Ένα ζευγάρι παιδικά μάτια "ξεπηδούν"από τον ασπρόμαυρο φωτογραφικό καμβά κι "αιχμαλωτίζουν"το καταγάλανο βλέμμα της γυναίκας που στέκει στην απέναντι πλευρά αγέρωχη, παρά τα 80 και πλέον χρόνια που βαραίνουν τις πλάτες της.
Το μικρό αγόρι της φωτογραφίας είναι ένα από τα πολλά παιδιά, που εν μέσω του Εμφυλίου βρέθηκαν στην υπερορία κι έστησαν τις δικές τους ελληνικές κοινότητες πολιτικών προσφύγων στην Ανατολική Ευρώπη.
Η γυναίκα απέναντί του ήταν κι αυτή ... παιδί, όταν, την ίδια ιστορική περίοδο, της ανατέθηκε
ο ρόλος της "μάνας"προκειμένου να οδηγήσει μικρά αγόρια και κορίτσια, με ασφάλεια, στις τότε Λαϊκές Δημοκρατίες.

Η ιδιότυπη αυτή "συνάντηση"έγινε πριν από μερικές ημέρες, στο Γενί Τζαμί -
 το παλαιό αρχαιολογικό μουσείο της Θεσσαλονίκης και τζαμί των Ντονμέδων (εξισλαμισμένων εβραίων) ακόμη παλαιότερα - όπου η Λαμπρινή Γώγου - Μαργαρίτη, από το Δίστρατο Κόνιτσας, αναζήτησε μεταξύ των ασπρόμαυρων φωτογραφιών, των εγγράφων και των άλλων αντικειμένων της έκθεσης "Καλή Πατρίδα"τού Ιδρύματος της Βουλής των Ελλήνων, ένα κομμάτι της ζωής της.

Ήταν μόλις 16 χρόνων, όταν άκουσε από τα χείλη της μητέρας της τη συμβουλή να γίνει "μάνα κι αδελφή"για τα παιδιά που, έπειτα από πολλή σκέψη και παραινέσεις από τους συγχωριανούς της, ανέλαβε να οδηγήσει μακριά από τη λαίλαπα του Εμφυλίου.

Θυμάται ακόμη πως συχνά τα παιδιά ρωτούσαν αν τελείωσε ο πόλεμος, αν μπορούσαν να πάνε πίσω, στους γονείς τους, τα αδέλφια τους. "Τους ρωτούσα - λέει - ένα ήθελαν να πάμε πίσω κι ας έχει πόλεμο; 'Όχι, όχι'έλεγαν με μια φωνή".

Δεκαετίες μετά το τέλος του Εμφυλίου, το θέμα των παιδιών - προσφύγων της ταραγμένης εκείνης περιόδου της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας εξακολουθεί να διχάζει - είναι σχεδόν "ταμπού". Πολλοί στην Ελλάδα μίλησαν για "παιδομάζωμα", ενώ για τους εμπνευστές του αλλά και πολλά από τα παιδιά που διέφυγαν στις ανατολικές χώρες ως πολιτικοί πρόσφυγες ήταν "παιδοσώσιμο".

Για τη Λαμπρινή Γώγου, η απάντηση στο ερώτημα "παιδομάζωμα ή παιδοσώσιμο;"είναι μία: "Πολλοί διαστρεβλώνουν τα γεγονότα και μιλούν για 'παιδομάζωμα'. Γιατί δεν λένε την αλήθεια; Ήρθαν να μας ρωτήσουν γιατί αναγκαστήκαμε να φύγουμε; Τα παιδιά ήθελαν να φύγουν, να φάνε ψωμί. Δεν τα πήραν με το ζόρι. Αυτό είναι ψέμα" λέει κατηγορηματικά.
 Made in Creta