αφιέρωμα σε αυτά που έκαναν κάποτε τα καλοκαίρια μας... "καλοκαίρια"
Ο "Κωλοσούρτης", ο αργοκίνητος "ατμήρης τροχιοδρόμος" διαφήμιζε τα μειωμένα εισιτήριά του για λουτρά στο Νέο Φάληρο των ασθενεσ-τέρων οικονομικώς τάξεων ολόκληρο τον Αύ-
γουστο. Τα λουτρά γυναικών βρίσκονταν σε με-γάλη απόσταση από εκείνα των αντρών και ανά-μεσά τους συρματόπλεγμα και άλλα αποτρεπτικά εμπόδια (μπορεί και νάρκες). Οι άντρες από το δικό τους στρατόπεδο ή από βάρκες εκτός χωρικών υδάτων [off-shore] με κιάλια και τηλεσκόπια επιδίδονταν σε ανθρωπολογικές παρατηρήσεις προς το στρατόπεδο των γυναικών χωρίς πάντως να εμπλουτίζουν ιδιαιτέρως τις γνώσεις τους για τις ανατομικές λεπτομέρειες του άλλου φύλου, αφού τα μακριά φουστάνια-μαγιό τους δεν επέτρεπαν ούτε καν τη θέαση του αστραγάλου -φετίχ των ερωτικών φαντασιώσεων του άρρενος πληθυσμού εκείνα τα χρόνια!.. Αν κάτι έμεινε από αυτήν την ιστορία ήταν ο εμπλουτισμός του λεξιλογίου μας με τη λέξη "μπανίζω", δηλαδή του "βλέπω στις μπανιέρες λουομένη" (μεγάλο επίτευγμα!), που στην εξέλιξή της επεκτάθηκε ως έννοια στο λεξιλόγιο της αργκό γενικώς για την προσεκτική παρατήρηση αντικειμένου, καθώς τα "μπάνικα" θηλυκά προσφέρονταν πλέον αφειδώς σε αποκαλυπτική θέαση, όχι μόνο στις παραλίες μα κι οπουδήποτε αλλού. Μετά ήρθαν τα "μπεν μιξ" (τα μικτά λουτρά, δηλαδή), μεγάλη κοινωνική επανάσταση στα φλογερά μας ήθη κι έθιμα και οι παραλίες γέμισαν με ναύτες του Λιμενικού, όχι μόνο για τον φόβο των πορτοφολάδων, μα και για τον φόβο των θερμοαίμων αρσενικών.
Οι αφετηρίες των λιγοστών και μικρών λεωφορείων για Παλαιό Φάληρο (Μπάτη και Φλοίσβο), Καλαμάκι, Γλυφάδα και Βούλα, εκεί στο Ζάππειο που ήταν, έχουν να διηγηθούν εκατοντάδες ιστορίες καθημερινής καλοκαιριάτικης τρέλας και εξωφρενικού συνωστισμού (Η Βουλιαγμένη και το Καβούρι ήταν ακόμα προορισμοί ημερήσιας εκδρομής ή μόνο για τους λίγους κατόχους ΙΧ). Ακόμα πιο μετά ήρθαν και τα πούλμαν δήμων και κοινοτήτων στην περιφέρεια της Αθήνας που με φτηνό αντίτιμο ικανοποιούσαν με πιο άνετο τρόπο την ανάγκη για τα "μπάνια του λαού", ενώ ταυτόχρονα χάρη στις ολιγόωρες εκδρομές τους, με τους σχεδόν πάντα ίδιους επιβάτες, λειτουργούσαν και σαν φορείς σύσφιγξης σχέσεων ανάμεσα στους κατοίκους των ίδιων ή κοντινών γειτονιών. Πούλμαν για τα μπάνια του λαού ύπαρχουν κα σήμερα, αλλά τίποτα δεν είναι ίδιο στην αίσθηση, γιατί απλούστατα έχει χαθεί πρωταρχικά ο κοινωνικός ιστός της γειτονιάς όσο αφορά στην ανθρώπινη προσέγγιση, οι ρυθμοί της ζωής είναι διαφορετικοί κι εξουθενωτικοί, ξέχωρα που ποιοί θα πάνε με το πούλμαν -εκτός από κάποιες ηλικιωμένες γιαγιάδες με τα μικρά τους εγγόνια;- όταν οι περισσότερες οικογένειες διαθέτουν ένα τουλάχιστο ΙΧ... Ξέχωρα, ακόμα, που και οι ασυνόδευτες αιθέριες υπάρξεις στην παραλία -αγαπημένο θέμα των γελοιογράφων εκείνης της εποχής- έχουν γίνει ασύδοτες. Στερούν αυθάδικα από τους δον Ζουάν της παραλίας τη χαρά της πολιορκίας. Δεν κατακτιούνται, πια. Κατακτούν!
Το στίγμα του θέματος το δίνει η πιο κάτω παρλάτα "Μια βόλτα στις ακτές", στο περιοδικό "Θησαυρός" σε καλοκαιριάτικο τεύχος του 1958... Τι κι αν έχουν περάσει 53 χρόνια; Λες και ήταν χτες.. Τι χτες; Σήμερα! Η με τόσο μαεστρία στιχοπλοκή είναι ανυπόγραφη. Το στυλ και ο ρυθμός του στίχου, καθώς και τα λεκτικά γκαγκς θυμίζουν Γιώργο Θίσβιο, ένα από τους κορυφαίους του είδους.
ΠΑΜΕ ΠΑΡΑΛΙΑ
Όλα αρχίζαν με την ταλαιπωρία της ουράς, του σπρωξίματος, της σαρδελλοποίησης στο λεωφορείο και των ευκαιριών για "χούφτωμα" κάποιων ευκαιριακών ή κατ' επάγγελμα εφαψιών. Αλλά η προσμονή της δροσερής θάλασσας, έκανε την ώρα να περνάει γρήγορα. Για την ταλαιπωρία του γυρισμού, είχε ο Θεός!
Γνωστός στιχουργός ρεμπέτικων και αρχοντορεμπέτικων ο Νίκος Ρούτσος, είχε μια στήλη στο περιοδικό "Θεατής" το 1960, όπου έγραφε στίχους για λαϊκά τραγούδια. Ένα από αυτά τα τραγούδια του ήταν αφιερωμένο στο "κόρτε" ενός μαχαλόμαγκα, που προσπαθεί να ρίξει την κοπελιά της γειτονιάς με το να της υπόσχεται, πως μαζί του οι χαρές της θαλασσας θα είναι αλλοιώτικες από τις άλλες! Δεν είναι γνωστό, αν μελοποιήθηκε ποτέ. Σίγουρο είναι όμως ότι δεν ηχογραφήθηκε κι αν ακόμα μελοποιήθηκε.
Μα, αν το πιο πάνω τραγούδι του Ρούτσου δεν γνώρισε μάλλον ποτέ τις γραμμές του πενταγράμμου, ύπάρχει ένα άλλο τραγούδι με το ίδιο θέμα, το "Για μπάνιο πάω" που έγραψε το 1952 ο Απόστολος Καλδάρας. Με το τραγούδι αυτό έκανε το καλλιτεχνικό του ντεμπούτο στη δισκογραφία ο Στέλιος Καζαντζίδης και γνώρισε μεγάλη... αποτυχία. Κι όμως είναι ένα χαρούμενο τραγούδι...
ΕΙΣ ΤΟΝ ΓΙΑΛΟ ΕΙΣ ΤΟΝ ΓΙΑΛΟ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ
Αυλαία έναρξης με όλον τον θίασο των ενοτήτων επί σκηνής, όπως στις επιθεωρήσεις, με μια σύθεση του κορυφαίου της ελληνικής πολιτικής γελοιογραφίας, του Φωκίωνα Δημητριάδη, που υπήρξε εξ ίσου γνωστός ζωγράφος και εικονογράφος. Στα τέλη της δεκαετίας του '40 συνεργαζόταν με το περιοδικό "Τραστ του Γέλιου" από όπου και η σύνθεση που παρουσιάζει περιληπτικά τις ενότητες που ακολουθούν στο αφιέρωμα για "Τα μπάνια του λαού".
ΕΡΩΣ ΠΑΡΑΛΙΟΣ
ΚΑΜΑΚΙΩΝ ΑΘΛΑ
Στίβος ευγενούς ανταγωνισμού και έντονης ερωτικής δραστηριότητας υπήρξαν ανέκαθεν οι παραλίες. Ο αγώνας στην παραθαλάσσια αρένα γινόταν και γίνεται με ίσους όρους και επαρκή διαφάνεια. Κορμιά γυναικεία ντυμένα με τα απολύτως απαραίτητα, που ορίζουν οι κώδικες για την μη προσβολή της δημοσίας αιδούς, εκτίθενται χωρίς φτιασίδια στην κρίση του εκάστοτε Πάρη, που και αυτός με τη σειρά του απαλλαγμένος από τα καλύμματα των προσόντων του ή των όποιων αδυναμιών του, μοστράρει σε "φάτσα-φόρα" το πόσο αξιόμαχος είναι.
Από τα θαλάσσια λουτρά ξεκίνησε ο θεσμός των καμακίων, από όπου και ονομάστηκαν καμάκια τιμής ένεκεν.
ΚΑΙ ΟΙ "-ΗΝΤΑ ΦΕΥΓΑ" ΕΧΟΥΝ ΨΥΧΗ
ΟΦΘΑΛΜΟΛΟΥΤΡΑ ΜΕ ΤΟ ΜΑΤΙ ΣΤΗΝ ΤΡΥΠΑ
ΣΤΡΙΠ ΤΙΖ ΠΑΡΑ "ΘΙΝ' ΑΛΟΣ"
Όταν δεν υπάρχει στις ελεύθερες πλαζ η χιλιοτρυπημένη καμπίνα σαν γραβιέρα για να αλλάξει κάποιος -για την ακρίβεια: κάποια- το αναγκαστικό ξεγύμνωμα με υποτυπώδη μέτρα κάλυψης τέλειται ενώπιον φιλοθεάμονος κοινού άνευ φόρου δημοσίων θεαμάτων. Τηρουμένων των αισθητικών προδιαγραφών της εκδυομένης είναι και αυτό μια ευπρόσδεκτη ατραξιόν.
Μια σχετική απολαυστική σκηνή υπάρχει στην ταινία "Η θεία από το Σικάγο", όπου ο Ορέστης Μακρής, αυστηρών ηθών πατέρας τεσσάρων παρθένων κοριτσιών, επιβλέπει ως κέρβερος τα κορίτσια του να αλλάζουν πίσω από μια πετσέτα διώχνοντας με αγριάδες όποιον τολμήσει να πλησιάσει σε απόσταση πτικής επαφής, έστω και ανύποπτος.
Άλλες υπάρξεις χαριτόβρυτες με πλήρη γνώση των προσόντων τους και πιο απελευθερωμένες από τις παρθένες κόρες του Μακρή, επιδίδονταν αδιάφορα -για να μην πούμε και με δόση πρόκλησης- σε δημόσιο στριπ τιζ δείχνοντας πολλά περισσότερα από το δήθεν, πλην όμως διάσημο στριπ τιζ της Ρίτας Χαίηγουρθ στη "Τζίλντα".
ΣΥΝ ΓΥΝΑΙΞΙ ΚΑΙ ΤΕΚΝΟΙΣ
Και καλά, αν η σύζυγος είναι όμορφη, σέξυ κι εμφανίσιμη, καλώς να μην έχεις μάτια για άλλην στην παραλία. Θα τα έχουνε οι άλλοι στη γυναίκα σου κι εσύ θα κορδώνεσαι και θα καμώνεσαι κρίσεις ζήλιας... Μα, τέτοια πράγματα δεν συμβαίνουν στις γελιογραφίες. Η συμβία είναι συνήθως μια μέγαιρα, σαν ντουλάπα και ζηλιάρα του κερατά (ή μάλλον αυτή θα είναι ο κερατάς, αν δεν προστατέψει τα του μετώπου της στην παραλία). Βλέπετε, δεν είναι όλες σαν τη δική μου γυναίκα!!!! (πορτρέτο πάνω δεξιά)
ΜΕ ΤΗΝ ΠΕΘΕΡΑ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΚΑΛΛΟΝΕΣ
ΣΤΑ ΒΑΘΙΑ ΚΑΙ ΣΤΑ ΡΗΧΑ
Και καλά με τη σύζυγο, οικογενειακές υποχρεώσεις γαρ... Αλλά υπάρχουν και χειρότερα!
ΑΠΡΟΟΠΤΑ ΚΑΙ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ
Παντού μπορεί να συμβεί το αναπάντεχο. Στη θάλασσα, περισσότερο.
ΔΙΑΣΩΣΕΙΣ
Όταν δεν υπήρχαν ακόμα οι Life guards και οι Baywachers χρέη ναυαγοστών έκαναν με αυταπάρηση οι άλλοι λουόμενοι. Ο αριθμός των προσφερομένων εθελοντών ναυαγοσωστών εκ του αντρικού πληθυσμού της παραλίας ήταν ευθέως ανάλογος των σωματικών προσόντων του θύματος... Όχι πως δεν υπήρχαν και οι ανιδιοτελείς αλτρουιστές... Για τις γελοιογραφίες μιλάμε πάντα, έτσι;
ΣΧΕΔΙΟ "ΔΙΑΣΩΣΗΣ"
Μόνο η σατανική "Θεία από το Σικάγο" μπορούσε να σκεφτεί ένα τέτοιο σχέδιο να τυλίξει τον πλούσιο γαμπρό για την άβγαλτη ανιψιά της. "Σαν θα με δεις να κουνάω μαντήλι καλαματιανό, πάει να πει ότι τον βρήκα τον κατάλληλο γαμπρό κι άρχισε εσύ να σκούζεις ότι πνίγεσαι. Άσε τα άλλα πάνω μου!... Κατάλαβες;" Τουλάχιστον από δέκα παλικάρια ζήτησε να της ανάψουν το τσιγάρο, ώσπου να βρει τον βιομήχανο (Δ. Παπαμιχαήλ) για να κουνήσει το μαντήλι-σύνθημα και να τον στείλει σπρώχνοντάς τον να "σώσει" το κορίτσι από τον πνιγμό, εμποδίζοντας, ταυτόχρονα, όποιον άλλον, που από αλτρουιστική διάθεση ορμώμενος, ήθελε να το παίξει ήρωας.
Ο ΠΑΝΤΑΧΟΥ ΠΑΡΩΝ ΝΟΜΟΣ ΕΠΙΒΛΕΠΕΙ
ΠΑΜΕ ΒΑΡΚΑΔΑ;
Το μενού προβλέπει και ολίγη από κουπί.
Για πενταλό, κανό, ταχύπλοο, γουιντσέρφινγκ, μπανάνα κλπ περάστε αργότερα. Αν βιάζεστε, μόνο σε οργανωμένες πλαζ. Εδώ είπαμε είναι τα μπάνια του λαού.
ΣΥΜΠΤΩΣΕΙΣ
Αφού συνέβαινε στην πραγματικότητα, γιατί να μην συμβαίνει και στην έμπνευση;
ΠΑΜΕ ΓΙΑ ΜΠΑΝΙΟ
Ένα ακόμα λαϊκό τραγούδι, όμοιο ολότελα όμοιο με τα δύο προηγούμενα που τραγούδησε στα τέλη της δεκαετίας του '50, ή ίσως αρχές '60 ο λαϊκός τραγουδιστής Στέλιος Σουγιουλτζής με τα σεκόντα της Βούλας Γκίκα. Οι στίχοι και η μουσική είναι του Βασίλη Τστσάνη.
ΠΑΜΕ ΓΙΑ ΜΠΑΝΙΟ
Φουντώσαμε, φουντώσαμε, καήκαμε, ιδρώσαμε,
από τη ζέστη κούκλα μου εγίναμε καμίνι,
πάμε αν θέλεις για δροσιές, ω, ω, ω,
σε όμορφες ακρογιαλιές.
Πάμε για μπάνιο, πάμε για βουτιές,
η ζέστη κι η αγάπη, μας άναψαν φωτιές.
Με το μαγιό μοστράρισες κι αμέσως με τουμπάρισες,
στη θάλασσα, φρεγάδα μου, μπουκάρισε με φούρια
και θα ‘ρθω με δυο απλωτές,
να ξηγηθούμε πατητές.
Πάμε για μπάνιο, πάμε για βουτιές,
η ζέστη κι η αγάπη, μας άναψαν φωτιές.
Στη δροσερή αυτή βραδιά θα μείνουμε στην αμμουδιά,
απόψε θέλω κούκλα μου να σ’ έχω συντροφιά μου,
του μπάτη θα ‘χεις τη δροσιά ω, ω, ω
και τα γλυκά φιλιά μου.
Πάμε για μπάνιο, πάμε για βουτιές,
η ζέστη κι η αγάπη, μας άναψαν φωτιές.
ΚΑΙ ΑΥΛΑΙΑ ΜΕ ΑΝΤΑΞΙΟ "ΓΚΡΑΝ ΦΙΝΑΛΕ"
Η αυθεντική λεζάντα έλεγε: "Τέλος εποχής" Μα εμείς τώρα αρχίσαμε κι έχουμε πολύ
καλοκαίρι ακόμα μπροστά μας.
![]()
από τη ζέστη κούκλα μου εγίναμε καμίνι,
πάμε αν θέλεις για δροσιές, ω, ω, ω,
σε όμορφες ακρογιαλιές.
Πάμε για μπάνιο, πάμε για βουτιές,
η ζέστη κι η αγάπη, μας άναψαν φωτιές.
Με το μαγιό μοστράρισες κι αμέσως με τουμπάρισες,
στη θάλασσα, φρεγάδα μου, μπουκάρισε με φούρια
και θα ‘ρθω με δυο απλωτές,
να ξηγηθούμε πατητές.
Πάμε για μπάνιο, πάμε για βουτιές,
η ζέστη κι η αγάπη, μας άναψαν φωτιές.
Στη δροσερή αυτή βραδιά θα μείνουμε στην αμμουδιά,
απόψε θέλω κούκλα μου να σ’ έχω συντροφιά μου,
του μπάτη θα ‘χεις τη δροσιά ω, ω, ω
και τα γλυκά φιλιά μου.
Πάμε για μπάνιο, πάμε για βουτιές,
η ζέστη κι η αγάπη, μας άναψαν φωτιές.
ΚΑΙ ΑΥΛΑΙΑ ΜΕ ΑΝΤΑΞΙΟ "ΓΚΡΑΝ ΦΙΝΑΛΕ"
Η αυθεντική λεζάντα έλεγε: "Τέλος εποχής" Μα εμείς τώρα αρχίσαμε κι έχουμε πολύ
καλοκαίρι ακόμα μπροστά μας.
