Ηταν ένα μπαλ μασκέ
Το καρναβάλι ήταν κάποτε μια ευκαιρία για να γλεντήσει η Αθήνα σε θρυλικούς χορούς μεταμφιεσμένων που τα είχαν όλα. Τρανταχτά ονόματα της κοινωνικής, καλλιτεχνικής και πνευματικής ελίτ, αληθινά κοσμήματα και εντυπωσιακά κοστούμια που σχεδιάζονταν μήνες πριν, ακόμη και δια χειρός Τσαρούχη.
Μπορεί οι περισσότεροι να συνδέουν το καρναβάλι με την Πάτρα, μπορεί εσχάτως τοπικά ήθη και έθιμα από διάφορες περιοχές της χώρας να διαδόθηκαν – κυρίως λόγω τηλεόρασης – σε όλη την Ελλάδα, οι Απόκριες όμως ανέκαθεν εμπλέκονταν και με την αστική κουλτούρα. Και ως τέτοια καταγράφηκε στα κιτάπια της ιστορίας της αθηναϊκής κοινωνίας.
Της μικροαστικής (τα γαϊτανάκια και οι ορδές των μασκαράδων στην Πλάκα αποτελούσαν ατραξιόν μέχρι και τις αρχές της δεκαετίας του 1980) αλλά και της μεγαλοαστικής για την οποία ήταν ένα φαντασμαγορικό σόου με πρωταγωνιστές τους λαμπερούς καλεσμένους. Αναφερόμαστε άλλωστε σε εποχές με αυστηρές αρχές και ήθη, οπότε οι μάσκες των αποκριάτικων κοστουμιών ήταν μια καλή ευκαιρία για να παραμεριστούν οι αναστολές.
Σε αυτό ίσως να οφειλόταν και η μεγάλη επιτυχία του μπαλ μασκέ του ξενοδοχείου «Μεγάλη Βρεταννία», του πιο φημισμένου στη δεκαετία του 1950, όπου όλοι πήγαιναν ντυμένοι ντόμινο με απαραίτητο αξεσουάρ τη μάσκα. Ετσι, μη γνωρίζοντας ποιος είναι ποιος, απολάμβαναν το «καλυμμένο» φλερτ με απρόσμενα επακόλουθα, αφού λόγω μεταμφίεσης πολύ συχνά ο σύζυγος φλερτάριζε τη σύζυγο.
Την ίδια εποχή, άλλοι χοροί μεταμφιεσμένων που εθεωρούντο «the place to be» ήταν αυτός του Ιππικού Oμίλου, της Ενωσης Θεατρικών Συγγραφέων, του ξενοδοχείου «Σεσίλ» στην Κηφισιά και του «Κινγκ Τζορτζ». Η ιδιοκτήτριά του Καίτη Καλκάνη οργάνωνε κάθε χρόνο στο «Tudor Hall» το περίφημο bal de tête (στόλιζαν μόνο το κεφάλι και μακιγιάριζαν το πρόσωπο). Αυτή την παράδοση προσπάθησε να αναβιώσει μετά το 2000 και η νέα ιδιοκτήτρια Τίνα Δασκαλαντωνάκη.
Ως προς τα αποκριάτικα πάρτι που γίνονταν θέμα συζήτησης στα μεγαλοαστικά σαλόνια της Αθήνας τη δεκαετία του 1950, το κορυφαίο ήταν αυτό της Λητώς Κατακουζηνού, με σταθερούς καλεσμένους τον Γιάννη Τσαρούχη (που επιμελείτο και την αποκριάτικη αμφίεσή της), τον Ελύτη, τον Χατζηκυριάκο - Γκίκα, τον νεαρό, τότε, ποινικολόγο Αλέξανδρο Λυκουρέζο και λοιπά μέλη της αθηναϊκής ελίτ. Περιελάμβανε και διαγωνισμό μεταμφίεσης, όπου σχεδόν πάντα το πρώτο βραβείο το έπαιρνε η ίδια η «ξανθιά αρχόντισσα της Πλατείας Συντάγματος».
Στις αρχές της δεκαετίας του 1960, οι μεγάλες οικογένειες (Καρέλλα, Μπότση, Νομικού, Μπρούδου) λες και συναγωνίζονταν σε ποιο σπίτι θα γίνει το με μεγαλύτερο απόηχο αποκριάτικο πάρτι. Η μόδα τότε ήταν να έχουν κάποιο συγκεκριμένο θέμα και οι παλιοί Αθηναίοι θυμούνται το πάρτι «Μια βραδιά στο λιμάνι» όπου οι μεγαλοκυρίες των Αθηνών ντύθηκαν όλες πόρνες.
Πολύ συχνά ο αριθμός των καλεσμένων επέβαλε την ενοικίαση ολόκληρου κοσμικού κέντρου και η «Oμπέρζ» στη Βαρυμπόμπη ανακηρύχθηκε σε «ναό» της αποκριάτικης διασκέδασης. Εκεί είχε κάνει πάρτι ο Νίκος Φαρμάκης με θέμα «Μάγιερλινγκ» εμπνευσμένο από την κινηματογραφική επιτυχία της εποχής. Τα κουτσομπολιά ήθελαν καλεσμένους και τους πρωταγωνιστές της ταινίας Oμάρ Σαρίφ και Κατρίν Ντενέβ, οι οποίοι όμως δεν κατάφεραν να παραβρεθούν.
Λίγα χρόνια αργότερα ένα αντίστοιχο πάρτι, εμπνευσμένο από τις σταρ του Χόλιγουντ, έγινε και στις «9 Μούσες» της οδού Ακαδημίας, όπου η Ντόλυ Γουλανδρή ντύθηκε Μέι Γουέστ, ενώ ανάλογα εντυπωσιακά κοστούμια φόρεσαν και grandes dames, όπως η Πανδώρα Τσαλδάρη και η Ντόντα Βορίδη.
Στα sixties, η Ζωζώ Σαπουντζάκη έγινε και «Βασίλισσα του καρναβαλιού», κερδίζοντας τον τίτλο με διαφορά... στήθους από τη Ρίκα Διαλυνά. Η Σαπουντζάκη είχε μανία με τα αποκριάτικα κοστούμια, τα οποία της έραβε, όπως και τις πιο εξαντρίκ τουαλέτες της, ο Γιώργος Μανούσκος. Στο σπίτι της στην οδό Λήμνου έκανε την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς ένα πάρτι που τελείωνε το πρωί της Καθαράς Δευτέρας.
Oι ανερχόμενοι κοσμικοί της δεκαετίας του 1970 προσδοκούσαν μία πρόσκληση για τα αποκριάτικα πάρτι του σχεδιαστή Ντίμη Κρίτσα. Το «Μάγκες και κούκλες» έκανε πάταγο, όπως και το «Ντράκουλα» που οργάνωσε 20 χρόνια αργότερα στο κλαμπ «Ατομο», με γκεστ την ιταλίδα ηθοποιό Ελσα Μαρτινέλι. Είχε ντυθεί Νύφη του Δράκουλα με φόρεμα από ταινία του Βισκόντι.
Στη δεκαετία του 1980, τα πιο «γκλάμουρ», όπως τα έλεγαν τότε, πάρτι γίνονταν στα κλαμπ «Paramount» του Γιάννη Κλεισούρα, «Trip», «Αυτοκίνηση» του Μάκη Σαλιάρη και «Εργοστάσιο» του Τάσου Μελετόπουλου. Εκεί είχε κάνει ο Γιώργος Ζούλιας το πάρτι με θέμα «Αρκούδα», ενώ το μεγάλο σουξέ ήταν το «Ροκ σταρ» που είχε διοργανώσει ο ιδιοκτήτης του «Εργοστασίου» και στο οποίο μία παρέα κοσμικών είχαν ντυθεί εύζωνες, γιατί αυτούς θεωρούσαν την... πιο ροκ πλευρά της Ελλάδας.
Στα χρόνια εκείνα κορυφαίο ήταν και το πάρτι του Αγγελου Δρούλια... στη μνήμη του Νταλί. Μεγάλη εντύπωση είχε κάνει και η πρωτοποριακή για την εποχή πρόσκληση που είχε στείλει η Βίκη Δράκου για το αποκριάτικο κάλεσμα στα στούντιο της Columbia στον Περισσό με σπέσιαλ γκεστ τον Γιώργο Μητσικώστα και τις μιμήσεις του.
Αποκριάτικη παράδοση από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 είχαν πλέον γίνει και τα πάρτι του συλλέκτη Δημήτρη Πιερίδη στην κατάλληλα διαμορφωμένη «Πινακοθήκη» του στη Γλυφάδα, με επίσημη καλεσμένη την Ειρήνη Παπά αλλά και τον νεαρό, τότε, ηθοποιό Στράτο Τζώρτζογλου.
Καθώς πλησιάζουμε στη νέα χιλιετία, οι Απόκριες χάνουν σιγά σιγά την κοσμική αίγλη τους.
Ωστόσο τον Φεβρουάριο του 2000 o κοσμηματοπώλης Κώστας Καίσαρης δίνει το πιο εντυπωσιακό πάρτι των τελευταίων χρόνων. O σκηνογράφος Νίκος Σαριδάκης είχε μεταμορφώσει το «Ekali Club» σε Βενετία, με κανάλια, γόνδολες, παλάτσα, ακόμη και τη Βασιλική του Αγίου Μάρκου, και είχε παρευρεθεί σύσσωμη η κοσμική Αθήνα μεταμφιεσμένη ανάλογα.
O τελευταίος των διοργανωτών μεγάλων αποκριάτικων πάρτι είναι ο Λάκης Γαβαλάς, που είχε εγκαινιάσει τα γραφεία του στη Λεωφόρο Κηφισίας με «Dracula party» και ακολούθησαν τα «Lingerie», «Φτερά και πούπουλα» και «Αγρια ζώα». - Δ.Λυμπ.
Της μικροαστικής (τα γαϊτανάκια και οι ορδές των μασκαράδων στην Πλάκα αποτελούσαν ατραξιόν μέχρι και τις αρχές της δεκαετίας του 1980) αλλά και της μεγαλοαστικής για την οποία ήταν ένα φαντασμαγορικό σόου με πρωταγωνιστές τους λαμπερούς καλεσμένους. Αναφερόμαστε άλλωστε σε εποχές με αυστηρές αρχές και ήθη, οπότε οι μάσκες των αποκριάτικων κοστουμιών ήταν μια καλή ευκαιρία για να παραμεριστούν οι αναστολές.
Σε αυτό ίσως να οφειλόταν και η μεγάλη επιτυχία του μπαλ μασκέ του ξενοδοχείου «Μεγάλη Βρεταννία», του πιο φημισμένου στη δεκαετία του 1950, όπου όλοι πήγαιναν ντυμένοι ντόμινο με απαραίτητο αξεσουάρ τη μάσκα. Ετσι, μη γνωρίζοντας ποιος είναι ποιος, απολάμβαναν το «καλυμμένο» φλερτ με απρόσμενα επακόλουθα, αφού λόγω μεταμφίεσης πολύ συχνά ο σύζυγος φλερτάριζε τη σύζυγο.
Την ίδια εποχή, άλλοι χοροί μεταμφιεσμένων που εθεωρούντο «the place to be» ήταν αυτός του Ιππικού Oμίλου, της Ενωσης Θεατρικών Συγγραφέων, του ξενοδοχείου «Σεσίλ» στην Κηφισιά και του «Κινγκ Τζορτζ». Η ιδιοκτήτριά του Καίτη Καλκάνη οργάνωνε κάθε χρόνο στο «Tudor Hall» το περίφημο bal de tête (στόλιζαν μόνο το κεφάλι και μακιγιάριζαν το πρόσωπο). Αυτή την παράδοση προσπάθησε να αναβιώσει μετά το 2000 και η νέα ιδιοκτήτρια Τίνα Δασκαλαντωνάκη.
Ως προς τα αποκριάτικα πάρτι που γίνονταν θέμα συζήτησης στα μεγαλοαστικά σαλόνια της Αθήνας τη δεκαετία του 1950, το κορυφαίο ήταν αυτό της Λητώς Κατακουζηνού, με σταθερούς καλεσμένους τον Γιάννη Τσαρούχη (που επιμελείτο και την αποκριάτικη αμφίεσή της), τον Ελύτη, τον Χατζηκυριάκο - Γκίκα, τον νεαρό, τότε, ποινικολόγο Αλέξανδρο Λυκουρέζο και λοιπά μέλη της αθηναϊκής ελίτ. Περιελάμβανε και διαγωνισμό μεταμφίεσης, όπου σχεδόν πάντα το πρώτο βραβείο το έπαιρνε η ίδια η «ξανθιά αρχόντισσα της Πλατείας Συντάγματος».
Στις αρχές της δεκαετίας του 1960, οι μεγάλες οικογένειες (Καρέλλα, Μπότση, Νομικού, Μπρούδου) λες και συναγωνίζονταν σε ποιο σπίτι θα γίνει το με μεγαλύτερο απόηχο αποκριάτικο πάρτι. Η μόδα τότε ήταν να έχουν κάποιο συγκεκριμένο θέμα και οι παλιοί Αθηναίοι θυμούνται το πάρτι «Μια βραδιά στο λιμάνι» όπου οι μεγαλοκυρίες των Αθηνών ντύθηκαν όλες πόρνες.
Πολύ συχνά ο αριθμός των καλεσμένων επέβαλε την ενοικίαση ολόκληρου κοσμικού κέντρου και η «Oμπέρζ» στη Βαρυμπόμπη ανακηρύχθηκε σε «ναό» της αποκριάτικης διασκέδασης. Εκεί είχε κάνει πάρτι ο Νίκος Φαρμάκης με θέμα «Μάγιερλινγκ» εμπνευσμένο από την κινηματογραφική επιτυχία της εποχής. Τα κουτσομπολιά ήθελαν καλεσμένους και τους πρωταγωνιστές της ταινίας Oμάρ Σαρίφ και Κατρίν Ντενέβ, οι οποίοι όμως δεν κατάφεραν να παραβρεθούν.
Λίγα χρόνια αργότερα ένα αντίστοιχο πάρτι, εμπνευσμένο από τις σταρ του Χόλιγουντ, έγινε και στις «9 Μούσες» της οδού Ακαδημίας, όπου η Ντόλυ Γουλανδρή ντύθηκε Μέι Γουέστ, ενώ ανάλογα εντυπωσιακά κοστούμια φόρεσαν και grandes dames, όπως η Πανδώρα Τσαλδάρη και η Ντόντα Βορίδη.
Στα sixties, η Ζωζώ Σαπουντζάκη έγινε και «Βασίλισσα του καρναβαλιού», κερδίζοντας τον τίτλο με διαφορά... στήθους από τη Ρίκα Διαλυνά. Η Σαπουντζάκη είχε μανία με τα αποκριάτικα κοστούμια, τα οποία της έραβε, όπως και τις πιο εξαντρίκ τουαλέτες της, ο Γιώργος Μανούσκος. Στο σπίτι της στην οδό Λήμνου έκανε την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς ένα πάρτι που τελείωνε το πρωί της Καθαράς Δευτέρας.
Oι ανερχόμενοι κοσμικοί της δεκαετίας του 1970 προσδοκούσαν μία πρόσκληση για τα αποκριάτικα πάρτι του σχεδιαστή Ντίμη Κρίτσα. Το «Μάγκες και κούκλες» έκανε πάταγο, όπως και το «Ντράκουλα» που οργάνωσε 20 χρόνια αργότερα στο κλαμπ «Ατομο», με γκεστ την ιταλίδα ηθοποιό Ελσα Μαρτινέλι. Είχε ντυθεί Νύφη του Δράκουλα με φόρεμα από ταινία του Βισκόντι.
Στη δεκαετία του 1980, τα πιο «γκλάμουρ», όπως τα έλεγαν τότε, πάρτι γίνονταν στα κλαμπ «Paramount» του Γιάννη Κλεισούρα, «Trip», «Αυτοκίνηση» του Μάκη Σαλιάρη και «Εργοστάσιο» του Τάσου Μελετόπουλου. Εκεί είχε κάνει ο Γιώργος Ζούλιας το πάρτι με θέμα «Αρκούδα», ενώ το μεγάλο σουξέ ήταν το «Ροκ σταρ» που είχε διοργανώσει ο ιδιοκτήτης του «Εργοστασίου» και στο οποίο μία παρέα κοσμικών είχαν ντυθεί εύζωνες, γιατί αυτούς θεωρούσαν την... πιο ροκ πλευρά της Ελλάδας.
Στα χρόνια εκείνα κορυφαίο ήταν και το πάρτι του Αγγελου Δρούλια... στη μνήμη του Νταλί. Μεγάλη εντύπωση είχε κάνει και η πρωτοποριακή για την εποχή πρόσκληση που είχε στείλει η Βίκη Δράκου για το αποκριάτικο κάλεσμα στα στούντιο της Columbia στον Περισσό με σπέσιαλ γκεστ τον Γιώργο Μητσικώστα και τις μιμήσεις του.
Αποκριάτικη παράδοση από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 είχαν πλέον γίνει και τα πάρτι του συλλέκτη Δημήτρη Πιερίδη στην κατάλληλα διαμορφωμένη «Πινακοθήκη» του στη Γλυφάδα, με επίσημη καλεσμένη την Ειρήνη Παπά αλλά και τον νεαρό, τότε, ηθοποιό Στράτο Τζώρτζογλου.
Καθώς πλησιάζουμε στη νέα χιλιετία, οι Απόκριες χάνουν σιγά σιγά την κοσμική αίγλη τους.
Ωστόσο τον Φεβρουάριο του 2000 o κοσμηματοπώλης Κώστας Καίσαρης δίνει το πιο εντυπωσιακό πάρτι των τελευταίων χρόνων. O σκηνογράφος Νίκος Σαριδάκης είχε μεταμορφώσει το «Ekali Club» σε Βενετία, με κανάλια, γόνδολες, παλάτσα, ακόμη και τη Βασιλική του Αγίου Μάρκου, και είχε παρευρεθεί σύσσωμη η κοσμική Αθήνα μεταμφιεσμένη ανάλογα.
O τελευταίος των διοργανωτών μεγάλων αποκριάτικων πάρτι είναι ο Λάκης Γαβαλάς, που είχε εγκαινιάσει τα γραφεία του στη Λεωφόρο Κηφισίας με «Dracula party» και ακολούθησαν τα «Lingerie», «Φτερά και πούπουλα» και «Αγρια ζώα». - Δ.Λυμπ.