Η Νέα Ιωνία ιδρύθηκε το 1923. Ως ημέρα ίδρυσης της θεωρείται η Κυριακή
27 Ιουνίου του 1923, όταν έγινε η θεμελίωση του προσφυγικού συνοικισμού
από τον αρχηγό της Επαναστατικής Κυβέρνησης, Νικόλαο Πλαστήρα και τον ιερέα Παπαϊωακείμ Πεσματζόγλου, ο οποίος είχε οδηγήσει ως άλλος Μωϋσής, τους χιλιάδες συμπατριώτες του Σπαρταλήδες (από την πόλη Σπάρτη της Πισιδίας) στην Ελλάδα, μετά την Μικρασιατική καταστραφή.
Εκτός των Σπαρταλήδων, εκ των πρώτων εγκαταστάθηκαν στην περιοχή, που τότε ονομαζόταν «Ποδαράδες» και υπαγόταν στον Δήμο Αθηναίων, πρόσφυγες από την Ινέπολη και την Κασταμονή, τη Σαφράμπολη, τη Νεάπολη, την Καππαδοκία, την Αλάϊα και την Αττάλεια της Παμφυλίας και ακόμη από την Σμύρνη και τα περίχωρά της, τα Βουρλά, το Αϊβαλί, τα Θυάτειρα και άλλες πολιτείες της Μ. Ασίας που ανθούσαν σπουδαίες Ελληνορθόδοξες κοινότητες.
Η πόλη αναπτύχθηκε ταχύτατα, παρά τις φοβερές ελλείψεις και την προχειρότατη εγκατάσταση σε μικρές προσφυγικές κατοικίες ή και σε σκηνές χιλιάδων προσφύγων. Όντας οι περισσότεροι κάτοικοι αστοί πρόσφυγες, ικανοί στο εμπόριο και τις επιχειρήσεις ανέδειξαν γρήγορα την πολιτεία τους σε μεγάλο βιομηχανικό κέντρο, με κύριους κλάδους: την Κλωστοϋφαντουργία και την Ταπητουργία. Γρήγορα η Νέα Ιωνία έγινε πόλος έλξης χιλιάδων εργατών από την επαρχία. Το 1934, μαζί με άλλους συνοικισμούς της Αθήνας και του Πειραιά, η Νέα Ιωνία ονομάστηκε δήμος, όμως δεν περιλαμβάνονταν η Καλογρέζα και η Αλσούπολη.
Πρώτος δήμαρχος στις δημοτικές εκλογές του 1934 εξελέγη ο Γιώργος Φελέκης από τον Πόντο.
Στα χρόνια της Κατοχής, όταν ήδη είχε προσαρτηθεί και η Καλογρέζα, η Νέα Ιωνία υπήρξε προπύργιο της αντίστασης κατά των κατακτητών αλλά και των συνεργατών τους.
Στο «Μπλόκο της Καλογρέζας», στις 16 Μαρτίου 1944, εκτελέσθηκαν 22 παλικάρια στον Ποδονίφτη, τον χείμαρρο που διασχίζει την πόλη.
Μετά τον πόλεμο, παρά τις μεγάλες απώλειες και τις χιλιάδες εξόριστους της, η πόλη ρίχτηκε και πάλι στη δημιουργία. Η Ταπητουργία όμως είχε πάρει τον κατήφορο, αφού τα χειροποίητα χαλιά είχαν αντικατασταθεί από τα μηχανοποίητα, τα εργοστάσιά της όμως άντεξαν ως τις αρχές της 10ετίας του ’60, οπότε άρχισαν ένα – ένα να κλείνουν μη αντέχοντας το συναγωνισμό.
Αντισταθμιστικά όμως, θα έλεγε κανείς, αναπτύχθηκε ραγδαία το εμπόριο, ιδιαίτερα αφότου στην πόλη έφθασε ο ηλεκτρικός σιδηρόδρομος (1956), με αποτέλεσμα σήμερα η Νέα Ιωνία να θεωρείται μια από τις μεγαλύτερες αγορές του λεκανοπεδίου.
Στη διάρκεια των 85 χρόνων από την ίδρυσή της η Νέα Ιωνία έχει να παρουσιάσει μεγάλες μορφές στα γράμματα και τις τέχνες: συγγραφείς, ποιητές, ζωγράφους, σκηνοθέτες, ηθοποιούς, μουσικούς, τραγουδιστές κλπ. Θ’ αναφέραμε ενδεικτικά μόνον τους ποιητές: Άγγελο Σημηριώτη, Τάκη Σινόπουλο, Δημήτρη Δούκαρη, Βασίλη Στεριάδη, τους συγγραφείς: Βάσο Βογιατζόγλου, Βάσο Μπατζόγλου, Νίτσα Παραρά, τους ζωγράφους: Βασίλη Βασιλειάδη, Χρήστο Καμπούρογλου, το γλωσσολόγο: Μίνο Φιλήντα, το λαογράφο: Νίκο Μηλιώρη, τους μουσικούς: Μιχάλη Σουγιούλ, Άκη Σμυρναίο, τον ηθοποιό Νίκο Ξανθόπουλο, το σκηνοθέτη Γιώργο Μιχαηλίδη, τους τραγουδιστές: Στέλιο Καζαντζίδη, Γιώτα Λύδια, Μαρία Φαραντούρη, Αλίκη Καγιαλόγλου και τόσους άλλους.
Στην πόλη δρουν σήμερα (6) προσφυγικά σωματεία: Ένωση Σπάρτης Μ. Ασίας, Σύνδεσμος Αλαγιωτών, Σύλλογος Ινεπολιτών – Κασταμονιτών, Αδελφότητα Προκοπιέων, Σύλλογος Σμυρναίων, Σύλλογος Μικρασιατών «Καππαδοκία» και πολλά εθνικοτοπικά και πολιτιστικά σωματεία και φορείς με πρώτους τον «Ιωνικό Σύνδεσμο» αλλά και το Πνευματικό Κέντρο του Δήμου.
Πρόσφατα ιδρύθηκε στο Δήμο Ν.Π.Δ.Δ. με την επωνυμία «Κέντρο Σπουδής και Ανάδειξης Μικρασιατικού Πολιτισμού» (ΚΕ.ΜΙ.ΠΟ), το οποίο εκτός των άλλων έχει ιδρύσει και λειτουργεί 3 Μουσεία: Ιστορικό, Λαογραφικό και Υφαντουργίας – Ταπητουργίας.
Από τις αρχές της 10ετίας του 1980 έχει ιδρυθεί το Δημοτικό Θέατρο Νέας Ιωνίας και πιο πρόσφατα η Δημοτική Βιβλιοθήκη και η Δημοτική Πινακοθήκη.
Η Νέα Ιωνία έχει αναδείξει σπουδαίους αθλητές στο ποδόσφαιρο, την ποδηλασία, το στίβο κλπ., ενώ από πριν λίγα χρόνια, επί τέλους, έχει αποκτήσει και γήπεδο με χλοοτάπητα. Τον ερασιτεχνικό αθλητισμό καλλιεργεί ο Αθλητικός Οργανισμός του Δήμου.
Είναι έδρα μητροπόλεως, της Ιεράς Μητροπόλεως Νέας Ιωνίας και Φιλαδελφείας, ενώ η Εκπαίδευσή της εκφράζεται με την καλή λειτουργία 17 Δημοτικών Σχολείων, 8 Γυμνασίων, 6 Λυκείων, 1 ΕΠΑΛ και 1 Δημοσίου Ι.Ε.Κ.
Σήμερα αριθμεί –κατά την επίσημη στατιστική- 66.017 κατοίκους. Στην πραγματικότητα όλοι οι κάτοικοί της αγγίζουν τις 100.000, ύστερα μάλιστα από τη μαζική εγκατάσταση οικονομικών προσφύγων, που καθιστούν τη Νέα Ιωνία ένα πολυπολιτιστικό Δήμο.
Εκλεγμένοι δήμαρχοι, κατά σειρά, υπήρξαν οι: Γιώργος Φελέκης, Κυριάκος Κιοφτερτζής, Γιάννης Δομνάκης, Ηρακλής Γκότσης, Πέτρος Μπουρδούκος, Γιώργος Περτσεμλίδης. Από την 1/1/2003 έως 31/12/2010 δήμαρχος ήταν ο Γιάννης Χαραλάμπους, τ. βουλευτής και υπουργός. Από 1/1/2011 δήμαρχος είναι ο κ. Ηρακλής Γκότσης.
Από τα βασικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα η πόλη είναι το κυκλοφοριακό, η πυκνή δόμηση, η ανεργία και η έλλειψη πρασίνου και ελεύθερων χώρων.
πηγή