Γράφει ο Φώτης Ρήνας
Τα πρώτα συγκροτήματα εμφανίστηκαν στην Ελλάδα κατά τη δεκαετία του 1960 και αποτελούσαν απομιμήσεις των “Beatles”. Ακολούθησαν αρκετοί πειραματισμοί για να καταφέρουν να φτιάξουν αργότερα τον δικό τους μοναδικό χαρακτήρα.
Από τα πρώτα όμως χρόνια της δεκαετίας του 1940, παρά τη γερμανική κατοχή (1940 – 1944) και αργότερα τον εμφύλιο πόλεμο (1944 – 1948), οι νέοι της εποχής κάνουν πάρτι χορεύοντας ταγκό και σουίνγκ. Στις αρχές της δεκαετίας του 1950 μια μερίδα της νεολαίας μέσα από τα πάρτι και τις παρέες αναπτύσσει ένα είδος νεανικής κουλτούρας αντιτιθέμενης στον κοινωνικό συντηρητισμό αλλά και στην φθορά των πολιτικών παθών της εποχής. Διακηρύσσει την προσήλωσή της στις τέχνες και στον έρωτα, κοινωνικοποιείται και διασκεδάζει αντισυμβατικά, υιοθετώντας αυτό που σήμερα ονομάζουμε ροκ κουλτούρα και ροκ τρόπο ζωής.Η συνέχεια θα έρθει από την … Αμερικάνικη βάση του Ελληνικού το 1957. Οι ναύτες κάθε Κυριακή πρωί στήνουν το δικό τους πανηγύρι με σουίνγκ αλλά και με τις τελευταίες επιτυχίες των Bill Halley και Elvis, σε μια μικρή εξέδρα στο Ζάππειο, εκπαιδεύοντας στις χορευτικές φιγούρες του ροκ εν ρολ τις νεαρές ελληνίδες. Ο κόσμος δημιουργεί το αδιαχώρητο. Ο κινηματογράφος αναλαμβάνει και αυτός τον δικό του ρόλο προβάλλοντας ταινίες όπως «Η ζούγκλα του μαυροπίνακα», «Jailhouse Rock» με τον Elvis Presley κ.ά. Οι δίσκοι βινυλίου, που αντικατέστησαν τους δίσκους γραμμοφώνου, κυριάρχησαν στις αρχές της δεκαετίας 1960 και διέδωσαν ακόμη ταχύτερα το ροκ εν ρολ. Ωστόσο θα χρειαστούν άλλα τρία – τέσσερα χρόνια για να αρχίσει η ελληνική νεολαία να πειραματίζεται δημιουργικά σε αυτό το νέο είδος μουσικής.
Μετά το 1960 τα πρώτα «μοντέρνα», σύμφωνα με την ορολογία της εποχής, συγκροτήματα θα κάνουν την εμφάνισή τους. Με πιο εμπορικό και ποπ προσανατολισμό οιForminx, εισηγητές της θρυλικής γιάνκα , πυροδοτούν την «συγκροτηματομανία» όπου οι νέοι σε κάθε γειτονιά δημιουργούσαν το συγκρότημά τους, μετατρέποντας τις κιθάρες τους σε ηλεκτρικές με τους πιο απίθανους τρόπους.Μία επταμελής αρχικώς ορχήστρα που έπαιζε σε δεξιώσεις, στην «Αργώ» της Βουλιαγμένης και στο «Ακροπόλ Παλάς» της Πατησίων, αναδυκνύεται ως το κορυφαίο συγκρότημα της Ελληνικής ποπ. Μετά την αποχώρηση δύο μελών του γκρουπ, του Θύμιου Πέτρου και του Ευγνώμονα, το γκρουπ αποτελούσαν ο Βαγγέλης Παπαθανασίου, (το αδιαφιλονίκητο μεγάλο ταλέντο του συγκροτήματος), ο Βασίλης Μπακόπουλος (χημικός και κιθαρίστας), ο Κώστας Σκόκκος (ντράμερ), ο Σωτήρης Αρνής (αρχιτέκτων και μπασίστας) και ο Τάσος Παπασταμάτης (τραγουδιστής). Το πρώτο ρεσιτάλ τους στο Θέατρο Μακεδονικών Σπουδών στη Θεσσαλονίκη, φάνηκε να αντιγράφει την υστερία των συναυλιών των “Beatles”. Η προέλευση του ονόματος Forminx που ακούγεται ξένο, αλλά είναι ομηρικό, όπως και η προέλευση της αρχαίας Φόρμιγκος («η Φόρμινξ – της Φόρμινγκος») που είναι ελληνικό μουσικό έγχορδο. Το στοιχείο που μάλλον βοήθησε στην προβολή του το γκρουπ, ήταν το καθαρά ελληνικό όνομα, που με λατινικούς χαρακτήρες μπορούσε να υπηρετεί τον κανόνα της μόδας, δηλαδή να μοιάζει σαν ξένο και συγχρόνως σαν ποπ. Οι Forminx απετέλεσαν ένα μουσικό πρότυπο για την νεολαία (και όχι μόνον) του 60 και έγιναν αιτία να δημιουργηθούν πολλά ακόμα γκρουπ ποπ μουσικής.
Ακολουθούν οι IDOLS, οι JUNIORS και οιCHARMS με αγγλικούς και αργότερα με ελληνικούς στίχους. Οι πρώτοι που επέβαλαν τραγούδια με ελληνικό στίχο ήταν οιOLYMPIANS: Το συγκρότημα σχηματίστηκε το 1965 στην Θεσσαλονίκη από τους Άλκη Κακαλιάγο, Πασχάλη Αρβανιτίδη, Βαγγέλη Κουτσοτόλη, Κούλη Καλογιαννίδη και Δημήτρη Λαζαρίδη. Αυτοί ήταν οι ιδρυτές του συγκροτήματος και μέλος του ήταν ο Πασχάλης που αργότερα έκανε και μόνος του καριέρα, αλλά ξεκίνησε από εκεί. Η μουσική τους ήταν επηρεασμένη από την τότε σύγχρονη αμερικάνικη μουσική αλλά αυτό δεν σήμαινε ότι δεν ήταν καλή. Έκαναν μεγάλη επιτυχία και «σχημάτισαν» την μουσική της εποχής εκείνης, ενώ πολλά συγκροτήματα ακολούθησαν τον ήχο τους. Λόγω υποχρεώσεων πολλά μέλη έφυγαν, ενώ άλλα προστέθηκαν. Τελικά, το 1972 μόνο 2 από τα πρώτα μέλη είχαν παραμείνει ενώ τα πράγματα για αυτού του είδους την μουσική είχαν δυσκολέψει αφού είχαν έρθει άλλα ακούσματα πιο μοντέρνα. Από τα πιο διάσημα τραγούδια τους είναι: ‘’Το Κορίτσι του Μάη’’, ‘’Το σχολείο’’, ‘’Ο Τρόπος’’, ‘’Ο Αλέξης’’, ‘’Κάποτε θα έρθει μια μέρα’’.Από μια δεύτερη τάση λιγότερο εμπορική που εμπνέεται από τον Bob Dylan, τους Rolling Stones και γενικά την ιδεολογικά πιο φορτισμένη πλευρά του ροκ, θα γεννηθούν «Το φορτηγό» του Διονύση Σαββόπουλου, όπως και το «In concert and in the studio» του Γιώργου Ρωμανού, όπου τον συνοδεύουν τα μέλη του γκρουπ APHRODITE’S CHILD.
APHRODITE’S CHILD: («Το παιδί της Αφροδίτης»), το διασημότερο ελληνικό (αγγλόφωνο) συγκρότημα. Σχηματίστηκε στο Παρίσι τον Μάιο του 1968 και διαλύθηκε το 1972. Αρχικά μετείχαν οι: Λουκάς Σιδεράς (κρουστά, τραγούδι), Ντέμης Ρούσσος (μπάσο, τραγούδι), Βαγγέλης Παπαθανασίου (πλήκτρα, τραγούδι).[Ο «Βαγγέλης» (Vangelis, Αγριά Μαγνησίας 1943), όπως έγινε παγκόσμια γνωστός μετά τη διάλυση των APHRODITE’S CHILD, είχε εγκατασταθεί στο Λονδίνο και εκεί δημιούργησε προσωπικό ηλεκτρονικό στούντιο, όπου δούλευε με πάθος σ’ ένα είδος μουσικής, παιγμένο με ηλεκτρονικά όργανα, πρώτος από όλους τους άλλους μουσικούς στον Κόσμο (συνδυασμοί ηλεκτρονικών πληκτροφόρων-keyboards, που τα έπαιζε ο ίδιος). Δίκαια, λοιπόν θεωρείται ως ο πρωτεργάτης του ρεύματος που λέγεται "new age musik". Είναι από τους λίγους μουσικούς στον κόσμο που παίζει με ηλεκτρονικά όργανα "ζωντανά". Τίποτα από τη μουσική του δεν είναι προ-ηχογραφημένο. Σήμερα απολαμβάνει την παγκόσμια αναγνώριση και θεωρείται ο πιο πολυβραβευμένος Έλληνας συνθέτης της Εποχής μας.] Kατόπιν προστέθηκε και ο Αργύρης Κουλούρης (κιθάρα). Το γκρούπ παρουσίασε τους δίσκους «End of the World» (1968), «Best of» (1969), «It’s Five O’ Clock» (1969), «666» (1971). Το συγκρότημα ανήκει στο ελληνικό ψυχεδελικό ροκ, που αρχίζει από το 1967 και συμπίπτει χρονικά με την επιβολή της στρατιωτικής χούντας.
Άλλοι εκπρόσωποι του είδους ήταν οι επίσης αγγλόφωνοι:SOCRATES DRANK THE CONIUM, M.G.C., που δεν παίζουν δική τους μουσική αλλά τραγούδια της αμερικανικής και αγγλικής πρωτοπορίας και οι «ελληνόφωνοι»: ΠΕΛΟΜΑ ΜΠΟΚΙΟΥ, POLL (Στ. Λογαρίδης, Κ. Τουρνάς, Robert Williams και Κ. Παπαϊωάννου), ΝΟΣΤΡΑΔΑΜΟΣ, ΕΞΑΔΑΚΤΥΛΟΣ, ΔΑΜΩΝ ΚΑΙ ΦΙΝΤΙΑΣ , ΜΠΟΥΡΜΠΟΥΛΙΑ, Θανάσης Γκαϊφύλλιας κ.ά. Παράλληλα ο Σαββόπουλος θα εκδώσει το 1969 «Το περιβόλι του τρελού», το 1970 τον «Μπάλλο» και το 1972 το «Βρώμικο ψωμί».Από το 1973 – 1976 το ροκ ατονεί προς όφελος του αντάρτικου και του πολιτικού τραγουδιού.
Από το 1976 το ροκ αναζωπυρώνεται με κέντρο την πλατεία Εξαρχείων. Το 1976 κυκλοφορεί το «Μεταφοραί – εκδρομαί ο Μήτσος» του Δημήτρη Πουλικάκου. Ο Παύλος Σιδηρόπουλος, με τους «Σπυριδούλα» δημιουργεί το δίσκο «Φλου» και με τους ΑΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΟΥΣ το «εν λευκώ», ενώ οι SOCRATES κυκλοφορούν το «Phos».
Τερμίτες: Το συγκρότημα αυτό δημιουργήθηκε το 1980 από τους Λαυρέντη Μαχαιρίτσα, Παύλο Κικριλή, Δημήτρη Βασαλάκη, Αντώνη Μιτζέλο και τον Τόλη Σκαματζούρα. Το 1988 το συγκρότημα διαλύεται επίσημα και συνολικά κυκλοφόρησαν μόλις 4 άλμπουμ.
Οι SHARP TIES το 1981 επαναφέρουν τον αγγλικό στίχο και για ένα διάστημα γίνονται πολύ δημοφιλείς. Παράλληλα υπάρχει μια έντονα σατυρική διάθεση που εκπροσωπείται από τον Τζίμη Πανούση και τις «Μουσικές Ταξιαρχίες» αλλά και τον Ζωρζ Πιλαλί ‘’Ζωρζ Πιλαλί – Live 1986‘’.
Κατά τη δεκαετία του ’80 ανθίζει και το πανκ ροκ με σημαντικούς εκπροσώπους τους PANX ROMANA, ΓΕΝΙΑ ΤΟΥ ΧΑΟΥΣ κ.ά.
Η δεκαετία του 1990 είναι μια εξαιρετικά σημαντική και παραγωγική περίοδος για την ελληνική ροκ σκηνή η οποία πλέον περνάει σε φάση ωριμότητας. Πολλά είναι τα σημαντικά συγκροτήματα. Από αυτά άλλα συνεχίζουν τη δράση τους από τη δεκαετία του 1980 όπως οιΤΡΥΠΕΣ, ΟΙ ΦΑΤΜΕ, VILLA 21, LAST DRIVE, MAGIC DE SPELL, ενώ άλλα αρχίζουν τότε την πορεία τους όπως οι CLOSER, XAXAKES,ΞΥΛΙΝΑ ΣΠΑΘΙΑ , ΠΥΞ ΛΑΞ: [Μόνο 15 χρόνια έμειναν στην μουσική σκηνή οι Πυξ Λαξ, αλλά είναι το πιο γνωστό συγκρότημα στην ιστορία της Ελληνικής μουσικής. Έχουν στο ενεργητικό τους 12 χρυσούς και πλατινένιους δίσκους, ενώ πολλά από τα τραγούδια τους ακούγονται ακόμα. Μέλη του συγκροτήματος αρχικά ήταν ο Φίλλιπος Πλιάτσικας και ο Μπάμπης Στόκας, ενώ αργότερα προστέθηκε ο Μάνος Ξυδούς. Ιδρύθηκε το 1990 και διαλύθηκε το 2004.] ΥΠΟΓΕΙΑ ΡΕΥΜΑΤΑ, ΔΥΤΙΚΕΣ ΣΥΝΟΙΚΙΕΣ, ΔΙΑΦΑΝΑ ΚΡΙΝΑ, ΜΠΛΕ, ECHO TATOO, DEUS EX MACHINA, ΕΝΔΕΛΕΧΕΙΑ, LOST BODIES, αλλά και η μουσική κολεκτίβα «Αέρα Πατέρα»: [Ιδρύθηκαν το 1991 ως το μεγαλύτερο αριθμητικά Συγκρότημα στον Κόσμο (25 άτομα)! ] Την ίδια εποχή η heavy metal σκηνή παρουσιάζει τους ROTTING CHRIST, ενώ το ηλεκτρονικό ροκ εμφανίζεται με τους STEREO NOVA. Οι Hi-5 πού είναι το μόνο γυναικείο συγκρότημα στην Ελλάδα, ασχολείται με την POP. Οι Going Through με τη RAP, ενώ με τη HIP-HOP οι Ημισκούμπρια. Και ο κατάλογος των ελληνικών συγκροτημάτων συνεχίζεται και με άλλα πολλά.