιζέλος έχασε τις εκλογές και ο βασιλιάς Κωνσταντίνος επανήλθε στην εξουσία με την κυβέρνηση Γούναρη. Οι τότε σύμμαχοι δεν είναι πλέον στο πλευρό μας, ο Κεμάλ έχει οργανώσει την εθνική αντίσταση των Τούρκων, ο ελληνικός στρατός πολεμά  στα βάθη της Μικράς Ασίας  και οι ελληνικοί πληθυσμοί της  αντιμετωπίζουν  στην απειλή των Τούρκων

Ξένοιαστα και χαρούμενα, ανύποπτα για τη συμφορά που θα ακολουθήσει, τα ναυτάκια των ελληνικών πλοίων βγαίνουν έξω και φωτογραφίζονται σε ένα από τα φωτογραφεία  της  πόλης, το οποίο τυπώνει με περηφάνια την κάρτα «ενθύμιον Νικομηδείας έτει 1921» που την κρατά ένα περιστέρι. Πάνω δεξιά ο θείος μου Γιώργος  Γκάτσος, ναύτης του  «Αβέρωφ», κάτω δεξιά ο επίσης θείος μου Παύλος Φραγκούλης  ναύτης του «Κιλκίς». Αν αναγνωρίζετε τους άλλους δυο ερμιονίτες, δώστε μου την πολύτιμη πληροφορία σας.Ο Γιώργος Γκάτσος είχε και μια άλλη ιδέα: Κάλεσε  δίπλα του δυο άγνωστα τουρκάκια; ( ελληνάκια δε μου μοιάζουν!) και «ελάτε να φωτογραφηθούμε μαζί, να σας θυμάμαι». Στην πίσω πλευρά της φωτογραφίας έγραψε « ενθύμιον Νικομηδείας τη   6 Απριλίου 1921»

Η ιστορική συνέχεια:

Τον Ιούνιο του 1921 αιφνιδιαστικά κεμαλικά στρατεύματα επιτίθενται στην πόλη της Νικομήδειας. Οι Ελληνικές πεζικές δυνάμεις είναι αδύναμες να την υπερασπίσουν και το «Κιλκίς»  εμποδίζεται από τα αγγλικά πλοία να χρησιμοποιήσει τα κανόνια του. Προ της ενδεχομένης καταστροφής τελικά  ο κυβερνήτης του Κακουλίδης παίρνει πρωτοβουλία και με ισχυρό κανονιοβολισμό επιτυγχάνει να αποτρέψει  τουλάχιστον τη σφαγή ή την αιχμαλωσία των Ελλήνων κατοίκων. Η Νικομήδεια όμως χάθηκε για πάντα. Οι κάτοικοί της, πρώτοι πρόσφυγες μεταφέρθηκαν στην ελεύθερη πατρίδα. Ένα χρόνο αργότερα θα γενικευθεί η μικρασιατική καταστροφή.

Επίλογος

Η Νικομήδεια είναι σήμερα μια μεγάλη τουρκική πόλη, το Ιζμίτ  στη θάλασσα του Μαρμαρά.

 Οι καταδιωγμένοι κάτοικοί της ίδρυσαν  τη Νέα Νικομήδεια, στον κάμπο της Βέροιας,  που  ακμάζει και τιμά την παλιά πατρίδα.

 Ο Χαράλαμπος Σκούρτης,  ο Παύλος Φραγκούλης και ο Δημήτρης Νάκος έκαναν οικογένεια στην Ερμιόνη και απέκτησαν  παιδιά και εγγόνια.

 Ο Γιώργος Γκάτσος μόλις απολύθηκε από το ναυτικό μετανάστευσε στην Αμερική, χωρίς να επιστρέψει ποτέ στην Ελλάδα.

Για τη  συλλογή του ΙΛΜΕ όπου βρίσκονται οι φωτογραφίες αυτές, τραβηγμένες τις τελευταίες ημέρες της Ελληνικής Κωνσταντινούπολης και της Νικομήδειας, αποτελούν πραγματικά ενθύμια  για τις αξέχαστες πατρίδες  και τους Ερμιονίτες προγόνους μας.

                                                                                                                                                                Ήρα Φραγκούλη-Βελλέ

 Πηγή: Πρωτοβουλία Ενεργών Πολιτών Ερμιόνης