http://popaganda.gr
Στο αυτοσχέδιο πανηγύρι για την γιορτή του Άη Γιάννη του Κλήδονα που συνοδεύεται από ένα παγανιστικό έθιμο.
H άνοιξη και οι βροχερές μέρες μας έχουν αφήσει ανεπιστρεπτί και το θέρος έχει μπει
δυναμικά με δυσβάστακτες θερμοκρασίες. Ο Ιούνης όμως, πέρα από αφόρητη ζέστη,
κουβαλάει μαζί του παραδόσεις που καθιερώθηκαν προ αρχαιοτάτων χρόνων και η τέλεσή
τους σήμερα δημιουργεί ένα κλίμα εφορίας στην ρουτινιάρικη καθημερινότητα.
Στις 24 του μήνα, ανήμερα του Αγίου Ιωάννη του Κλήδονα, πλήθος κόσμου μαζεύτηκε
στην Ακαδημία Πλάτωνος για να μάθει το ριζικό του και να κάψει τα πρωτομαγιάτικα
στεφάνια που είχαν ξεμείνει στις εξώπορτες των σπιτιών.
Η λέξη «κληδών» συναντάται στα ομηρικά έπη και σημαίνει οιωνός. Μετά την έλευση
του Μεσσία, η εκκλησία ταύτισε τον εορτασμού του Κλήδονα με την γενέθλια ημερομηνία
του Ιωάννη Προδρόμου και παρά τη λαογραφική σύγχυση που προκλήθηκε, η ηπειρωτική
και νησιωτική Ελλάδα συνεχίζει να γιορτάζει με έναν παιχνιδιάρικο και συνάμα παγανιστικό
τρόπο την έναρξη του θερινού ηλιοστασίου.
Το έθιμο -στην πιο διαδεδομένη εκδοχή του τουλάχιστον- πρόσταζε τις ανύπαντρες
κοπέλες του χωριού να μεταφέρουν αμίλητες νερό από την κοντινότερη πηγή,
με το οποίο θα γέμιζαν ένα πιθάρι στο σπίτι εκείνης που είχαν συμφωνήσει.
Μία μία άρχιζαν να πετούν μέσα σε αυτό αντικείμενα, τα λεγόμενα και ως «ριζικάρια»,
που μπορεί να ήταν από πολύτιμα κοσμήματα και νομίσματα μέχρι κόκκινα μήλα,
ενώ στη συνέχεια απήγγειλαν στίχους προς τιμήν του αγίου προκειμένου να τις βοηθήσει
στην προφητεία που ποθούσαν. Αφήνοντας κλειστό με ένα κόκκινο πανί το γεμάτο πιθάρι
για το υπόλοιπο της νύχτας, φημολογείται πως το βράδυ εκείνο τους φανερωνόταν στον
ύπνο τους το πρόσωπο που θα στεφανωθούν. Εν έτει 2014 τα πράγματα έχουν απλοποιηθεί
και καμία δεν χρειάζεται να τρέχει σε πηγές, παρά μόνο να πάρει κουφέτα από έναν γαμήλιο
δίσκο και να τα βάλει κάτω από το μαξιλάρι της. Όσον αφορά τα ριζικάρια, τα κέρματα
φουσκώνουν τις θήκες πορτοφολιών και μετριούνται ένα προς ένα για να βγουν τα
εισιτήρια για το μετρό, η μόδα επιτάσσει φο μπιζού και τα μήλα έχουν φτάσει 1.50 ευρώ
το κιλό. Στην γειτονιά που υπήρξε πνευματικό κέντρο της αρχαίας Αθήνας, το έθιμο
προσαρμόστηκε στα μέτρα και τα σταθμά της εποχής χωρίς όμως να χάσει το παιχνιδιάρικο
και παγανιστικό του ύφος. Περιτυλίγματα καραμέλας, παξιμάδια ποδηλάτου, φουρκέτες
μαλλιών και μπρελόκ πετάχτηκαν στο πιθάρι και κόσμος έσπευσε να βρει το ριζικάρι του
διπλανού του και να του το παραδώσει απαγγέλοντας στίχους του Καββαδία, κρητικές
μαντινάδες, λαϊκά σουξέ, σκωπτικά στιχάκια, μέχρι και σχολικά ποιήματα που ακούστηκαν
από τους μικρότερους του πλήθους. Τη θέση των γέλιων και των χειροκροτημάτων πήραν
τα νταούλια, οι λύρες και οι ζουρνάδες που συνόδευαν τα ακροβατικά των τολμηρών
πάνω από τη φωτιά και τα τσουγκρίσματα της παγωμένης ρακής που καταναλωνόταν
από όσους προνόησαν να φέρουν μαζί τους στρωσίδια για να παρακολουθήσουν
ξαπλωμένοι ή οκλαδόν την εκστατική τελετουργία.
Ο Στέφανος Γανωτής ανήκει στην πολιτιστική ομάδα Περπερούνα που πριν από δέκα
χρόνια άρχισε δειλά δειλά να αναβιώνει το έθιμο που ως παιδί έβλεπε να τηρούν οι
εκ Μικράς Ασίας πρόσφυγες γείτονές του.« Σιγά σιγά η παράδοση αυτή, όπως και τόσες
άλλες βέβαια, άρχισε να φθίνει και φτάνοντας στη δεκαετία του ’90, κανείς δεν γιόρταζε
πια. Μέχρι πριν τρία χρόνια μαζευόμασταν εμείς και εμείς, πλέον οι κάτοικοι της περιοχής
έχουν αγκαλιάσει την προσπάθεια μας και περιμένουν κάθε χρόνο, τέτοια μέρα, να
γιορτάσουν μαζί μας. To έθιμο του Κλήδονα τελούνταν όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά σε
πολλά κράτη της ευρύτερης περιοχής των Βαλκανίων. Τέτοιου είδους θεσμοί, πέρα από
το ότι κρατούν άσβεστη την φλόγα της παράδοση μας και την μεταφέρουν στις επόμενες
γενιές, βοηθούν γειτονιές σαν τη δική μας να μείνουν δεμένες».
