Κάποιο κυριακάτικο πρωινό στήν παραλία τῆς νήσου Πριγκήπου, τό μεγαλύτερο
ἀπό τά Πριγκηπόννησα. Εἶναι ἐμφανής ἡ ἀστική σύνθεση τοῦ πληθυσμοῦ
ὁ ὁποῖος
ἀποτελεται ἀπό Ρωμηούς. Ρωμηοί ἦταν κατά μεγάλο ποσοστό οἱ ἀστοί τῆς
Ὀθωμανικῆς Αὐτοκρατορίας κατά τήν τελευταία ἱστορική της φάση. Ἐλεύθερα
κυματίζει ἡ σημαία τοῦ Ἑλληνικοῦ Κράτους πρός τό ὁποῖο προσβλέπουν
οἱ Ρωμηοί.
Οἱ πινακίδες τῶν καταστημάτων ἀνάμεικτες στά Ἑλληνικά καί τά Γαλλικά.
Ἡ εἰκόνα θυμίζει τήν εὐρωπαϊκή μπέλ ἐπόκ, μιά ἐποχή ξέγνοιαστης ἀπόλαυσης
τῶν ἀγαθῶν τῆς ἀστικῆς ζωῆς. (Φωτογραφία τοῦ 1898).
Ἀναφερόμαστε σέ Ἕλληνες καί Ρωμηούς, παρ΄ ὅλο πού εἶναι ὀνομασίες
ταυτόσημες.
Εἶναι, ὅμως, ἀπαραίτητες γιά νά δηλώσουν ἱστορικές καί γεωγραφικές
πραγματικότητες. Τό Ἑλληνικό Ἔθνος εἶναι πολυώνυμο, ὡς ἀποτέλεσμα
μακραίωνης ἱστορικῆς πορείας καί μεγάλου πολιτισμικοῦ δυναμισμοῦ.
Οἱ Ρωμαίικοι πληθυσμοί στήν Ὀθωμανική Αὐτοκρατορία ἀποτελοῦνταν ἀπό
συγκεντρώσεις στή Θράκη, τή Βιθυνία, τίς ἀκτές τοῦ Αἰγαίου, τήν κεντρική Μικρά
Ἀσία καί τήν ἐκτεταμένη περιοχή τοῦ Πόντου. Διάσπαρτες κοινότητες Ἑλλήνων
ὑπῆρχαν σέ ὅλη τήν ἔκταση τῆς Μικρᾶς Ἀσίας. Οἱ μελέτες τοῦ Κέντρου
Μικρασιατικῶν Σπουδῶν ἐντόπισαν στή Μικρά Ἀσία 2.174 οἰκισμούς ὅπου
κατοικοῦσαν Ρωμηοί. Ὁ χάρτης τῆς Ἀνατολικῆς Θράκης, τόν ὁποῖο μετά ἀπό
ἐπιτόπια ἔρευνα ἐξέδωσε τό ΠΑΚΕΘΡΑ τό 2001, περιέχει 320 οἰκισμούς τῆς
Ἀνατολικῆς Θράκης μέ ρωμαίικο πληθυσμό.
Σύμφωνα μέ τήν ὀθωμανική ἀπογραφή τοῦ 1914, ὁ συνολικός πληθυσμός τῶν
Ρωμηών στή Μικρά Ἀσία καί τήν Ἀνατολική Θράκη ἀνέρχονταν σέ 1.814.421
ἄτομα (δηλαδή ἀντιπροσώπευαν τό 11% τοῦ συνολικοῦ πληθυσμοῦ).
Ἡ Πατριαρχική ἀπογραφή τοῦ 1912, καταμέτρησε στή Μικρά Ἀσία καί τήν
Ἀνατολική
Θράκη 2.068.402 Ρωμηούς (δηλαδή ἀντιπροσώπευαν τό 13% τοῦ συνολικοῦ
πληθυσμοῦ).
Τά ὑπάρχοντα στοιχεῖα συγκλίνουν στό συμπέρασμα ὅτι ὁ Ἀνατολικός
Ἑλληνισμός
ἀποτελοῦσε σημαντικό τμῆμα τοῦ πληθυσμοῦ τῆς Ὀθωμανικῆς Αὐτοκρατορίας,
μέ ὑψηλή μορφωτική καί οἰκονομική στάθμη. Σέ ὁρισμένες περιοχές τῆς
Ἀνατολικῆς Θράκης, στήν Κωνσταντινούπολη, τή Δυτική Μικρά Ἀσία
καί τόν
Πόντο, οἱ Ἕλληνες κυριαρχοῦσαν.