Το Διατείχισμα κατασκευάστηκε από τους Αθηναίους στα τέλη του 4ου αι. π.Χ. , με σκοπό να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά ο επερχόμενος Μακεδονικός κίνδυνος. Το νέο τοίχος που χωροθετήθηκε στις κορυφογραμμές των Λόφων Μουσών (Φιλοπάππου), Πνύκας και Νυμφών, συνδέθηκε στα βόρεια και νότια με το παλαιότερο Θεμιστόκλειο Τείχος και μείωσε την έκταση του οχυρωμένου τμήματος της πόλης στα δυτικά αφήνοντας εκτός οχύρωσης μεγάλα τμήματα των αρχαίων Δήμων Μελίτης και Κοίλης. Το ενδιάμεσο αυτό τείχος μήκους 900 μέτρων κατασκευασμένο κατά το “έμπλεκτο” σύστημα, ήταν ενισχυμένο με τετράγωνους και κυκλικούς πύργους και είχε δύο πύλες στις συμβολές των λόφων. Το Διατείχισμα, στα μέσα του 3ου αι. π.Χ., επισκευάστηκε με λευκό πωρόλιθο και με διαφορετικό τρόπο δομής, καθώς και με τροποποίηση της πορείας του στην περιοχή της Πνύκας. Επί Ιουστινιανού, τον 6ο αιώνα μ.Χ., επισκευάστηκε εκ νέου και ενισχύθηκε με πρόσθετους πύργους. Τα μεταβυζαντινά χειρόγραφα διασώζουν την ανάμνηση των επεμβάσεων επί Ιουστινιανού με τις αναφορές τους στο “Βασικλικό Τείχος”.

Η νότια πύλη του Διατειχίσματος ανάμεσα στο λόφο του Μουσείου και της Πνύκας, στον άξονα της σημαντικότερης εμπορικής και οδικής αρτηρίας της Αθήνας, της “δια Κοίλης οδού”, ταυτίστηκε χάρις σε αρχαία επιγραφή με το “Δίπυλο υπέρ των Πυλών”. Ανατολικά της Πύλης υπάρχει μικρό παρόδιο ιερό που κατά τα επιγραφικά ευρήματα ήταν αφιερωμένο στον Ομηρικό ήρωα Αίαντα ή στους Ηρακλή – αθηνά και Δήμο, ως προστάτες των Πυλών. Από τα Βυζαντινά χρόνια στην ίδια θέση λατρεύεται ο στρατιωτικός Άγιος Δημήτριος, ο Λουμπαρδιάρης. Η βόρεια πύλη ανάμεσα στους Λόφους της Πνύκας και των Νυμφών ταυτίστηκε από τους μελετητές με τις αναφερόμενες στις φιλολογικές πηγές “Μελιτίδες Πύλες”.