Για κάποιους φίλους που τους σκέφτεσαι συχνά…
Αφορμή για να γίνει αυτό το βιβλίο στάθηκε η εκπομπή «Σαν παλιό σινεμά…» που είχα τη σεζόν 2001-2002, στην ΕΤΙ. Αιτία είναι η αγάπη…
Τέσσερα χρόνια η δημόσια τηλεόραση είχε γραμμένη στο πρωτόκολλο και στριμωγμένη στα συρτάρια την πρόταση να κάνουμε πορτρέτα ηθοποιών του κινηματογράφου. Να μας απασχολήσουν όμως εκείνοι που έγιναν και λόγω τηλεόρασης δικοί μας άνθρωποι, . .« που τις πιο πολλές φορές αγνοούμε ακόμη και τ” όνομα τους.
Πόσο μάλλον τη ζωή τους και την πορεία τους.
Οι χωστοί μας άγνωστοι δηλαδή, οι πρωτοδεύτεροι ή δευτερό-
Οι ηθοποιοί, όπως τους λένε, που ποτέ, ή σχεδόν ποτέ, δε γυρίστηκε ταινία πάνω τους, που ποτέ ή σχεδόν ποτέ, δεν ασχολήθη-μαζί τους τα Μαζικά Μέσα Ενημέρωσης. Τουλάχιστον, στη κανονική τους διάσταση…
Πολλοί από αυτούς υπήρξαν μεγάλοι πρωταγωνιστές, στο θέα-τ,χ> ή στη ζωή… Πολλοί ακόμη μεσουρανούν.
Είχαν σφίξει για τα καλά οι ζέστες. Ήταν μέσα Αυγούστου και ήμουν οικογενειακώς στη Θάσο, όταν με κάλεσαν επειγόντως στο κινητό γιο να μου πούνε πως τελικά η ιδέα θα υλοποιηθεί.
Επιτέλους. Αν και ήταν κρίμα, γιατί στην τετραετία που είχε μεσολαβήσει πολλοί από τους εν δυνάμει πρωταγωνιστές της εκ– . πή:. έφυγαν από τη ζωή…
-: είναι κι έτσι. Ας ήταν μόνο αυτό το κακό. Αλλά δεν ήταν…
Έπειτα από συζητήσεις αποφασίστηκε κάθε πορτρέτο να προ-ί”. :α σαν πρόλογος στις ταινίες του Σαββατοκύριακου, στη μεσημεριανή ζώνη, και να μην υπερβαίνει μαζί με τους τίτλους τα ιιέντε λεπτά. Αλλά τι να προλάβεις να πεις μέσα σ” ένα τέταρτο για μια ζωή.
Τέλος πάντων, συμφωνήσαμε να κάνουμε εβδομήντα πορτρέτα.
Ευτυχώς δε θα αρχίζαμε από το μηδέν. Είχαμε ως βάση δημοσιογραφική έρευνα ετών, βιογραφικά στοιχεία, βιβλιογραφία κλπ. Μπή–: τα στη διαδικασία να σημειώνουμε ονόματα, να δούμε από : · · ξεκινήσουμε…
Παραγωγός εταιρεία ήταν η Άνωση, σκηνοθέτης ο Πάνος Κέκας, μοντέζ η αγαπημένη μου φίλη Γιάννα Σπυροπούλου, βοηθός σκηνοθέτη η Μάντη Μαντελένη, καλλιτεχνικός διευθυντής ο πολύτιμος Πάνος Κατέρης.
Στις 11 Σεπτεμβρίου μαθαίνω τηλεφωνικώς ότι ο προγραμματισμός έπρεπε να γίνει με βάση τις ταινίες που διέθετε το κανάλι, γιατί ο ηθοποιός που θα έκανα κάθε φορά θα έπρεπε απαραιτήτως να παίζει στο φιλμ που θα ακολουθούσε. Ήμουν στο γραφείο.
Στο φαξ ήρθε ο κατάλογος των τίτλων, μικρός σχετικά και περιορισμένης γκάμας. Έπρεπε, λοιπόν, να κάνω τον Προκρούστη.
Σε λίγο ακούω από την τηλεόραση τη μουσική που αναγγέλλει έκτακτο. Βλέπω τους δίδυμους πύργους να καταρρέουν…
Η εκπομπή έκανε πρεμιέρα περίπου στις δύο και τέταρτο το μεσημέρι του Σαββάτου, 20 Οκτωβρίου του 2001, ημέρα των γενεθλίων μου. Ελπίζω να μην έχω την τύχη της…
Αντί για εβδομήντα επεισόδια, σταματήσαμε στα τριάντα πέντε, λόγω έλλειψης χρημάτων. Αναγκαστήκαμε άρον άρον, να ακυρώσουμε γυρίσματα και συνεντεύξεις. Ήδη, όμως, είχε συγκεντρωθεί οπτικοακουστικό υλικό με αφηγήσεις και ντοκουμέντα για εξήντα τέσσερα πρόσωπα· βουνό οι κασέτες. Αποφάσισα να εκδώσω το υλικό σε μορφή βιβλίου. Έγιναν οι απομαγνητοφωνήσεις, μαζεύτηκαν όσα στοιχεία υπήρχαν από τη δημοσιογραφική έρευνα, προστέθηκαν κι άλλα και ταξινομήθηκαν. Ξημερωθήκαμε νύχτες πολλές εγώ και η γυναίκα μου, η Έλσα. (Χωρίς αυτήν δε θα τα κατάφερνα).
Αρχισα να ενώνω τα κομμάτια κάθε πορτρέτου, να γράφω μια μια τις ιστορίες, χωρίς διάθεση ιεράρχησης. Κάποια στιγμή σταμάτησα. Πού να χωρέσουν τόσα πολλά σε έναν τόμο;
Το αστείο είναι πως πολλά από τα πορτρέτα που βγήκαν στην εκπομπή, δεν μπήκαν στο βιβλίο. Και αντιστρόφως, υπάρχουν πολλά που μπήκαν στο βιβλίο και δε βγήκαν στην εκπομπή. Υπάρχουν κι εκείνα που ούτε στο χαρτί τυπώθηκαν ούτε από την τηλεόραση προβλήθηκαν.
Θεωρώ ηθική υποχρέωση να αναφερθώ σε κείνους από τους εξήντα τέσσερις, που οι ιστορίες τους δεν αναφέρονται σ” αυτό το βιβλίο, ενώ το άξιζαν. Επιτρέψτε μου να τους σκιαγραφήσω με λίγες γραμμές και με αλφαβητική σειρά, για να μην τους αδικήσω ξανά:
- Ο Γιώργος Βελέντζας. Με συνολικά διακόσιες είκοσι μία ταινίες, παραμένει, από τους εν ζωή, ο αδιαφιλονίκητος χρυσός μαραθωνοδρόμος του ελληνικού κινηματογράφου. Χώρια το ντου-μπλάρισμα σε φωνές δεκάδων πρωταγωνιστών, την εποχή που εικόνα και φωνή δε γυρίζονταν μαζί.
- Ο Γιάννης Βογιατζής. Ο θρυλικός Λαλάκης του σινεμά και του ραδιοφώνου. Ήταν αναγνωρίσιμος και πριν από αυτόν. Συνεχίζει το θέατρο και την τηλεόραση, τριάντα χρόνια μετά.
- Η Τζόλυ Γαρμπή. Σύντροφος του Θόδωρου Μορίδη. Μια ζωή μαζί. Διακριτική, με σεμνότητα και αξιοπρέπεια. Θαλερή όπως και «κείνος. Υπήρξε μεταφράστρια και συγγραφέας.
- Η Κατερίνα Γώγου. Το ανέμελο… αγοροκόριτσο ήταν σκληρό καρύδι κυρίως για τον εαυτό της. Υπήρξε μια δακρυσμένη ψυχή σε όλη της τη ζωή. Είχε προαποφασίσει το τέλος της, όπως είπαν οι κοντινοί της άνθρωποι.
- Ο Λαυρέντης Διανέλλος. Ο δικός μας άνθρωπος, σαν τον γλυκό μας παππού ή τον τρυφερό πατέρα μας. Σύντροφος της ζωής του ήταν η ηθοποιός Φρόσω Κοκόλα.
Ο απόλυτος ρέκορντμαν συμμετοχών του παλιού σινεμά.
• Ο Κώστας Δούκας (Ασλανίδης). Ο μεγάλο μπακάλης του μπακαλόγατου Κώστα Χατζηχρήστου. Άφησε την Πόλη και την Εμπορική Σχολή. Έγινε σπουδαίος στο μουσικό θέατρο και την επιθεώρηση, στην Αθήνα, αν και λίγοι τον ξέρουμε με το όνομα του…
3. Τζόλυ Γαρμπή 4. Κατερίνα Γώγου 5. Λαυρέντης Διανέλλος 6. Κώστας Δούκας
1.Χρόνης Εξαρχάκος
2.Χρήστος Ευθυμίου
3.Μέλπω Ζαρόκωστα
4.Ελένη Ζαφειρίου
5.Βασιλάκης Καΐλας
• Ο Χρόνης Εξαρχάκος. Βγήκε δειλά δειλά σε κάποια ασπρόμαυρα φιλμάκια κι έλαμψε στα έγχρωμα μιούζικαλ του Γιάννη Δαλιανίδη. Εκρηκτικός κωμικός, είχε κέφι για τη ζωή. Δεν υπήρχε μέρα που να μην πει ένα αστείο, μου είπαν οι συνάδελφοι του.
Σοβάρευε μόνο όταν ξεκινούσε τα γυρίσματα. Ταλαιπωρήθηκε από την αρρώστια του και πέθανε μόλις πενήντα ενός ετών, στο νοσοκομείο. Ακόμη κι εκεί τους έκανε πλάκες.
• Ο Χρήστος Ευθυμίου. Ο παχουλός κοντόσωμος κυριούλης έκανε κινηματογράφο από τη δεκαετία του ’30. Έμεινε αξέχαστος σαν « Ένας βλάκας και μισός».
Γιος καφετζή από τη Λαμία, τον έστειλε ο πατέρας του να γίνει δικηγόρος, κι όταν βγήκε στο θέατρο, έπαψε να του μιλάει…
Ήταν μια ζωή ανασφαλής. Όταν έπαιζε, διέκρινες πάντα τρόμο και πανικό στα μάτια του.
Ήταν δύσκολη η κωμωδία για “κείνον, μου είπαν.
- Η Μέλπω Ζαρόκωστα. Γεννήθηκε στον Πειραιά, αλλά μεγάλωσε στην Αθήνα και έφυγε στην Αυστραλία. Εκεί σπούδασε κι εκεί άρχισε την καριέρα της και μετά συνέχισε στο Λονδίνο. Επέστρεψε στην Ελλάδα για να γίνει συμμαθήτρια της Αλίκης στο «Ξύλο βγήκε απ” τον παράδεισο». Από τότε έμεινε, έκανε δύο γάμους, έναν γιο και τώρα ένα εγγόνι. Είναι θεατρική συγγραφέας και συνδικαλίστρια. Αισθάνεται υπερήφανη για την ηλικία της και συνεχίζει…
- Η Ελένη Ζαφειρίου. Έπαιζε τη μάνα από είκοσι χρονών κοπέλα, θαρρείς από ένα μοιραίο παιχνίδι που της έπαιζε η ίδια η ζωή.
Έγραψε κι ένα συγκλονιστικό αφήγημα με τίτλο «Τι να σου πρωτοθυμηθώ, βρε μάνα».
• Ο Βασιλάκης Καΐλας. Είναι «παρών» στη ζωή μας σαράντα χρόνια και στη συνείδηση μας παραμένει ακόμη ανήλικος βιοπα-λαιστής.
Ξεκίνησε από το «Τελευταίο ψέμα» του Κακογιάννη και όχι από τον «Λουστράκο», όπως νομίζουμε οι περισσότεροι.
• Ο Δημήτρης Καλλιβωκάς. Τζέντλεμαν στη ζωή, όπως και στην οθόνη. «Ξέρει να φερθεί το ίδιο σωστά σε έναν ζητιάνο, όσο και σε μια μεγάλη κυρία», μου έχει πει κάποια φίλη του. Ο πατέρας του ήταν γιατρός και η μητέρα του κόρη καθηγητή πανεπιστημίου.
Δηλώνει πως θα παίζει ως ηθοποιός, όσο θα το επιτρέπουν οι δυνάμεις του.
• Ο Γιώργος Κάππης. Μπορούσε να κάνει μεγάλο ένα τόσο δα “ούμερο.
Ανέβηκε γρήγορα στην κορυφή, καβάλησε το καλάμι. Γι” αυτό “πως ο ίδιος παραδεχόταν- έμεινε στα αζήτητα.
Ο Νάσος Κεδράκας. Έπαιξε σε περισσότερες από διακόσιες ταινίες. Σπούδασε νομικά, αλλά έμεινε σαράντα χρόνια στο σανίδι. Γεννήθηκε στα Τρίκαλα της Θεσσαλίας, αλλά προσέφερε πολλά στον πολιτισμό της πόλης όπου έζησε, της Ηλιούπολης. Ό,τι δεν του προσέφερε σε φήμη το θέατρο και ο κινηματογράφος, του το προσέφερε η τηλεόραση. Ήταν ο φωτογράφος του χωριού και ο καφετζής της Λυκόβρυσης στο περίφημο «Ο Χριστός ξανασταυ-ρώνεται» του Βασίλη Γεωργιάδη.
• Ο Μήτσος Λυγί ζος. Πίσω από το αυστηρό του ύφος, έκρυβε την ευ-:■·.».σθησία του, λένε αυτοί που τον έζησαν. Δεν ήταν μόνο ηθοποιός…
Ξαναστάθηκε στα πόδια του, όμως έφυγε πένης. Μες στη μοναξιά.
ΣΑΝ ΠΑΑΙΟ ΣΙΝΕΜΑ.
Φραγκίσκος Μανέλης
2.Αννα Ματζουράνη
3.Γιάννης Μιχαλόπουλος
4.Θόδωρος Μορίδης
5.Μπέττυ Μοσχονά
Ως σκηνοθέτης έφερε στην Ελλάδα το λεγόμενο κυκλικό θέατρο ή θέατρο-αρένα. Ως δάσκαλος είδε να μαθητεύουν κοντά του πλήθος ηθοποιών της παλαιότερης, αλλά και της νεότερης γεννάς.
Βραβευμένος συγγραφέας και ποιητής.
• Ο Φραγκίσκος Μανέλης. Ένας γλυκός μπούφος με χρυσή καρδιά. Λάτρης των γυναικών, της μπίρας και του καλού φαγητού.
Γαμπρός της στιχουργού Ευτυχίας Παπαγιαννοπούλου και πατέρας της χορεύτριας Ρέας Μανέλη.
Ξεκίνησε από το βαριετέ. Έπαιξε σε πλήθος ταινίες. Υπήρξε κινηματογραφικό δίδυμο με τον Θανάση Βέγγο (Μήτρος και Μη-τρούσης). Έκανε, όμως, κακές επιλογές.
Πέθανε αγχωμένος, επειδή δε γεύτηκε όσα μπόρεσε να ζήσει.
• Η Άννα Ματζουράνη. Υπήρχε στη σκηνή από το 1954. Όλοι τη θυμούνται σαν το γελαστό κορίτσι του θεάτρου.
Η γλυκιά ενζενί, σύζυγος του κινηματογραφικού παραγωγού Αντώνη Καρατζόπουλου, παρέμεινε για πάντα η Αννούλα. Η αρρώστια δεν την άφησε να μεγαλώσει.
• Ο Γιάννης Μιχαλόπουλος. Ο σεμνός κύριος συνήγορος της μικρής οθόνης, ο κύριος Παρλάτος.
Ίσως ο πρώτος ηθοποιός της ελληνικής τηλεόρασης. Σεμνός, αθόρυβος, παραμένει ακόμη εν δράσει…
- Ο Θόδωρος Μορίδης. Ο αειθαλής πατέρας των περισσοτέρων πρωταγωνιστών του παλιού σινεμά. Γεννήθηκε στις αρχές του εικοστού αιώνα, στην Κύπρο. Στην Επίδαυρο, όταν έπαιζε με το Εθνικό, ήταν «ο μόνος που μπορούσε να πάει πεζός από το χωριό του Λυγουριού ίσαμε το αρχαίο θέατρο».
- Η Μπέττυ Μοσχονά. Λίγες οι ταινίες που έκανε. Μεσουράνησε, όμως, στην επιθεώρηση. Η ζωή της μοιάζει με συναρπαστικό σενάριο ταινίας.
• Ο Δημήτρης Μτπσλάνης. Ήτανε απ” τους κακούς του παλιού σινεμά. Ενίοτε μάγκας ή… Μανιάτης αδελφός.
Πέθανε νέος, ίσως από αμέλεια για την αρρώστια που τον έτρωγε… Την εξόδειο ακολουθία έψαλε ο μεγαλύτερος από κείνον ιερέας αδελφός του.
- Ο Χριστόφορος Νέζερ. Ο αγράμματος αριστοφανικός παππούς του Εθνικού. Ίσως ο κορυφαίος μιας μεγάλης θεατρικής οικογένειας.
- Η Έφη Οικονόμου. Η αιώνια αντροχωρίστρα που σε πείσμα της κινηματογραφικής της εικόνας χαρίζει και απολαμβάνει ευτυχισμένες στιγμές τρεις δεκαετίες πλάι στον αγαπημένο της Χάρη Παναγιώτου, από τους παλιούς ζεν πρεμιέ του σινεμά και του θεάτρου.
- Η Άννα Παϊταζή. Η μαντάμ Σουσού της μικρής οθόνης, η αφελής και γλυκιά κυρία Ουρανία, σύντροφος του κυρ Γιώργη (Διονύση Παπαγιαννόπουλου) στο τηλεοπτικό «Λούνα Παρκ» του Γιάννη Δαλιανίδη.
Ήρθε ως Πάιταζόγλου από την Κωνσταντινούπολη και σπούδασε στη φιλοσοφική.
Ο Κουν έπεισε τη μητέρα της να βγει στο θέατρο. Δάσκαλοι της ήταν, όμως, ο Βεάκης και ο Ροντήρης.
Η φυσική της ευγένεια και η αξιοπρέπεια την οποία αποπνέει παραμένουν αναλλοίωτες στον χρόνο.
• Η Κάκια Παναγιώτου. Κορυφαία στις τραγωδίες του Εθνικού στην Επίδαυρο, αλλά και στα δράματα του Νίκου Φώσκολου, (συνηθέστερα), του Γιάννη Δαλιανίδη και του Ντίνου Δημό-πουλου.
Συνταξιούχος πια, ζει μόνη από τότε που έχασε τον σύζυγο της. Ταξιδεύει για να ξεφεύγει…
6. Δημήτρης Μπισλάνης 7. Χριστόφορος Νέζερ 8. Έφη Οικονόμου 9. Άννα Παϊταζή 10. Κάκια Παναγιώτου
Καίτη Πάνου
2.Νικήτας Πλατής
3.Κουλής Στολίγκας
4.Θάνος Τζενεράλης
• Η Καίτη Πάνου. Ξεκίνησε ως παιδί-θαύμα στον θίασο της θρυλικής θείας Λένας, της Αντιγόνης Μεταξά.
Η κινηματογραφική της καριέρα συνδέθηκε όσο καμιάς άλλης (πλην βεβαίως της Μάρως Κοντού) με τον Λάμπρο Κωνσταντάρα, από το 1943 ακόμη, όταν έκαναν μαζί, σε πρώτη εμφάνιση και οι δυο, τη «Φωνή της καρδιάς».
Αειθαλής και χαριτωμένη, παραμένει ακόμη ένα παιδί-θαύμα.
• Ο Νικήτας Πλατής. Ο πολυτάλαντος πλακατζής και συνεχώς περιοδεύων πρόεδρος του «Μεθοριακού Σταθμού».
Όταν κάποτε ο Βέγγος του είπε πως θα “θελε να βάλει στη μαρκίζα του θεάτρου «…Και ο Νικήτας Πλατής» αυτός του είπε: «έλα μωρέ… για έξοδα είσαι τώρα;»
- Ο Κουλής Στολίγκας. Ο φινετσάτος φιλόσοφος και ξενύχτης θεατρίνος. Η εξάρτηση του από το υποβολείο τον έκανε ήρωα πολλών χαριτωμένων ανεκδότων.
- Ο Θάνος Τζενεράλης. Ο αστυνόμος στον «Ηλία του 16ου» και όχι μόνο. Τον βλέπουμε συχνά κοντά στον Βασίλη Λογοθετίδη.
Άνθρωπος μοναχικός και ταγμένος στην τέχνη του. Υπήρξε ιδρυτικό και βασικό στέλεχος του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος μέχρι το τέλος του. Ξεκίνησε από την όπερα. Η φωνή του γέμιζε τα αρχαία θέατρα και είχε πάθος με τις στρατιωτικές στολές…
- Ο Ανδρέας Φιλιππίδης. Γιος ενός από τους μεγαλύτερους πρωταγωνιστές του μουσικού θεάτρου και της επιθεώρησης κάποιας εποχής. Σύζυγος αρχικά της Δέσπως Διαμαντίδου και αργότερα της Λίλης Παπαγιάννη. Σημαντικότατος δάσκαλος…
- Η Ελένη Χαλκούση. «Κληρονόμος πολλών χαρακτηριστικών της Μαρίκας Κοτοπούλη και της Κυβέλης, αλλά προικισμένη με ιδιαίτερο καυστικό χιούμορ, τόσο στη σκηνή, όσο και στη ζωή», μου έχει γράψει για “κείνη σ” ένα σημείωμα του ο Αλέξης Σολομός.Δασκάλα, συνδικαλίστρια, χρονογράφος, μεταφράστρια και συγ-χφέας. Πασίγνωστο ήταν το «Σαβουάρ βιβρ» που έγραψε.
- Έσβησε ενενήντα ενός ετών, λησμονημένη σε γηροκομείο.
• Ο Περικλής Χριστοφορίδης. Η θητεία του στις σκοτεινές αίθου-“ϊζ υπήρξε από τις μακροβιότερες. Διήρκησε από το 1929 έως το W9. Ξεπέρασε τις διακόσιες συμμετοχές. Από την «Μπόρα» του Δημήτρη Γαζιάδη μέχρι το «Ταξίδι του μέλιτος» του Γιώργου Πανουσόπουλου.
Ο παππούς και ο πατέρας του ήταν ηθοποιοί. Η αδελφή του, η αδελφή του η Στέλλα.. ήταν από τις πρώτες που έκαναν σινεμά (1929, «Οι απάχη; των Αθηνών»). Ηθοποιός ήταν και η σύζυγος του Αννα, όπως ι ο γιος του Γιώργος. Υπηρέτησε όλα τα είδη του θεάτρου -πλην ι : τραγωδίας- επί εξήντα χρόνια. Θεωρείται από τους πρωτοπόρους Διευθυντές παραγωγής του ελληνικού σινεμά.
• Ο Τάκης Χριστοφορίδης. Ξάδελφος του Περικλή. Χαρακτηρι-» ·:ος κωμικός τυπίστας. Έπαιζε συνήθως τον ρόλο του νευρικού
ι -1 τρελογιατρού με τα δεκάδες τικ.
Μια βαριά πνευμονία, από τις κακουχίες κάποιας δύσκολης »
“ «: σε γύρισμα, ήταν η αιτία του θανάτου του.
| Τους ζητώ συγγνώμη που αντί για πορτρέτο τούς έκανα μόνο αυτά τα ατελή σκίτσα. Στα χαρτιά, στο μυαλό και στην καρδιά μου, έχω πλήρη την ει: τους. όπως και άλλων πολλών ακόμη, που λόγω συγκυριών :: r καν θέση καν ανάμεσα σ” αυτούς τους εξήντα τέσσερις. Είναι σαν κάτι φίλοι, που τους σκέφτεσαι συχνά. Όλο λες να : τηλεφωνήσεις… Κι όλο κάτι τυχαίνει και δεν το κάνεις… |
Αντώνης Μιχ. Πρέκας
Παιανία, 2 Αυγούστου 2002
5. Ανδρέας Φιλιππίδης 6. Ελένη Χαλκούση 7. Περικλής Χριστοφορίδης 8. Τάκης Χριστοφορίδης