Ο Αντώνης Ντινιακός βρέθηκε στην άκρη της Αθήνας και κατέγραψε στιγμές μιας καθημερινότητας που σε πολλούς μοιάζει καλτ και εξωτική, αλλά στην ουσία έχει όλα τα θλιβερά χαρακτηριστικά του γκέτο. Πολλά παιδιά φτάνουν στη Γ΄ Δημοτικού και δεν ξέρουν να γράψουν ούτε το όνομά τους. Ελάχιστα συνεχίζουν στο Γυμνάσιο. Άνθρωποι της ΜΚΟ «Κλίμακα» μαζεύουν τα παιδιά από τον δρόμο και προσπαθούν να βρουν όσα θέλουν να ξεφύγουν από το λίμνασμα του γκέτο και απλώς δεν ξέρουν πώς γίνεται. Φωτό:Αλέξανδρος Κατσής Εδώ μπορείς να βρεις τα πάντα. Οπιούχα, διεγερτικά, κάνναβη, παραισθησιογόνα, ηρεμιστικά, ό,τι μπορείς να φανταστείς. Μιλάμε για πραγματικό χάος. Πιάνεις έναν και ξεφυτρώνουν τρεις μικρέμποροι Το 2012 απασχόλησαν την Ελληνική Αστυνομία 8.157 υποθέσεις που σχετίζονταν με ναρκωτικά. Κατηγορήθηκαν συνολικά 10.756 άτομα. Πολλές απ' αυτές τις υποθέσεις είχαν ως σημείο αναφοράς το Ζεφύρι. Τον Μάιο του 2012 συνελήφθησαν στην περιοχή –έπειτα από πληροφορίες από Ρομά– δύο μεγαλέμποροι ναρκωτικών, οι οποίοι είχαν στην κατοχή τους συνολικά 12 κιλά ηρωίνης, αξίας πολλών χιλιάδων ευρώ. Στόχος τους ήταν να προωθήσουν την «πραμάτεια» τους στους μαχαλάδες και από εκεί να «ταξιδέψει» σε όλη την Αττική. Οι μαχαλάδες στο Ζεφύρι για πολλά χρόνια λειτουργούσαν, και λειτουργούν ακόμα, ως ένα πελώριο σούπερ μάρκετ ναρκωτικών. Εκατοντάδες χρήστες ανηφορίζουν καθημερινά στο Ζεφύρι και τις γύρω περιοχές (Μενίδι, Άνω Λιόσια) για να εξασφαλίσουν τη δόση τους. H ζωή στο Ζεφύρι μοιάζει χαλαρή. Οι δρόμοι θυμίζουν επαρχιακή πόλη. Η ύπαρξη του καταυλισμού σε φέρνει αντιμέτωπο με το διαφορετικό διαρκώς.
Το σκηνικό θυμίζει σ' ένα παιδί από το κέντρο στιγμιότυπα από σίριαλ που είχαν γυριστεί παλιά στην περιοχή. Λίγο cult, λίγο εγκατάλειψη, λίγο εξωτικό, λίγο δυστυχία. Αλέξανδρος Κατσής Ο Κ. είναι χρόνια αστυνομικός στην περιοχή. Όπως λέει «... εδώ μπορείς να βρεις τα πάντα. Οπιούχα, διεγερτικά, κάνναβη, παραισθησιογόνα, ηρεμιστικά, ό,τι μπορείς να φανταστείς. Μιλάμε για πραγματικό χάος. Πιάνεις έναν και ξεφυτρώνουν τρεις μικρέμποροι». Το αστυνομικό τμήμα του Ζεφυρίου λειτουργεί αυτή την εποχή με περιορισμένο προσωπικό. «Τα χέρια μας σε πολλές περιπτώσεις είναι δεμένα, διότι δεν έχουμε άντρες να επιχειρήσουμε, ακόμα και σε απλές υποθέσεις ρουτίνας». Τον Σεπτέμβριο του 2011 περίπου 100 αθίγγανοι «πολιόρκησαν» το αστυνομικό τμήμα, ζητώντας την απελευθέρωση ομόφυλού τους που είχε συλληφθεί για ληστεία. Στις συμπλοκές τραυματίστηκαν δύο αστυνομικοί, ενώ την επόμενη μέρα ξυλοκοπήθηκε από περίπου 70 άτομα ο αστυνομικός διευθυντής που επιτηρούσε την επιχείρηση, όταν έγινε αντιληπτός στο αυτοκίνητό του. Την έξαρση της παραβατικότητας στην περιοχή του Ζεφυρίου είχε θίξει ήδη από το 2010 και η πρώην δήμαρχος Φυλής, Φωτεινή Γιαννοπούλου, μιλώντας σε σύσκεψη αξιωματικών της Ελληνικής Αστυνομίας. «Καθημερινά καταστρέφονται οι κοινόχρηστοι χώροι και οι πλατείες. Αφαιρούνται κάδοι απορριμμάτων και καλύμματα φρεατίων, ενώ παρατηρείται ανεξέλεγκτη απόρριψη μπάζων και καύση καλωδίων σε πολλά σημεία. Παράλληλα, διεξάγονται αγώνες επιδεξιότητας (drift), καθώς και αυτοσχέδιοι αγώνες αυτοκινήτου στην οδό Εθνικής Αντιστάσεως, όπου βρίσκεται και το... αστυνομικό τμήμα. Μάλιστα, σε κάποιες περιπτώσεις οδηγούν τα αυτοκίνητα ανήλικοι μόλις δέκα ετών!». Τον Οκτώβριο του 2012 η Ελληνική Αστυνομία πραγματοποίησε μια γιγαντιαία επιχείρηση στον καταυλισμό των Ρομά στο Ζεφύρι, στην οποία συμμετείχαν 400 αστυνομικοί. Συνολικά προσήχθησαν 167 άτομα, ενώ έγιναν και εννέα συλλήψεις για μικροποσότητες ναρκωτικών και παραβάσεις περί οπλοκατοχής. Έναν μήνα αργότερα η επιχείρηση επαναλήφθηκε, με τις συλλήψεις να φτάνουν τις 29 και τις προσαγωγές τα 182 άτομα. Στο πλαίσιο της τελευταίας εφόδου κατασχέθηκαν 14,3 γραμμάρια ηρωίνης, 25,6 γραμμάρια κάνναβης, 25 ναρκωτικά χάπια και δύο κυνηγετικές καραμπίνες. Δηλαδή, τίποτα. Όπως υποστηρίζουν αυτοί που γνωρίζουν, το Ζεφύρι δεν αποτελεί την πηγή-αποθήκη των ναρκωτικών αλλά λειτουργεί ως σούπερ μάρκετ. Τα «κεντρικά» είναι αλλού. Ο Τ. είναι τοξικομανής. Αναζητά 1,5 χρόνο τώρα μια θέση σε κάποιο πρόγραμμα απεξάρτησης. Ανεβαίνει συχνά στο Ζεφύρι και στο Μενίδι «για την παραμύθα» και συχνά «εξυπηρετεί» και κάποιους φίλους στη μεταφορά. Λέει: «Ένα πράγμα μου κάνει εντύπωση στις επιχειρήσεις της αστυνομίας. Τα αποτελέσματά τους. Δεν βρήκαν σχεδόν τίποτα. Αναρωτιέμαι, λοιπόν, πού είναι οι μεγαλοποσότητες που ακούγαμε τόσα χρόνια για την περιοχή. Ο απλός κόσμος νομίζει ότι κυκλοφορούν τσουβάλια ναρκωτικών στον καταυλισμό, αλλά δεν είναι έτσι. Το Ζεφύρι πράγματι εξυπηρετεί χρήστες, όπως και το Μενίδι, αλλά όχι στον βαθμό που πιστεύουν κάποιοι. Δεν είναι τα "κεντρικά". Αυτοί που ξέρουν καλά την πιάτσα, ξέρουν και ότι το χοντρό παιχνίδι έχει αλλάξει στέκια. Κατά τη γνώμη μου, εδώ ο ντόρος εξυπηρετεί άλλα συμφέροντα, κυρίως επικοινωνιακά. Προφανώς, υπάρχουν και παραβατικές συμπεριφορές, όμως, την ίδια ώρα υπάρχει μια υπερβολή και πολλά στερεότυπα». Φωτό:Αλέξανδρος Κατσής Ο Θανάσης είναι κοντά στα 30 και ηθοποιός. Έχει μεγαλώσει στο Ζεφύρι και, όπως λέει, «αισθάνεται τυχερός γι' αυτό». «Εδώ ο καθένας αντανακλά αυτό που πραγματικά είναι. Ο φοβισμένος θα φοβηθεί, ο χαλαρός θα χαλαρώσει, αυτός που θέλει ναρκωτικά, θα βρει ναρκωτικά, αυτός που θέλει να βγει να τρέξει, θα βγει να τρέξει. Προσωπικά, πέρασα υπέροχα παιδικά χρόνια στην περιοχή. Νοσταλγώ ακόμα την ελευθερία της αλάνας. Ουδέποτε κινδύνεψα από αθίγγανους ή έμπλεξα σε φασαρίες. Επικρατεί μια λανθασμένη εντύπωση στην κοινωνία για το Ζεφύρι. Φυσικά, έχουν υπάρξει και παρατράγουδα κατά καιρούς. Όμως, σε ποια περιοχή της Αθήνας δεν έχουν υπάρξει;». Αυτή την εποχή τα ενοίκια στο Ζεφύρι κυμαίνονται χοντρικά από 200 έως και 450 ευρώ, ενώ το μενού προσφέρει από μονοκατοικίες έως μεγάλα διαμερίσματα. «Στο Ζεφύρι μπορεί να είσαι Αθηναίος, χωρίς να είσαι Αθηναίος» λέει ο Θανάσης και προσθέτει «... εννοώ πως είσαι κοντά στην Αθήνα χωρίς να χρειάζεται να παλεύεις με το χάος της. Εδώ το βράδυ έρχεσαι και σε ένα λεπτό έχεις παρκάρει. Ακόμα και η νύχτα έχει τους κανόνες της. Αυτός που δεν θέλει να μπλέξει, δεν θα μπλέξει». Η αλήθεια είναι πως η ζωή εκεί μοιάζει χαλαρή. Οι δρόμοι θυμίζουν επαρχιακή πόλη. Η ύπαρξη του καταυλισμού σε φέρνει αντιμέτωπο με το διαφορετικό διαρκώς. Πού δεν συμβαίνει, όμως, το ίδιο στην πρωτεύουσα; Το σκηνικό θυμίζει σ' ένα παιδί από το κέντρο στιγμιότυπα από σίριαλ που είχαν γυριστεί παλιά στην περιοχή. Λίγο cult, λίγο εγκατάλειψη, λίγο εξωτικό, λίγο δυστυχία. Οι νομάδες αυτής της πόλης, οι παράταιροι και οι παραβάτες βρίσκονται εδώ. Φωτό:Αλέξανδρος Κατσής O Ευθύμης Δημητρίου είναι ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ελλήνων Ρομά. Ο λόγος του μετρά μέσα στις τσιγγάνικες φατρίες. Έχει εφτά παιδιά, 14 εγγόνια, μερικά δισέγγονα και καλπάζουν και τα τρισέγγονα. Στις τελευταίες εκλογές κατέβηκε υποψήφιος στη Β΄ Αθήνας με τη ΝΔ, σε μια προσπάθεια να αποκτήσουν οι Έλληνες αθίγγανοι τη δική τους φωνή στο Κοινοβούλιο. Ζει στο Ζεφύρι πολλά χρόνια, αλλά διατηρεί το πολιτικό του γραφείο στην «κοιτίδα του τσιγγάνικου πολιτισμού, την Αγία Βαρβάρα». Όταν τον ρωτώ γιατί τη θεωρεί κοιτίδα, απαντά: «Διότι εκεί η ένταξη των αθίγγανων στο κοινωνικό σύνολο έχει προχωρήσει πιο ομαλά. Στο Ζεφύρι, όχι ακόμα. Έχουμε δρόμο να διανύσουμε. Στην ελληνική κοινωνία επικρατεί η αντίληψη ότι ο Έλληνας αθίγγανος δεν θέλει να ενταχθεί. Ότι η ελευθεριότητα και η παραβατική συμπεριφορά είναι μέρος της κουλτούρας του. Θα πω κάτι απλό. Από τα 500 παιδιά αθίγγανων που θα πάνε κάθε χρόνο στο 3ο Δημοτικό Σχολείο Ζεφυρίου, μόλις τα 30-40 θα συνεχίσουν στο Γυμνάσιο και δύο με τρία στο Λύκειο. Είναι απογοητευτικό το νούμερο. Έτσι, δεν πρόκειται να αλλάξει ποτέ η σχέση της κοινωνίας με τους Ρομά. Αν δεν εκπαιδευτεί η νέα γενιά, τότε σε 20 χρόνια από τώρα θα είμαστε ακριβώς στο ίδιο σημείο. Δεν θα κρυφτώ πίσω από το δάχτυλό μου, στο Ζεφύρι, ναι, υπάρχουν παραβατικές συμπεριφορές, ναρκωτικά, όπλα και δεν ξέρω τι άλλο. Όμως, αν δεν αναζητήσουμε τα αίτια, με πρώτη την πολιτεία, δεν πρόκειται να χτυπήσουμε το πρόβλημα στη ρίζα του. Θα μου πεις, βέβαια, πώς να το χτυπήσουμε, όταν όλα τα κονδύλια καταλήγουν –συχνά με αδιαφανείς διαδικασίες– σε "σημαντικότερους σκοπούς"; Ή όταν χρήματα του ΕΣΠΑ που θα βοηθούσαν την ομαλή ένταξη του Έλληνα αθίγγανου στην κοινωνία χάνονται κάπου στη διαδρομή προεκλογικών υποσχέσεων και μετεκλογικών πράξεων;». Ο Αντώνης Τσακίρης είναι ο πρόεδρος των Ρομά στο Ζεφύρι. Θεωρεί και αυτός ότι χωρίς τη σωστή εκπαίδευση της νέας γενιάς αθίγγανων τίποτα δεν πρόκειται να αλλάξει. «Όταν φτάνει το παιδί στη Γ' Δημοτικού και δεν ξέρει να γράψει ούτε το όνομά του σωστά, πάει, έχει τελειώσει το παιχνίδι. Σε έναν χρόνο το έχεις χάσει. Ή, όταν υπάρχει σε μια τάξη ένας δάσκαλος για 60 αθίγγανους μαθητές, όπως είδα πρόσφατα σε σχολείο της επαρχίας. Ζητάμε ίση μεταχείριση, τίποτα περισσότερο, τίποτα λιγότερο. Πάντα θα διατηρούμε στοιχεία της κουλτούρας μας, είμαστε αθίγγανοι και πολύ περήφανοι γι' αυτό, αλλά, διάολε, μπορούν και τα δικά μας παιδιά να τελειώσουν ένα πανεπιστήμιο, αν η πολιτεία σταθεί με ειλικρίνεια στα προβλήματά μας». Ο Αντώνης αυτή την εποχή εργάζεται ως οδηγός στη ΜΚΟ «Κλίμακα», η οποία δραστηριοποιείται στην ένταξη των νεαρών αθίγγανων του Ζεφυρίου στην κοινωνία, μέσω εκπαιδευτικών προγραμμάτων. «Συχνά μαζεύουμε τα παιδιά από τον δρόμο. Με τον καιρό κάποια από αυτά δείχνουν ενδιαφέρον. Τα ξεχωρίζεις αμέσως. Αν δουλέψεις σωστά μαζί τους, κέρδισες. Διότι βγάζεις ανθρώπους που μπορούν να κερδίσουν τον σεβασμό και την εκτίμηση του κόσμου. Να αλλάξουν την εικόνα που επικρατεί για εμάς εκεί έξω. Γι' αυτό παλεύουμε εδώ». Καθώς μιλάμε, η φωνή του δυναμώνει. «Συγγνώμη, είμαι λίγο τσαντισμένος σήμερα, διότι χτύπησε ένα φορτηγό στον Ασπρόπυργο έναν γείτονα και οι Δημοτικές Αρχές δεν μας επιτρέπουν να τον θάψουμε εδώ, στο κοιμητήριο της περιοχής, στα Άνω Λιόσια. Πώς να μην υπάρχουν εντάσεις μετά; Έχουν ξεσηκωθεί όλοι. Ούτε να θάψουμε τους ανθρώπους μας δεν μπορούμε. Είμαστε, βλέπεις, πολίτες τρίτης κατηγορίας». Φωτό:Αλέξανδρος Κατσής Το βράδυ το αδέσποτο σκυλί έχει χαθεί από τον κεντρικό. Τα παιδιά δεν παίζουν λασπωμένα στην αλάνα και οι ηλικιωμένες τσιγγάνες με τις πελώριες μαντήλες έχουν μαζέψει τις πλαστικές καρέκλες. Μόνο οι ψίθυροι στις μισάνοιχτες πόρτες και οι θολές φιγούρες των τοξικομανών υποδηλώνουν μια κινητικότητα. Στο τέλος της μέρας αυτή η παράξενη περιοχή, που την τετραετία 1963-1967 ονομαζόταν «Βασίλισσα Φρειδερίκη» (αργότερα πήρε το όνομα Ζεφύρι είτε λόγω του ανέμου Ζέφυρου που φυσούσε στην περιοχή είτε λόγω ενός πηγαδιού), προσφέρει τα πάντα στον περαστικό. Ο καθένας, απλώς, επιλέγει τι θα δει. Τα λασπωμένα, αλλά χαρούμενα πιτσιρίκια στον δρόμο, ή μήπως τα γρήγορα νταλαβέρια που γίνονται στο πόδι; Την γκετοποίηση των αθίγγανων ή την παραβατικότητά τους; Την αγωνία των κατοίκων ή την αδιαφορία της πολιτείας; Είναι θέμα οπτικής. Και επιλογής...
πηγή