Συχνά ακούμε πως «πίσω από κάθε ισχυρό άνδρα, βρίσκεται μία δυναμική γυναίκα». Όταν, μάλιστα, αυτή η γυναίκα συνδυάζει υψηλή ευφυΐα, εντυπωσιακή καλλιέργεια και σαρκική σαγήνη, τότε μπορεί να μείνει στην ιστορία ως μία γυναίκα-θρύλος.
Η Θεοδώρα υπήρξε ηθοποιός, (κατά πολλούς) εταίρα, σύζυγος του Αυτοκράτορα Ιουστινιανούκαι σίγουρα μία από τις διασημότερες γυναίκες στην παγκόσμια ιστορία. Ας πάρουμε, όμως, την πολυτάραχη ζωή της από την αρχή…
Η Θεοδώρα γεννήθηκε περίπου το 500 μ.Χ. στην Αμμόχωστο της Κύπρου (μεταγενέστερες πηγές αναφέρουν ως τόπο γέννησής της τη Συρία, την Παφλαγονία, ακόμα και την Αλεξάνδρεια). Καταγόταν από φτωχή οικογένεια, καθώς και οι δυο γονείς της εργάζονταν στον ιππόδρομο. Ο πατέρας της ως αρκτοτρόφος και η μητέρας της ως χορεύτρια. Σε μικρή ηλικία έμεινε ορφανή από πατέρα και, έτσι, καθοδηγούμενη από τη μητέρα της (όπως και οι άλλες δύο αδελφές της) συμμετείχε από πολύ νωρίς σε κωμικές παραστάσεις, κυρίως χαμηλού επιπέδου. Αργότερα -σύμφωνα πάντα με τα λεγόμενα του Προκόπιου Καισαρεία (επίσημου ιστορικού του Αυτοκράτορα)- έγινε εταίρα. «Επάγγελμα» που άσκησε για αρκετά χρόνια.
Κάποτε η Θεοδώρα πήρε την απόφαση να αποκατασταθεί και να αναζητήσει καλύτερη ζωή. Έτσι, έφυγε μαζί με τον αξιωματούχο Εκήβολο (εραστής της εκείνη την περίοδο) στην Κυρηναϊκή. Ο Εκήβολος ήταν ανώτερος κρατικός υπάλληλος και είχε αναλάβει τη διοίκηση της Πενταπόλεως. Όμως η σχέση τους δεν κράτησε πολύ. Αφού χώρισαν, ο ίδιος την έδιωξε και η Θεοδώρα πήρε τον δρόμο της επιστροφής για την Κωνσταντινούπολη.
Τα πράγματα εκεί, δεν πήγαν ακριβώς όπως τα είχε προβλέψει. Για την ακρίβεια, εξελίχθηκαν όπως η ίδια δεν θα μπορούσε να φανταστεί ποτέ. Η νεαρή εταίρα γνωρίζει τον Ιουστινιανό και, παρά τα 15 χρόνια που τους χωρίζουν, ερωτεύονται κεραυνοβόλα.
Ο Ιουστινιανός «μαγεύτηκε» από την ομορφιά και την ευφυΐα της. Αν και ταπεινής καταγωγής η ίδια ήταν φιλόδοξη, ικανή, οξυδερκής και κυρίως… ακατανίκητα γοητευτική. Όλα αυτά ήταν αρκετά για να κάνουν τον Ιουστινιανό να ξεχάσει το «σκοτεινό» παρελθόν της και να την παντρευτεί το 524 -παρά τις σφοδρές αντιδράσεις του περίγυρου του.
Οι περισσότερες πληροφορίες που έχουμε σήμερα γι’ αυτή την αμφιλεγόμενη προσωπικότητα, προέρχονται ως επί το πλείστον από έργα του Προκόπιου Καισαρεία. Πιο συγκεκριμένα, στο βιβλίο του «Απόκρυφη Ιστορία» ο ιστορικός, παρουσιάζει την Θεοδώρα ως γυναίκα πανούργα, ανήθικη και αδίστακτη. «Πουθενά στον κόσμο δεν γεννήθηκε κανείς παραδομένος σε κάθε είδους ηδονή, όσο αυτή», γράφει χαρακτηριστικά. Στην «Απόκρυφη Ιστορία» (ή αλλιώς «Ανέκδοτα»), ο Προκόπιος καταρρίπτει την εικόνα που είχε σκιαγραφήσει για το αυτοκρατορικό ζεύγος σε άλλα δημοσιευμένα βιβλία του. Ειδικά η εικόνα της Θεοδώρας σπιλώνεται έντονα. Όσο για τον Ιουστινιανό… ο ιστορικός τον παρουσιάζει ως άβουλο και ανίσχυρο να αντιταθεί στην αποφασιστικότητα της συζύγου του.
Παρ’ όλα αυτά, πολλοί σύγχρονοι ιστορικοί, έχουν χαρακτηρίσει «υπερβολικό» τον Προκόπιο, όσον αφορά τα λεγόμενά του για το αυτοκρατορικό ζεύγος. «Οι δυο τους είναι ενσαρκωμένοι δαίμονες που έχουν βάλει ως στόχο τους να καταστρέψουν τον κόσμο», έγραφε ο ίδιος. Σε πολλά ακόμη σημεία του βιβλίου είναι εμφανής η εμπάθεια του στο πρόσωπο της Θεοδώρας, ενώ υπάρχουν και αρκετές αναφορές σε προσωπικές στιγμές της ίδιας που φτάνουν στο σημείο της αισχρής χυδαιότητας.
Ο Προκόπιος Καισαρείας δεν τη συμπάθησε ποτέ. Όσο χρόνια και αν πέρασε στο θρόνο πλάι στον Ιουστινιανό, για τον ίδιο, η Θεοδώρα ήταν πάντα μία πόρνη που έγινε Αυτοκράτειρα. Μία ενσάρκωση χυδαιότητας, πονηριάς, αδιαντροπιάς και ακολασίας. Σκοπός του συγκεκριμένου λιβελογραφήματος, όπως ο ίδιος έλεγε, ήταν η αποκάλυψη του πραγματικού προσώπου της Θεοδώρας. Βέβαια, δεν τόλμησε ποτέ όσο ζούσε να δημοσιοποιήσει αυτό του το βιβλίο, φοβούμενος για το τι θα ακολουθούσε. Κανείς δεν ήθελε να προκαλεί την οργή της Θεοδώρας. Αντιθέτως όλοι ήθελαν να τα πηγαίνουν καλά μαζί της. Όπως ήταν γνωστό, από την εκκλησία μέχρι τη δημόσια διοίκηση, όλα στελεχώνονταν από δικούς της ευνοούμενους.
Δυναμική, αποφασιστική, αλλά και συμπονετική, η Θεοδώρα υπήρξε στήριγμα του αυτοκράτορα Ιουστινιανού. Ο ίδιος την συμβουλευόταν για τα πάντα, ακόμα και σε κρίσιμα πολιτικά ζητήματα, έχοντας απόλυτη εμπιστοσύνη στην διορατικότητα και την διαύγεια της. Δεν ήταν λίγοι εκείνοι που υποστήριζαν πως «η Θεοδώρα ασκούσε πολιτική και ο Ιουστινιανός απλά την ακολουθούσε». Φήμη που, όχι άδικα, δημιουργήθηκε μετά το 532. Πιο συγκεκριμένα, τότε έλαβε χώρα στην Κωνσταντινούπολη μία τεράστια εξέγερση, η γνωστή και ως «στάση Νίκα». Αυτή ήταν μία από τις χειρότερες περιόδους κοινωνικής αναταραχής και βίας που γνώρισε ποτέ η Κωνσταντινούπολη. Τα προβλήματα ακολουθούσαν το ένα μετά το άλλο και ο Ιουστινιανός ανήμπορος να ελέγξει την κατάσταση, αποφασίζει να εγκαταλείψει την Κωνσταντινούπολη. Όμως η Θεοδώρα, είχε άλλα σχέδια…
«Ακόμη κι αν μόνη σωτηρία είναι η φυγή, εγώ δεν πρόκειται να φύγω. Όποιος φοράει το στέμμα δεν έχει νόημα να ζήσει αν το χάσει. Δεν θέλω να δω τη μέρα που θα πάψουν να με αποκαλούν Αυτοκράτειρα. Αν επιθυμείς να φύγεις, τότε καλώς. Χρήματα έχεις, τα καράβια σου είναι έτοιμα να αποπλεύσουν και η θάλασσα ανοιχτή. Όσο για μένα… θα μείνω εδώ. Μου αρέσει εκείνο το παλιό ρητό που λέει ότι η πορφύρα είναι το ωραιότερο σάβανο».
Με αυτά τα λόγια η Αυτοκράτειρα Θεοδώρα έκανε σαφές στον Ιουστινιανό, ότι δεν πρόκειται να τον ακολουθήσει σε περίπτωση φυγής του. Με την αποφασιστικότητα και τη δυναμικότητά της, δεν άργησε να τον πείσει όχι μόνο να μην εγκαταλείψει τον θρόνο, αλλά και να χρησιμοποιήσει τον στρατό για την καταστολή της λαϊκής εξέγερσης. Η «Στάση του Νίκα» άφησε πίσω της περισσότερους από 30.000 νεκρούς, αλλά ο Ιουστινιανός πατούσε πλέον γερά στα πόδια του.
Η Θεοδώρα έπαιξε, επίσης, καθοριστικό ρόλο στη βελτίωση της κοινωνικής θέσης των γυναικών, καθώς και σε άλλες ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις. Κατάργηση της προίκας, εξάλειψη της πορνείας και προστασία των πρώην ιερόδουλων ήταν μόνο λίγα από τα μέτρα που καθιερώθηκαν έπειτα από δική της πρωτοβουλία. Επίσης, υπήρξε υπέρμαχος των αμβλώσεων.
Η Θεοδώρα πέθανε στις 28 Ιουνίου 548 μ.Χ, σε ηλικία μόλις 48 ετών. Αιτία του θανάτου της θεωρείται πως ήταν καρκίνος του μαστού. Τάφηκε στο Ναό των Αγίων Αποστόλων στην Κωνσταντινούπολη, ενώ το μονόγραμμά της είναι χαραγμένο στα κιονόκρανα της Αγίας Σοφίας. Επιπλέον η επιγραφή «ὑπέρ μνήμης καὶ ἀναπαύσεως τῆς γεναμένης ἡμῶν βασιλίδος Θεοδώρας» σώζεται μέχρι και σήμερα στη δοκό της οροφής στο μοναστήρι του όρους Σινά, το οποίο ανεγέρθηκε από τον σύζυγό της. Ο Ιουστιανιανός δεν ξεπέρασε ποτέ το θάνατό της.«Η σοφή βασίλισσα» του, όπως συνήθιζε να την αποκαλεί, παρέμεινε στην καρδιά του ως και το δικό του τέλος το 565 μ.Χ.
http://www.aixmi.gr