Μια εργατική φτωχογειτονιά του κέντρου κατάφερε μέσα σε λίγα χρόνια να μεταμορφωθεί σε έναν λύχνο γραμμάτων και διακίνησης ιδεών.
Τo νεοσύστατο ελληνικό κράτος κάνει τα πρώτα του βήματα και στην Αθήνα επικρατεί οικοδομικός οργασμός. Τα Εξάρχεια από εργατική φτωχογειτονιά εξελίσσονται σε εμπορική περιοχή και σύντομα μετατρέπονται σε χώρο γραμμάτων και διακίνησης ιδεών.
Αιτία ήταν τα πανεπιστημιακά ιδρύματα όπως το Πολυτεχνείο, που αρχίζει να κατασκευάζεται από το 1862. Στην ίδια περιοχή θεμελιώνονται το Πανεπιστήμιο, το Χημείο και αργότερα η Νομική επί της Σόλωνος. Φοιτητές και καθηγητές από την επαρχία νοικιάζουν κυρίως δωμάτια σπιτιών και γίνονται ένα με τους κατοίκους.
Η φοιτητική ζωντάνια έφερε στα Εξάρχεια και μια καινοφανή επιχείρηση, όπως ο οίκος ανοχής στην οδό Γραβιάς. Ένας οίκος από τους πρώτους στο είδος του, που λειτούργησαν νόμιμα και οργανωμένα.
Πληρούσε τον νόμο περί «ομαδικού εταιρισμού» και στεγαζόταν σε ένα διώροφο σπίτι.

Όπως αναφέρει η Μηχανή του χρόνου, η «μαμά», όπως αποκαλούσαν την ιδιοκτήτρια, πρότεινε κοπέλες στους ενθουσιώδεις φοιτητές, στους στρατιώτες και στους εργάτες. Εκτός από την είσπραξη φρόντιζε να ενημερώνει και τον πίνακα του «σπιτιού», στον οποίο αναγραφόταν ποια κορίτσια «είχαν περίοδο», ώστε οι πελάτες να γνωρίζουν με ποιες κοπέλες μπορούσαν να συνευρεθούν.
Το 1880 τα Εξάρχεια άλλαξαν αρχιτεκτονικά καθιστώντας τη γειτονιά ένα χώρο γραμμάτων που φιλοξένησε τα πρώτα τυπογραφεία, βιβλιοδετεία και εκδοτικούς οίκους.