Διαβάζοντας από το διαδικτυακό περιοδικό ogdoo.gr, τη λίστα Airplay-Media Inspector με τα τραγούδια που ακούστηκαν περισσότερο τον περασμένο Νοέμβριο, δεν ένιωσα καμιά έκπληξη… Είναι τα τραγούδια που δυσκολεύομαι να τα ταξινομήσω και να τα χαρακτηρίσω. Συνήθως, σχηματικά, λέγονται λαϊκοπόπ ή λαϊκοεμπορικά ή εμπορικά της πίστας ή σκυλάδικα. Δεν έχω τίποτα με τα παιδιά που τα λένε και θα ’λεγα πως κάποιοι και κάποιες διαθέτουν φωνή. Αλλά οι εύπεπτοι στίχοι, ο τρόπος απόδοσης και η εύκολη και προβλέψιμη μελωδία δείχνουν μια φτώχεια σε σχέση με το αυθεντικό λαϊκό και ποιητικό τραγούδι της χρυσής δεκαετίας του '60 και του '70 με τους μεγάλους συνθέτες και μεγάλους στιχουργούς-ποιητές, στους οποίους δεν θα απαριθμήσω γιατί κάποιους θα αδικήσω. Αναφέρομαι στο τραγούδι που δεν είναι φτιαγμένο για να ξεχνάμε, αλλά για να θυμόμαστε. Που δεν προσφέρεται για τραλαλά, αλλά για προβληματισμό. Που, χωρίς να είναι εγκεφαλικό, μας ανεβάζει ψυχικά.
Η αλήθεια είναι πως και στη δεκαετία άνθησης του πολιτιστικού αυτού τραγουδιού, με πρωτοπόρους τον Μίκη Θεοδωράκη και Μάνο Χατζιδάκι, υπήρχε και το σκυλάδικο αλλά δεν ήταν κυρίαρχο στα τότε Μέσα Ενημέρωσης.
Προσωπικά, στην αρχή της καριέρας μου είχα συνεχείς προτάσεις για να αλλάξω ρότα και να κατευθυνθώ προς παραλία μεριά εγκαταλείποντας το Ζουμ της Πλάκας, όπου πολλές φορές κυνηγήθηκα από μυστικούς της Χούντας γιατί τραγουδούσα Θεοδωράκη. Είπα όχι σε τέτοιες προτάσεις αδιαφορώντας για το κόστος. Αρνήθηκα τα υψηλά κασέ για να υπηρετήσω τα τραγούδια μιας Ελλάδας με υψηλά ιδανικά. Και όχι μόνο τότε. Όσον κι αν δεν θα το πιστέψουν κάποιοι, τα τελευταία χρόνια υπήρξαν βραδιές που επέστρεψα σπίτι μου χωρίς να πληρωθώ, αρνούμενος χρυσοφόρες προτάσεις…
Δυστυχώς, αυτό το ρεύμα του ποιητικού τραγουδιού, αφού άνθισε μετά τη Μεταπολίτευση, άρχισε στο τέλος της δεκαετίας του ‘80 να παραμερίζεται με την άνοδο της λεγόμενης ελεύθερης ραδιοφωνίας και ιδιωτικής τηλεόρασης. Για να επικρατήσει ολοκληρωτικά στα media της δεκαετίας του '90 το εμπορικό τραγούδι, τότε που εδραιώθηκε η διαπλοκή και προετοιμάσθηκε η φούσκα της Ολυμπιάδας.
Παραμερίσθηκε το ποιητικό τραγούδι με τρόπο συστηματικό, αν και το λαϊκοπόπ δεν μπόρεσε να εξαφανίσει τα μεγάλα τραγούδια γιατί -ευτυχώς- υπήρξε η κρατική ραδιοφωνία και τηλεόραση. Με όλα βέβαια τα στραβά κι ανάποδα και τα κομματικά της - και αναφέρομαι και στα δύο κόμματα εξουσίας.
Η ευθύνη των εταιρειών για τον εκφυλισμό της αισθητικής της νέας γενιάς είναι πρωταρχική.
Η ευθύνη των παραγωγών είναι καίρια γιατί έδωσαν τις ικανότητές τους σε καταναλωτικά άσματα της μιας χρήσεως. Μεγάλη είναι η ευθύνη των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης που από τα πρωινάδικα υπέρ-πρόβαλαν τα λαϊκοπόπ. Είναι ντροπή οι καναλάρχες να μην έχουν ούτε μια εκπομπή για έργα τέχνης, παρ’ ότι αποτελεί υποχρέωση από το Σύνταγμα και τον ιδρυτικό νόμο της ιδιωτικής τηλεόρασης. Όμως, η βασική ευθύνη ανήκει στο κοινό, που ενώ έχει μια Ελλάδα με τραγούδια-διαμάντια προτιμά μια Ελλάδα με τενεκέ.
Ίσως γιατί πάνε ασορτί με την ηθική μας χρεοκοπία.
Αχ, Μάνο Χατζιδάκι, πόσο δίκιο είχες για τη μάζα των Ελλήνων… Αν ζούσες σήμερα δεν θα πουλούσες! Για τον απλούστατο λόγο ότι δεν πουλήθηκες!
Μανώλης Μητσιάς