Αγριάδα
Ρίζα η οποία απαντάτε συχνά στους αγρούς. Μαζεύεται την Άνοιξη ή το Φθινόπωρο καθαρίζεται από τα ριζάρια και τις κλωστές, πλένεται καλά, ξεραίνεται και φυλάγεται στα σπίτια.
Είναι διουρητική και δροσιστική ωφελεί δε στις υδρωπικίας, τους διαφόρους πυρετούς και άλλες ασθένειες.
Παρασκευάζεται δε ως εξής: λαμβάνεται από τη ρίζα έως μισή παλάμη (χούφτα) και την αφήνετε να βράσει μία ώρα με 300 δράμια νερό, το σουρώνετε, το αφήνετε να κρυώσει και το δίνεται στον άρρωστο εντός της ημέρας, ένα φλιτζάνι κάθε φορά.
Αλάτι Αγγλικό (άλας της αγγλετέρας)-Θεϊκή μαγνησία
Καθάρσιο το οποίο μπορούμε να μεταχειρισθούμε αβλαβώς σε όλες σχεδόν τις περιστάσεις.
Λαμβάνεται από τους μεγάλους σε δόση 10-20 δράμια, αναλόγως της κράσεως. Διαλύεται σε όσο το δυνατό περισσότερο νερό και πίνεται σε μία δόση ή αν είναι δύσκολο, σε δύο ή τρεις δόσεις. Κάθε 10 λεπτά.
Αλάτι μαγειρικό (κοινό αλάτι)
Απλούστατο καθαρτικό κλύσμα γίνεται με 1 έως 2 μεγάλα κοχλιάρια κοινού άλατος εντός 150 δραμίων ύδατος χλιαρού.
Αλόη
Το φάρμακο αυτό, πολύ γνωστό στον λαό, είναι καλό και ασφαλές καθαρτικό, λαμβάνεται δε ευκόλως. Αλλά επειδή έχει το ελάττωμα, να συγκεντρώνει την ενέργειά του σε ένα μέρος μόνο των εντέρων, δεν είναι δυνατό ούτε συχνά να γίνεται χρήσης αυτού ούτε εις δόσεις αρκετάς. Σε μερικές δε ασθένειες και προ πάντων των γυναικών βλάπτει η αλόη και για αυτό δεν πρέπει να λαμβάνεται άνευ συμβουλής του ιατρού.
Απαγορεύεται δε απολύτως στην εποχή των εμμήνων. Κατά της δυσκοιλιότητας η συνήθης δόση είναι 5-10 κόκκοι για τους μεγάλους, σε μερικά όμως πρόσωπα χρειάζονται 15 και 20 κόκκοι για να επέλθει ενέργεια. Καλύτερο είναι να λαμβάνεται σε καταπότια (χάπια).
Αιματοκαθαρτικά
Σε αυτά υπάγοντε τα φάρμακα τα οποία πιστεύεται ότι καθαρίζουν το αίμα, αφαιρούν δηλαδή από αυτό τις ουσίες οι οποίες το διατηρούσαν ακάθαρτο και τις αποβάλουν από το σώμα διά μέσου των φυσικών αυτού οχετών δηλ. του δέρματος, των ούρων και των εντέρων.
Προ πάντων δε σε ρίζες και χόρτα αποδίδουν την ιδιότητα αυτή ως λ.χ. στα ραδίκια, την σαρσαπαρίλαν, τα λάπαθα κ.λ., τις οποίες βράζουν και λαμβάνουν τον χυμών αυτών καθημερινώς σε μεγάλες ποσότητες. Δεν αρνούμεθα ότι στις λεγόμενες δυσκρασίες π.χ. την αρθρίτιδα, τη συφιλίδα, τας χοιράδας λ.λ. ενίοτε δύναται να ωφελήσουν τα φάρμακα αυτά.
Αλταία
Χρησιμότατο μαλακτικό φάρμακο. Τα άνθη και η ρίζα της αλταίας για ζεστά μαλακτικά και καταπραϋντικά του βήχα, με μαλακτικές γαργάρες για τους πονόλαιμους και τη φλόγωση του στόματος, για κλύσματα στη μήτρα, τον αφεδώνα κ.λ.
Η γαργάρα γίνεται ως εξής: μισή παλάμη (χούφτας) αλταίας αφήνουμε να βράσει ένα τέταρτο της ώρας σε ½ φιάλης ύδατος, σουρώνουμε και προσθέτουμε 2 κοχλιάρια μέλιτος. Για το κλύσμα βάζουμε ομοίως 10 δράμια ρίζας αλταίας σε 150 δράμια ύδατος.
Άρνικα
Άνθος το οποίο μεταχειριζόμαστε ως διεγερτικό και διαλυτικό σε όσους από κτύπημα συμβαίνουν μώλωπες, νευροκαβαλίκεμα, τράνταγμα κ.λ.
Παρασκευάζεται όπως το τσάι σε δόση 2-4 δράμια σε 60 δράμια ύδατος και λαμβάνεται εσωτερικώς κάθε ώρα ένα κοχλιάριο της σούπας.
Όταν δε θέλουμε για χρήση εξωτερική τότε η δόση είναι 5-10 δράμια σε 300 δράμια ύδατος εκ του οποίου γίνεται πλύσεις ή βρέχονται πανιά και επιτίθενται στο παθόν μέρος. Προχειρότερο όμως είναι βάμμα (σπίτο) της άρνικας, το οποίο βρίσκεται στα φαρμακεία.
Αυτό μεταχειριζόμεθα ή καθαρό για εντριβές (τρίψιμο) του πάσχοντος μέρους, ή αραιώνουμε 10 δράμια από αυτό σε 300 δράμια νερού, βρέχουμε πανιά και επιθέτουμε.
Αρωματικά (χόρτα, λουτρά)
Τα αρωματικά είδη, χόρτα, ρίζες κ.λ. χρησιμεύουν προ πάντων για αρωματικά λουτρά των μικρών παιδιών.
Αυτά είναι τα ξηρά φύλλα του ηδύοσμου, της αψίνθου, της φασκομηλιάς, του δενδρολίβανου. Ομοίως τα φύλλα της λεμονιάς, πορτοκαλιάς, καρυδιάς, τα άνθη και οι στάχεις της λεβάντας κ.λ.
Για να γίνουν τα λουτρά λαμβάνουμε εξ ενός ή περισσότερων των ειδών τούτων 8-10 παλάμες της χειρός, τα αφήνουμε να μείνουν λίγο σε αρκετή ποσότητα ύδατος, το οποίο κατόπιν χύνουμε στο συνήθως λουτρό.
Για να γίνει εξ αρωματικού καλάμου το λουτρό, παίρνουμε από αυτό (από το φαρμακεία)
Ποσότητα 150 δραμίων, με τα οποία κατασκευάζουμε έγχυμα ζεστό εντός 2-3 οκάδων ύδατος, όπως τα προηγούμενα, το οποίο ρίχνουμε στο ετοιμαθέν λουτρό.
Τα αρωματικά λουτρά είναι πολύτιμο και πρόχειρο θεραπευτικό μέσο για τα απλώς αδύνατα και μη εντελώς ανεπτυγμένα παιδιά, ως και για τα πάσχοντα από ραχίτιδα, ατροφία και χοιράδων.
Τότε όμως αυτά ωφελούν όταν συνδυάζονται με καθαρό αέρα, δυναμωτική και κατάλληλη τροφή.
Αψέντιον (αψηθιά)
Χόρτο που έχει βαριά και αρωματική οσμή, γεύση πικρή, ενέργεια δε τονωτική, αντιπυρετική και διεγερτική. Ωφελεί δε ως διεγερτικό ιδίως στη διακοπή των εμμήνων, ως τονωτικό δε του στομάχου, στο φούσκωμα, τη χρόνια διάρροια, στην αναιμία και χλώρωση και προς συμπλήρωση της θεραπείας των διαλειπόντων πυρετών (θέρμης).
Είναι ωφέλιμο ακόμη και κατά των ελμίνθων (σκουληκιών) τα οποία φονεύει.
Παρασκευάζεται δε ως έγχυμα μεν σε δόση 3-4 δραμίων χόρτου το οποίο αφήνουμε επί μισή ώρα σε 50 δράμια βραστού νερού όταν θέλουμε να το δώσουμε ως διεγερτικό, ως αφέψημα εις τους πυρετούς κ.τ.λ.
Εξωτερικώς δε μεταχειρίζονται την αψιθιά σε καταπλάσματα, τα οποία παρασκευάζονται αφού βραχεί το χόρτο εντός βραστού κρασιού και ζυμωθεί ακολούθως με ψίχα ψωμιού και επιτίθενται σε πρηξίματα, στραμπουλήγματα κ.τ.λ. Κατά δε των σκουληκιών εφαρμόζεται σε κλύσμα.
Βαλεριάνα
Ρίζα η οποία παρασκευάζεται σε έγχυμα από 5 δραμίων σε 150 δράμια ζεστού νερού.
Έχει μυρωδιά λίγο αηδιαστική στην οποία όμως συνηθίζουν γρήγορα αυτοί που την χρησιμοποιούν. Είναι ωφέλιμος για τις νευρικές προ πάντων γυναίκες, των οποίων καθησυχάζει τα νεύρα και βελτιώνει όλες εν γένει τις διαφόρους νευρικές διαταράξεις.
Γίνεται εκ αυτής και κλύσμα από 10 δραμίων ρίζας σε 60 περίπου δράμια βραστού νερού, το οποίο είναι ωφέλιμο στους πόνους και τις νευρικές ενοχλήσεις οι οποίες πολλάκις επέρχονται στην εποχή των εμμήνων.
Βελανίδια (Οι καρποί της δρυός (βελανιδιάς)
Αυτά παρασκευαζόμενα σε είδος τι καφέ είναι ωφέλιμα εις τα χοιραδικά και ραχιτικά προ πάντων παιδιά και σε αυτούς δε τους ηλικιωμένους τους πάσχοντες από χρόνιες διάρροιες, χρόνιους πυρετούς και σε όλους εν γένει τους καχεκτικούς.
Παρασκευάζονται δε έως εξής : λαμβάνουμε μερικά από αυτά και αφού αφαιρέσουμε το φλοιό, καβουρδίζουμε και ακολούθως αλέθουμε, όπως κάνουμε για τον καφέ.
Από τη σκόνη αυτή, μόνης ή αναμεμιγμένης με λίγο καφέ (2 μέρη βελανιδιών σε 1 μέρος καφέ), κατασκευάζουμε μετά ζαχάρεως καφέ από τον οποίον πίνουν οι άρρωστοι κάθε πρωί ή και απόγευμα.
Γλυκάνισο
Σπόροι που έχουν βαρειά μυρωδιά και γεύση αρωματική και υπόγλυκο.
Παρασκευάζονται σε έγχυμα από 1-2 δραμίων γλυκάνισου (1-2 κοχλ. του καφέ), το οποίο αφήνουμε επί 15 λεπτά της ώρας σε 50 δράμια ζεστού νερού και πίνεται σε μία δόση.
Είναι δε ωφέλιμο στους πόνους του στομάχου και τους κοιλόπονους μετ’ αερίων και βορβορυγμών των εντέρων οι οποίοι προέρχονται από κρύωμα.
Το ίδιο όταν πίνεται συντελεί στην έλευση των εμμήνων και την ροή του γάλακτος των γυναικών.
Γλυκόριζα
Η ρίζα χρησιμοποιείτε ως εξής: Λαμβάνουμε 15 δράμια γλυκόρριζας κοπανισμένης, την αφήνουμε να μείνει σε βραστό νερό 300 δράμια, σουρώνουμε το υγρό και το δίνουμε ως μαλακτικό και διευκολύνον τα φλέγματα στους αρρώστους που έχουν συνάχι ή πονόλαιμο ή ελαφρά βροχίτιν από κρυολόγημα. Η λεγόμενη διάμπολη, γνωστό του λαού φάρμακο, είναι ουσία προερχόμενη από τη γλυκόριζα, παρασκευαζόμενη από το βρασμό και τη συμπύκνωση του χυμού αυτής. Στα φαρμακεία πωλείται σε μικρούς σκληρούς κυλίνδρους, τρώγεται δε ευχαρίστως από τον λαό στα ανωτέρω κρυολογήματα.
Πηγή: Πρακτική Ιατρική των οικογενειών υπό Τιμολέοντος Καρδάρα Ιατρού-
Ρίζα η οποία απαντάτε συχνά στους αγρούς. Μαζεύεται την Άνοιξη ή το Φθινόπωρο καθαρίζεται από τα ριζάρια και τις κλωστές, πλένεται καλά, ξεραίνεται και φυλάγεται στα σπίτια.
Είναι διουρητική και δροσιστική ωφελεί δε στις υδρωπικίας, τους διαφόρους πυρετούς και άλλες ασθένειες.
Παρασκευάζεται δε ως εξής: λαμβάνεται από τη ρίζα έως μισή παλάμη (χούφτα) και την αφήνετε να βράσει μία ώρα με 300 δράμια νερό, το σουρώνετε, το αφήνετε να κρυώσει και το δίνεται στον άρρωστο εντός της ημέρας, ένα φλιτζάνι κάθε φορά.
Αλάτι Αγγλικό (άλας της αγγλετέρας)-Θεϊκή μαγνησία
Καθάρσιο το οποίο μπορούμε να μεταχειρισθούμε αβλαβώς σε όλες σχεδόν τις περιστάσεις.
Λαμβάνεται από τους μεγάλους σε δόση 10-20 δράμια, αναλόγως της κράσεως. Διαλύεται σε όσο το δυνατό περισσότερο νερό και πίνεται σε μία δόση ή αν είναι δύσκολο, σε δύο ή τρεις δόσεις. Κάθε 10 λεπτά.
Αλάτι μαγειρικό (κοινό αλάτι)
Απλούστατο καθαρτικό κλύσμα γίνεται με 1 έως 2 μεγάλα κοχλιάρια κοινού άλατος εντός 150 δραμίων ύδατος χλιαρού.
Αλόη
Το φάρμακο αυτό, πολύ γνωστό στον λαό, είναι καλό και ασφαλές καθαρτικό, λαμβάνεται δε ευκόλως. Αλλά επειδή έχει το ελάττωμα, να συγκεντρώνει την ενέργειά του σε ένα μέρος μόνο των εντέρων, δεν είναι δυνατό ούτε συχνά να γίνεται χρήσης αυτού ούτε εις δόσεις αρκετάς. Σε μερικές δε ασθένειες και προ πάντων των γυναικών βλάπτει η αλόη και για αυτό δεν πρέπει να λαμβάνεται άνευ συμβουλής του ιατρού.
Απαγορεύεται δε απολύτως στην εποχή των εμμήνων. Κατά της δυσκοιλιότητας η συνήθης δόση είναι 5-10 κόκκοι για τους μεγάλους, σε μερικά όμως πρόσωπα χρειάζονται 15 και 20 κόκκοι για να επέλθει ενέργεια. Καλύτερο είναι να λαμβάνεται σε καταπότια (χάπια).
Αιματοκαθαρτικά
Σε αυτά υπάγοντε τα φάρμακα τα οποία πιστεύεται ότι καθαρίζουν το αίμα, αφαιρούν δηλαδή από αυτό τις ουσίες οι οποίες το διατηρούσαν ακάθαρτο και τις αποβάλουν από το σώμα διά μέσου των φυσικών αυτού οχετών δηλ. του δέρματος, των ούρων και των εντέρων.
Προ πάντων δε σε ρίζες και χόρτα αποδίδουν την ιδιότητα αυτή ως λ.χ. στα ραδίκια, την σαρσαπαρίλαν, τα λάπαθα κ.λ., τις οποίες βράζουν και λαμβάνουν τον χυμών αυτών καθημερινώς σε μεγάλες ποσότητες. Δεν αρνούμεθα ότι στις λεγόμενες δυσκρασίες π.χ. την αρθρίτιδα, τη συφιλίδα, τας χοιράδας λ.λ. ενίοτε δύναται να ωφελήσουν τα φάρμακα αυτά.
Αλταία
Χρησιμότατο μαλακτικό φάρμακο. Τα άνθη και η ρίζα της αλταίας για ζεστά μαλακτικά και καταπραϋντικά του βήχα, με μαλακτικές γαργάρες για τους πονόλαιμους και τη φλόγωση του στόματος, για κλύσματα στη μήτρα, τον αφεδώνα κ.λ.
Η γαργάρα γίνεται ως εξής: μισή παλάμη (χούφτας) αλταίας αφήνουμε να βράσει ένα τέταρτο της ώρας σε ½ φιάλης ύδατος, σουρώνουμε και προσθέτουμε 2 κοχλιάρια μέλιτος. Για το κλύσμα βάζουμε ομοίως 10 δράμια ρίζας αλταίας σε 150 δράμια ύδατος.
Άρνικα
Άνθος το οποίο μεταχειριζόμαστε ως διεγερτικό και διαλυτικό σε όσους από κτύπημα συμβαίνουν μώλωπες, νευροκαβαλίκεμα, τράνταγμα κ.λ.
Παρασκευάζεται όπως το τσάι σε δόση 2-4 δράμια σε 60 δράμια ύδατος και λαμβάνεται εσωτερικώς κάθε ώρα ένα κοχλιάριο της σούπας.
Όταν δε θέλουμε για χρήση εξωτερική τότε η δόση είναι 5-10 δράμια σε 300 δράμια ύδατος εκ του οποίου γίνεται πλύσεις ή βρέχονται πανιά και επιτίθενται στο παθόν μέρος. Προχειρότερο όμως είναι βάμμα (σπίτο) της άρνικας, το οποίο βρίσκεται στα φαρμακεία.
Αυτό μεταχειριζόμεθα ή καθαρό για εντριβές (τρίψιμο) του πάσχοντος μέρους, ή αραιώνουμε 10 δράμια από αυτό σε 300 δράμια νερού, βρέχουμε πανιά και επιθέτουμε.
Αρωματικά (χόρτα, λουτρά)
Τα αρωματικά είδη, χόρτα, ρίζες κ.λ. χρησιμεύουν προ πάντων για αρωματικά λουτρά των μικρών παιδιών.
Αυτά είναι τα ξηρά φύλλα του ηδύοσμου, της αψίνθου, της φασκομηλιάς, του δενδρολίβανου. Ομοίως τα φύλλα της λεμονιάς, πορτοκαλιάς, καρυδιάς, τα άνθη και οι στάχεις της λεβάντας κ.λ.
Για να γίνουν τα λουτρά λαμβάνουμε εξ ενός ή περισσότερων των ειδών τούτων 8-10 παλάμες της χειρός, τα αφήνουμε να μείνουν λίγο σε αρκετή ποσότητα ύδατος, το οποίο κατόπιν χύνουμε στο συνήθως λουτρό.
Για να γίνει εξ αρωματικού καλάμου το λουτρό, παίρνουμε από αυτό (από το φαρμακεία)
Ποσότητα 150 δραμίων, με τα οποία κατασκευάζουμε έγχυμα ζεστό εντός 2-3 οκάδων ύδατος, όπως τα προηγούμενα, το οποίο ρίχνουμε στο ετοιμαθέν λουτρό.
Τα αρωματικά λουτρά είναι πολύτιμο και πρόχειρο θεραπευτικό μέσο για τα απλώς αδύνατα και μη εντελώς ανεπτυγμένα παιδιά, ως και για τα πάσχοντα από ραχίτιδα, ατροφία και χοιράδων.
Τότε όμως αυτά ωφελούν όταν συνδυάζονται με καθαρό αέρα, δυναμωτική και κατάλληλη τροφή.
Αψέντιον (αψηθιά)
Χόρτο που έχει βαριά και αρωματική οσμή, γεύση πικρή, ενέργεια δε τονωτική, αντιπυρετική και διεγερτική. Ωφελεί δε ως διεγερτικό ιδίως στη διακοπή των εμμήνων, ως τονωτικό δε του στομάχου, στο φούσκωμα, τη χρόνια διάρροια, στην αναιμία και χλώρωση και προς συμπλήρωση της θεραπείας των διαλειπόντων πυρετών (θέρμης).
Είναι ωφέλιμο ακόμη και κατά των ελμίνθων (σκουληκιών) τα οποία φονεύει.
Παρασκευάζεται δε ως έγχυμα μεν σε δόση 3-4 δραμίων χόρτου το οποίο αφήνουμε επί μισή ώρα σε 50 δράμια βραστού νερού όταν θέλουμε να το δώσουμε ως διεγερτικό, ως αφέψημα εις τους πυρετούς κ.τ.λ.
Εξωτερικώς δε μεταχειρίζονται την αψιθιά σε καταπλάσματα, τα οποία παρασκευάζονται αφού βραχεί το χόρτο εντός βραστού κρασιού και ζυμωθεί ακολούθως με ψίχα ψωμιού και επιτίθενται σε πρηξίματα, στραμπουλήγματα κ.τ.λ. Κατά δε των σκουληκιών εφαρμόζεται σε κλύσμα.
Βαλεριάνα
Ρίζα η οποία παρασκευάζεται σε έγχυμα από 5 δραμίων σε 150 δράμια ζεστού νερού.
Έχει μυρωδιά λίγο αηδιαστική στην οποία όμως συνηθίζουν γρήγορα αυτοί που την χρησιμοποιούν. Είναι ωφέλιμος για τις νευρικές προ πάντων γυναίκες, των οποίων καθησυχάζει τα νεύρα και βελτιώνει όλες εν γένει τις διαφόρους νευρικές διαταράξεις.
Γίνεται εκ αυτής και κλύσμα από 10 δραμίων ρίζας σε 60 περίπου δράμια βραστού νερού, το οποίο είναι ωφέλιμο στους πόνους και τις νευρικές ενοχλήσεις οι οποίες πολλάκις επέρχονται στην εποχή των εμμήνων.
Βελανίδια (Οι καρποί της δρυός (βελανιδιάς)
Αυτά παρασκευαζόμενα σε είδος τι καφέ είναι ωφέλιμα εις τα χοιραδικά και ραχιτικά προ πάντων παιδιά και σε αυτούς δε τους ηλικιωμένους τους πάσχοντες από χρόνιες διάρροιες, χρόνιους πυρετούς και σε όλους εν γένει τους καχεκτικούς.
Παρασκευάζονται δε έως εξής : λαμβάνουμε μερικά από αυτά και αφού αφαιρέσουμε το φλοιό, καβουρδίζουμε και ακολούθως αλέθουμε, όπως κάνουμε για τον καφέ.
Από τη σκόνη αυτή, μόνης ή αναμεμιγμένης με λίγο καφέ (2 μέρη βελανιδιών σε 1 μέρος καφέ), κατασκευάζουμε μετά ζαχάρεως καφέ από τον οποίον πίνουν οι άρρωστοι κάθε πρωί ή και απόγευμα.
Γλυκάνισο
Σπόροι που έχουν βαρειά μυρωδιά και γεύση αρωματική και υπόγλυκο.
Παρασκευάζονται σε έγχυμα από 1-2 δραμίων γλυκάνισου (1-2 κοχλ. του καφέ), το οποίο αφήνουμε επί 15 λεπτά της ώρας σε 50 δράμια ζεστού νερού και πίνεται σε μία δόση.
Είναι δε ωφέλιμο στους πόνους του στομάχου και τους κοιλόπονους μετ’ αερίων και βορβορυγμών των εντέρων οι οποίοι προέρχονται από κρύωμα.
Το ίδιο όταν πίνεται συντελεί στην έλευση των εμμήνων και την ροή του γάλακτος των γυναικών.
Γλυκόριζα
Η ρίζα χρησιμοποιείτε ως εξής: Λαμβάνουμε 15 δράμια γλυκόρριζας κοπανισμένης, την αφήνουμε να μείνει σε βραστό νερό 300 δράμια, σουρώνουμε το υγρό και το δίνουμε ως μαλακτικό και διευκολύνον τα φλέγματα στους αρρώστους που έχουν συνάχι ή πονόλαιμο ή ελαφρά βροχίτιν από κρυολόγημα. Η λεγόμενη διάμπολη, γνωστό του λαού φάρμακο, είναι ουσία προερχόμενη από τη γλυκόριζα, παρασκευαζόμενη από το βρασμό και τη συμπύκνωση του χυμού αυτής. Στα φαρμακεία πωλείται σε μικρούς σκληρούς κυλίνδρους, τρώγεται δε ευχαρίστως από τον λαό στα ανωτέρω κρυολογήματα.
Πηγή: Πρακτική Ιατρική των οικογενειών υπό Τιμολέοντος Καρδάρα Ιατρού-
Εν Αθήναις 1891