Ο Ελληνικός Τύπος γεννήθηκε στα τέλη του 18ου αιώνα στο χώρο της Ελληνικής διασποράς και στο πλαίσιο ιδιαίτερα ευνοϊκών ιστορικών και κοινωνικών συγκυριών (εποχή διάδοσης των ιδεών του Διαφωτισμού και οικονομικής δύναμης των Ελλήνων της διασποράς).
Η πρώτη Ελληνική εφημερίδα εκδόθηκε το 1784 στη Βιέννη - σημαντικό κέντρο Ελληνικού εμπορίου και λίκνο της Ελληνικής δημοσιογραφίας - από τον Ζακυνθινό τυπογράφο και εκδότη Γεώργιο Βεντότη. Ωστόσο, τουρκικές διπλωματικές πιέσεις προς τις αυστριακές αρχές είχαν ως αποτέλεσμα την οριστική παύση της έκδοσης τον Ιούλιο του ίδιου έτους.
![]()
Η "Εφημερίς"των Μαρκίδων Πουλίων εκδίδεται επίσης στη Βιέννη (1790-1798) δημοσιεύοντας ειδήσεις για τη Γαλλική Επανάσταση και διάφορα ευρωπαϊκά γεγονότα, αλλά και πληροφορίες ιδιαίτερου ενδιαφέροντος για τον Ελληνισμό της εποχής. Η έκδοσή της εφημερίδας αυτής συνδέεται άμεσα με τις ελπίδες περί κοινωνικής αλλαγής που γέννησε η Γαλλική Επανάσταση μεταξύ των βαλκανικών λαών. Παρόλο που η εφημερίδα έκλεισε λόγω της σχέσης των εκδοτών της με το Ρήγα Βελεστινλή και των επαναστατικών του ιδεών, η ιστορία του Ελληνικού τύπου είχε ήδη σημειώσει τα πρώτα της ουσιαστικά βήματα.
Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας 1811-1821 στα τυπογραφεία της Βιέννης και του Παρισιού εκδίδονται πολλά έντυπα. Το 1811 ο κληρικός ¶νθιμος Γαζής εκδίδει την δεκαπενθήμερη εφημερίδα "Λόγιος Ερμής"με την άδεια της αυστριακής κυβέρνησης, εφημερίδα η οποία αποτέλεσε το επίκεντρο πνευματικών αναζητήσεων και αμέτρητων φιλολογικών συζητήσεων. Στο Παρίσι εκδίδεται η "Αθηνά", η "Μέλισσα"και το "Μουσείον". Στο Λονδίνο εκδίδεται η "Ίριδα".
Όσον αφορά τις εκδόσεις σε Ελληνικό έδαφος, το 1812 εκδίδεται στα Επτάνησα η "Ιονική".
Ως πρώτη επίσημη Ελληνική εφημερίδα χαρακτηρίζεται η "Σάλπιγξ Ελληνική"του Ιωάννη Τόμπρου με διευθυντή τον Θεόκλητο Φαρμακίδη η οποία εκδόθηκε την 1η Αυγούστου του 1821 στην Καλαμάτα, ταυτόχρονα με την έκρηξη της Ελληνικής Επανάστασης.
![]()
Η Ελληνική συγκυρία είναι καθοριστικής σημασίας για την εξέλιξη του Τύπου στη χώρα. Η νέα πραγματικότητα του εθνικο-απελευθερωτικού αγώνα θέτει νέους στόχους και απαιτεί νέες επιλογές. Οι εφημερίδες του αγώνα αφενός προσπαθούν να καλύψουν την επικαιρότητα των πολεμικών εξελίξεων κι αφετέρου να ενημερώσουν για γενικότερα πολιτικά και κοινωνικά θέματα, δημοσιεύοντας άρθρα πολιτικής θεωρίας, κρίνοντας την εξουσία και πρεσβεύοντας τις αρχές της ελευθεροτυπίας. Το 1822 εκδίδεται στη Στερεά Ελλάδα η χειρόγραφη εφημερίδα "Αιτωλική"ενώ το 1824 ο Ελβετός φιλέλληνας Ιάκωβος Μάγερ εκδίδει την εφημερίδα "Ελληνικά Χρονικά"στο Μεσολόγγι.
Η πρώτη εφημερίδα στην Αθήνα ήταν η "Εφημερίς των Αθηνών"που εκδόθηκε το 1824 από το Γεώργιο Ψύλλα και η οποία γράφεται στη δημοτική και δημοσιεύει σειρά κειμένων για την πνευματική δραστηριότητα της εποχής. Το 1825 εκδίδεται στο Ναύπλιο με διευθυντή τον Θεόκλητο Φαρμακίδη η "Γενική Εφημερίς της Ελλάδας", που στη συνέχεια μετονομάστηκε σε "Εφημερίς της Κυβερνήσεως"και εκδίδεται μέχρι σήμερα.
![]()
Στα επόμενα χρόνια εκδίδονται πολλοί τίτλοι εφημερίδων μεταξύ των οποίων συγκαταλέγεται και η "Εστία"που εκδόθηκε από τους αδελφούς Κύρου και εξακολουθεί να εκδίδεται μέχρι και σήμερα. Η πρώτη δεκαετία του 20ου αιώνα θεωρήθηκε η "χρυσή εποχή"των εφημερίδων. Η ραγδαία εξέλιξη των τεχνικών μέσων, η πρόοδος των μέσων επικοινωνίας και η οικονομική ενίσχυση των εφημερίδων επηρεάζει ριζικά την ύλη και εμφάνισή τους. Οι κυκλοφορίες αυξάνονται εκθετικά και τα πρώτα σωματεία δημοσιογράφων και διευθυντών εφημερίδων εμφανίζονται. Από το 1935 μετά την ψήφιση του "νόμου περί Δημοσιογραφικών Συλλόγων"στην Αθήνα παρέμεινε μόνο η Ένωση Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Αθηνών (Ε.Σ.Η.Ε.Α).
Κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και αμέσως μετά εκδόθηκαν στην Αθήνα οι εξής εφημερίδες: Έθνος, Eλευθεροτυπία, Ελεύθερος Τύπος, Βαλκανικός Ταχυδρόμος, Πολιτεία, Καθημερινή, Βραδυνή, Αθηναϊκή, Χρονικά, Ελεύθερον Βήμα, Ελεύθερος Λόγος, Δημοκρατία, Εφημερίς της Ελλάδας, Πρόοδος, Ριζοσπάστης.
![]()
Κατά τη διάρκεια της επταετίας (1967-1974) διακυβέρνησης της χώρας από τη στρατιωτική χούντα λειτουργούν οι εφημερίδες "Βραδυνή", "Απογευματινή", "Βήμα", και "Τα Νέα"ενώ διακόπτουν την έκδοσή τους το "Έθνος"η "Καθημερινή"η "Μεσημβρινή", η "Αυγή"και η "Αθηναϊκή". Μετά τη μεταπολίτευση οι εφημερίδες αυτές επανεκδόθηκαν, ενώ στην περίοδο 1974-1988 πρωτοεκδόθηκαν οι ημερήσιες εφημερίδες "Αυριανή", "Ελεύθερη Ώρα", "24Ώρες", "Πρώτη"και "Δημοκρατικός Λόγος".
Έως τα μέσα της δεκαετίας του '90 υπήρχαν στην Ελλάδα περίπου 300 εφημερίδες, τοπικής, περιφερειακής και πανελλαδικής εμβέλειας.
Η πρώτη Ελληνική εφημερίδα εκδόθηκε το 1784 στη Βιέννη - σημαντικό κέντρο Ελληνικού εμπορίου και λίκνο της Ελληνικής δημοσιογραφίας - από τον Ζακυνθινό τυπογράφο και εκδότη Γεώργιο Βεντότη. Ωστόσο, τουρκικές διπλωματικές πιέσεις προς τις αυστριακές αρχές είχαν ως αποτέλεσμα την οριστική παύση της έκδοσης τον Ιούλιο του ίδιου έτους.
Η "Εφημερίς"των Μαρκίδων Πουλίων εκδίδεται επίσης στη Βιέννη (1790-1798) δημοσιεύοντας ειδήσεις για τη Γαλλική Επανάσταση και διάφορα ευρωπαϊκά γεγονότα, αλλά και πληροφορίες ιδιαίτερου ενδιαφέροντος για τον Ελληνισμό της εποχής. Η έκδοσή της εφημερίδας αυτής συνδέεται άμεσα με τις ελπίδες περί κοινωνικής αλλαγής που γέννησε η Γαλλική Επανάσταση μεταξύ των βαλκανικών λαών. Παρόλο που η εφημερίδα έκλεισε λόγω της σχέσης των εκδοτών της με το Ρήγα Βελεστινλή και των επαναστατικών του ιδεών, η ιστορία του Ελληνικού τύπου είχε ήδη σημειώσει τα πρώτα της ουσιαστικά βήματα.
Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας 1811-1821 στα τυπογραφεία της Βιέννης και του Παρισιού εκδίδονται πολλά έντυπα. Το 1811 ο κληρικός ¶νθιμος Γαζής εκδίδει την δεκαπενθήμερη εφημερίδα "Λόγιος Ερμής"με την άδεια της αυστριακής κυβέρνησης, εφημερίδα η οποία αποτέλεσε το επίκεντρο πνευματικών αναζητήσεων και αμέτρητων φιλολογικών συζητήσεων. Στο Παρίσι εκδίδεται η "Αθηνά", η "Μέλισσα"και το "Μουσείον". Στο Λονδίνο εκδίδεται η "Ίριδα".
Όσον αφορά τις εκδόσεις σε Ελληνικό έδαφος, το 1812 εκδίδεται στα Επτάνησα η "Ιονική".
Ως πρώτη επίσημη Ελληνική εφημερίδα χαρακτηρίζεται η "Σάλπιγξ Ελληνική"του Ιωάννη Τόμπρου με διευθυντή τον Θεόκλητο Φαρμακίδη η οποία εκδόθηκε την 1η Αυγούστου του 1821 στην Καλαμάτα, ταυτόχρονα με την έκρηξη της Ελληνικής Επανάστασης.
.jpg)
Η Ελληνική συγκυρία είναι καθοριστικής σημασίας για την εξέλιξη του Τύπου στη χώρα. Η νέα πραγματικότητα του εθνικο-απελευθερωτικού αγώνα θέτει νέους στόχους και απαιτεί νέες επιλογές. Οι εφημερίδες του αγώνα αφενός προσπαθούν να καλύψουν την επικαιρότητα των πολεμικών εξελίξεων κι αφετέρου να ενημερώσουν για γενικότερα πολιτικά και κοινωνικά θέματα, δημοσιεύοντας άρθρα πολιτικής θεωρίας, κρίνοντας την εξουσία και πρεσβεύοντας τις αρχές της ελευθεροτυπίας. Το 1822 εκδίδεται στη Στερεά Ελλάδα η χειρόγραφη εφημερίδα "Αιτωλική"ενώ το 1824 ο Ελβετός φιλέλληνας Ιάκωβος Μάγερ εκδίδει την εφημερίδα "Ελληνικά Χρονικά"στο Μεσολόγγι.
Η πρώτη εφημερίδα στην Αθήνα ήταν η "Εφημερίς των Αθηνών"που εκδόθηκε το 1824 από το Γεώργιο Ψύλλα και η οποία γράφεται στη δημοτική και δημοσιεύει σειρά κειμένων για την πνευματική δραστηριότητα της εποχής. Το 1825 εκδίδεται στο Ναύπλιο με διευθυντή τον Θεόκλητο Φαρμακίδη η "Γενική Εφημερίς της Ελλάδας", που στη συνέχεια μετονομάστηκε σε "Εφημερίς της Κυβερνήσεως"και εκδίδεται μέχρι σήμερα.
Στα επόμενα χρόνια εκδίδονται πολλοί τίτλοι εφημερίδων μεταξύ των οποίων συγκαταλέγεται και η "Εστία"που εκδόθηκε από τους αδελφούς Κύρου και εξακολουθεί να εκδίδεται μέχρι και σήμερα. Η πρώτη δεκαετία του 20ου αιώνα θεωρήθηκε η "χρυσή εποχή"των εφημερίδων. Η ραγδαία εξέλιξη των τεχνικών μέσων, η πρόοδος των μέσων επικοινωνίας και η οικονομική ενίσχυση των εφημερίδων επηρεάζει ριζικά την ύλη και εμφάνισή τους. Οι κυκλοφορίες αυξάνονται εκθετικά και τα πρώτα σωματεία δημοσιογράφων και διευθυντών εφημερίδων εμφανίζονται. Από το 1935 μετά την ψήφιση του "νόμου περί Δημοσιογραφικών Συλλόγων"στην Αθήνα παρέμεινε μόνο η Ένωση Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Αθηνών (Ε.Σ.Η.Ε.Α).
Κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και αμέσως μετά εκδόθηκαν στην Αθήνα οι εξής εφημερίδες: Έθνος, Eλευθεροτυπία, Ελεύθερος Τύπος, Βαλκανικός Ταχυδρόμος, Πολιτεία, Καθημερινή, Βραδυνή, Αθηναϊκή, Χρονικά, Ελεύθερον Βήμα, Ελεύθερος Λόγος, Δημοκρατία, Εφημερίς της Ελλάδας, Πρόοδος, Ριζοσπάστης.
.jpg)
Κατά τη διάρκεια της επταετίας (1967-1974) διακυβέρνησης της χώρας από τη στρατιωτική χούντα λειτουργούν οι εφημερίδες "Βραδυνή", "Απογευματινή", "Βήμα", και "Τα Νέα"ενώ διακόπτουν την έκδοσή τους το "Έθνος"η "Καθημερινή"η "Μεσημβρινή", η "Αυγή"και η "Αθηναϊκή". Μετά τη μεταπολίτευση οι εφημερίδες αυτές επανεκδόθηκαν, ενώ στην περίοδο 1974-1988 πρωτοεκδόθηκαν οι ημερήσιες εφημερίδες "Αυριανή", "Ελεύθερη Ώρα", "24Ώρες", "Πρώτη"και "Δημοκρατικός Λόγος".
Έως τα μέσα της δεκαετίας του '90 υπήρχαν στην Ελλάδα περίπου 300 εφημερίδες, τοπικής, περιφερειακής και πανελλαδικής εμβέλειας.