Quantcast
Channel: Πίσω στα παλιά
Viewing all 12885 articles
Browse latest View live

Ο αυθεντικός μάγκας του ελληνικού σινεμά Νίκος Φέρμας

$
0
0


Ο πασίγνωστος «άγνωστος» της μεγάλης οθόνης που αποθέωσε τον ρόλο του μπεσαλή!



Ο αυθεντικός μάγκας του ελληνικού σινεμά Νίκος Φέρμας


Το αρχέτυπο του κινηματογραφικού ντόμπρου και καθαρού μεροκαματιάρη, ο σταράτος μάγκας της διπλανής πόρτας και σύμβολο της ελληνικής ψυχής δηλαδή, δεν είναι άλλο από τον μοναδικό από κάθε άποψη Νίκο Φέρμα.
Ο ηθοποιός που καθιερώθηκε στη μανιέρα του μπεσαλή και μετατράπηκε σε έναν από τους μεγάλους δευτεραγωνιστές του ελληνικού πανιού εμφανίστηκε σε αμέτρητες κυριολεκτικά ταινίες, που ανάλογα με την πηγή κυμαίνονται μεταξύ 120-150 φιλμ!
Ο εμβληματικός δευτερορολίστας των δεκαετιών του 1950 και του 1960 ανάγκαζε μάλιστα τις παραγωγές να καθυστερούν τα γυρίσματά τους αν τον ήθελαν -που τον ήθελαν διακαώς- στο καστ τους, καθώς οι τόσες κινηματογραφικές υποχρεώσεις του δεν του άφηναν χρόνο για χασομέρι, σε πλήρη αντίθεση δηλαδή με τους χαλαρούς ήρωες που ενσάρκωνε συνήθως.
Ο φτωχός βιοπαλαιστής της ζωής, ο φουκαριάρης παλιατζής, ο αμίμητος μικροπωλητής, ο πολυτεχνίτης του μόχθου, ο λωποδυτάκος χαρτοπαίκτης, ακόμα και ο πατέρας αυστηρών αρχών του ελληνικού σινεμά έμεινε στις καρδιές μας ως ο βαρύμαγκας-καρικατούρα της οθόνης, καθώς ο Φέρμας έτσι ήταν και στη ζωή του.
Αυθεντικός και ειλικρινής, ο κλασικός δευτεραγωνιστής μεταπήδησε στην ηθοποιία πρώτης γραμμής σαρώνοντας θέατρο και κινηματογράφο με μοναδικό εφαλτήριο τις τεράστιες υποκριτικές του ικανότητες, χωρίς σταριλίκια και παρασκηνιακές διασυνδέσεις, παραμένοντας ένας χείμαρρος που ξεχείλιζε οθόνη και σανίδι.
Ο απόλυτος άνθρωπος της πιάτσας ήταν τόσο πειστικός στους ρόλους του καθώς έτσι ακριβώς ήταν και στη ζωή του: ένας σωστός μάγκας και άρχοντας. Ήσυχος πάντα και επαγγελματίας από τους λίγους, είχε το συνήθειο να φουμάρει το χασίσι παντού και μια μακρά σειρά από κωμικοτραγικά περιστατικά έχουν μείνει θρυλικά στην εθνική μας κινηματογραφία. Κανείς δεν είχε εξάλλου πρόβλημα με αυτό, καθώς ο Φέρμας ήταν πάντα ευχάριστος τύπος αλλά και τρομερός συνεργάτης, πάντοτε πρόθυμος και δουλευταράς.
Ο γνωστός σκηνοθέτης Ντίνος Δημόπουλος αφηγήθηκε την πρώτη του επεισοδιακή γνωριμία με τον Νίκο Φέρμα στο βιβλίο του «Ένας σκηνοθέτης θυμάται»: «Με πλησιάζει ένας μάγκας βαρύς με το αργό λικνιστικό του περπάτημα εκείνο το πρωινό στο γύρισμα. Είναι ο Νίκος Φέρμας. Συρτή φωνή, νωθρή κίνηση, ματιά θαμπή. -Είσαι για μια τζούρα αφεντικό; -Τι τζούρα, ρωτάω παραξενεμένος. -Μια ρουφηξιά για. -Δεν καπνίζω. -Δεν είναι καπνός. Χόρτο είναι. -Τα χόρτα με πειράζουν στο στομάχι. -Τα λάχανα σε πειράζουν. Κι ετούτο δεν είναι λάχανο. Είναι ανθός. Τράβα μία και θα αρχίσεις να πετάς. Και τα πλάνα θα σου ’ρχονται το ένα μετά το άλλο σαν σύννεφα που τα κυνηγάει ο νοτιάς»!
Ο Φέρμας δεν φοβόταν να παραδεχτεί δημόσια ότι φούμαρε χασίσι και ποτέ δεν έκρυψε την έξη του, ούτε όταν μπήκε το «χόρτο» στο στόχαστρο των διωκτικών αρχών. Όχι μόνο το απολάμβανε, αλλά σκάρωνε και φάρσες στους μη μυημένους. Ένα από τα γνωστότερα θύματα του χιούμορ του ήταν ο Σωτήρης Μουστάκας, που πρωτόβγαλτος ακόμα στο θέατρο μοιραζόταν με τον Φέρμα το ίδιο καμαρίνι, το οποίο συνήθιζε να μετατρέπει σε τεκέ ο τελευταίος. Νεαρότατος και άβγαλτος καθώς ήταν ο Μουστάκας, ρώτησε κάποια στιγμή τον Φέρμα για το περιεχόμενο του τσιγάρου του και εισέπραξε την απάντηση ότι ήταν φάρμακο για το στομάχι.
Λίγες μέρες αργότερα, κατέφτασε στο θέατρο με στομαχόπονο ο Μουστάκας και ζήτησε από τον συνάδελφό του μια τζούρα από το θεραπευτικό βοτάνι. Έκπληκτος ο Φέρμας, αντιλήφθηκε ότι ο Μουστάκας δεν είχε καταλάβει ότι κάπνιζε χασίς, όταν και γύρισε και του είπε χωρίς περιστροφές: «Μα καλά, ρε Κύπριε, δεν κατάλαβες τι είναι; Χασίσι είναι»!
Αυτός ήταν ο εξαίσιος καρατερίστας του ελληνικού σινεμά, ένας άνθρωπος απλός τόσο μέσα όσο και έξω από το μεγάλο πανί. Γι’ αυτό και ενσάρκωσε εξάλλου ιδανικά τους ανθρώπους της πιάτσας και του περιθωρίου, τους νταήδες, κομπιναδόρους και λαϊκούς τύπους της κοινωνίας, πάντα με την απαράμιλλη ζωντάνια και τη χαρακτηριστική πειστικότητά του…
Ποιος μπορεί να τον ξεχάσει ως αυστηρό πατέρα στον «Μπακαλόγατο», όταν γυρνά στη Μαρίκα Νέζερ και σχολιάζει τα προξενιά που εκείνη φέρνει σωρηδόν για τη μοναχοκόρη του: «Έχει όμως ο γαμπρός υπ’ όψιν του πως εμάς μας λείπουν 99 δραχμές για να βάλουμε στην μπάντα κάνα κατοστάρικο;»!

Πρώτα χρόνια

frammmastss1
Ο Νίκος Φέρμας γεννιέται ως Νίκος Χατζηανδρέου το 1905 σε χωριουδάκι της Λέσβου μέσα σε φτωχή αγροτική οικογένεια. Ο μεροκαματιάρης πατέρας με το μικρό κτηματάκι πέθανε ότι ο μοναχογιός του ήταν δεν ήταν τριών ετών και μάνα και γιος εγκαταστάθηκαν τότε στη Μυτιλήνη, όπου και δούλευε οικιακή βοηθός στα αρχοντικά για να μεγαλώσει τον Νίκο.
Το σχολείο δεν το τέλειωσε ο Φέρμας, μιας και η καταραμένη φτώχεια τον έβγαλε στη βιοπάλη ήδη από πολύ νωρίς. Έκανε τα πάντα, πέρασε από πάμπολλες δουλειές του ποδαριού και μέσω των διασυνδέσεων της μάνας του βρέθηκε κάποια στιγμή κλητήρας τραπεζικού υποκαταστήματος.
frammmastss2
Παρά το γεγονός ότι η θέση ήταν πολλά υποσχόμενη και σωστό χρυσωρυχείο για τη φτωχή φαμίλια, η στολή που φορούσε ο Φέρμας με τα χρυσά κουμπιά και το πηλίκιο τού την έδινε στα νεύρα! Δεν άντεχε τις τυπικότητες και τις πειθαρχίες, ούτε και τη δουλοπρέπεια με την οποία τον ανάγκαζαν να φέρεται στους πελάτες. Κι έτσι τα παρατά και ψάχνει πάλι για δουλειά, καθώς φαινόταν να μη στεριώνει πουθενά.
Παρά το γεγονός ότι πολλοί τον θεωρούσαν αλήτη στην τοπική κοινωνία, ο Φέρμας είχε πάντα αγάπη για το θέατρο και τα «καλλιτεχνικά», όπως έλεγε, αν και δεν είχε εμπλακεί μέχρι τότε σε καμιά τέτοια δραστηριότητα. Αν και η μοίρα θα του χτυπούσε σύντομα την πόρτα…

Ο Φέρμας ηθοποιός

frammmastss3
Είμαστε στα 1923, όταν η Μικρασιατική Καταστροφή αποβιβάζει στη Μυτιλήνη τον γνωστό ηθοποιό της εποχής Δημήτρη Βερώνη, ο οποίος ξεριζώθηκε από τον τόπο του και έψαχνε πια δουλειά στη Λέσβο. Μην έχοντας τι να κάνει, συγκροτεί τον δικό του θίασο από ντόπιους ερασιτέχνες που «τα έλεγαν» και αρχίζει να δίνει παραστάσεις στο νησί.
Αυτός θα ανακαλύψει τον Φέρμα και το υποκριτικό του ταλέντο, καθώς ο βετεράνος ηθοποιός είχε τον τρόπο του να ξετρυπώνει τα φιντάνια. Ο Βερώνης ήταν αυτός που σκαρφίστηκε το καλλιτεχνικό ψευδώνυμο «Φέρμας», όταν σιγουρεύτηκε ότι ο 18χρονος νεαρός είχε το μικρόβιο της υποκριτικής.
frammmastss4
«-Πώς σε λένε;», τον ρώτησε ο Βερώνης, «-Νίκο Χατζηανδρέου. -Νίκο Χατζηανδρέου; Αυτό το όνομα, παιδί μου, είναι ακατάλληλο για το θέατρο. Θα το αλλάξουμε». Κι αφού σκέφτηκε λίγο, αποφάνθηκε τελικά: «-Θα λέγεσαι Φέρμας. Νίκος Φέρμας. Σ’ αρέσει;». Αδιάφορος ο φέρελπις ηθοποιός για το νέο του όνομα, δεν έφερε καμία αντίρρηση, αν και έμελλε να καθιερωθεί σε λίγα χρόνια τόσο στο σανίδι όσο και το πανί με το ψευδώνυμο που δέχτηκε απρόθυμα και χωρίς δεύτερη σκέψη.
Το περιοδεύον μπουλούκι του Βερώνη έδωσε αρκετές παραστάσεις στη Μυτιλήνη και ο Φέρμας ανδρώθηκε υποκριτικά δίπλα στον μέντορά του. Κι έτσι, όταν διαλύθηκε ο θίασος και πιστεύοντας πια στις ικανότητές του, κατέβηκε στην Αθήνα για να κυνηγήσει το όνειρο της ηθοποιίας, σε πείσμα όλων!
frammmastss5
Μέσα σε δύο χρόνια, θα βρεθεί να σπουδάζει στη Δραματική Σχολή του Ελληνικού Ωδείου και να παίζει στο αισχύλειο θεατρικό «Επτά επί Θήβας» στο νεοσύστατο Θέατρο Τέχνης του Σπύρου Μελά, κάνοντας το αθηναϊκό ντεμπούτο του. Αφού πήρε μέρος σε όλες τις παραστάσεις των επόμενων σεζόν, δίπλα στα μεγαλύτερα ονόματα της εποχής, έγινε αργά αλλά σταθερά αναπόσπαστο μέλος της αθηναϊκής θεατρικής σκηνής, γινόμενος κάποια στιγμή περιζήτητος από τους θεατρώνηδες και τους σκηνοθέτες.
frammmastss6
Εμφανίστηκε δίπλα στους Χορν, Αυλωνίτη, Κωνσταντάρα, Χατζηχρήστο, Φωτόπουλο, Λαμπέτη, Βουγιουκλάκη, Καρέζη και τους άλλους μεγάλους πρωταγωνιστές της εποχής και όλοι είχαν να πουν έναν καλό λόγο για κείνον.
frammmastss13
Με τον Χατζηχρήστο συνδέονταν με βαθιά φιλία και ο Φέρμας ήταν βασικός συνεργάτης του, καθώς κανείς δεν ενσάρκωνε καλύτερα τον τύπο του απλού λαϊκού ανθρώπου. Ο Φέρμας διακρίθηκε κυρίως σε έργα πρόζας αλλά και στη μεγάλη επιθεώρηση του καιρού…

Καριέρα στο σινεμά

frammmastss8
Μποέμ από τους λίγους, ο Φέρμας έγινε βασικό μέλος των συντροφιών που περνούσαν τα βράδια τους με κρασί και λογοτεχνικές συζητήσεις και αποτελούνταν από ποιητές, πεζογράφους και ηθοποιούς. Έχοντας κάνει ήδη όνομα στο θεατρικό σανίδι και με πείρα χρόνων πια στις πλάτες του, ήταν ώρα να τον ανακαλύψει και ο ελληνικός κινηματογράφος.
frammmastss10
Ο Φέρμας ντεμπουτάρει το 1948, όντας πια 43 ετών, στο φιλμ του Σακελλάριου «Οι Γερμανοί Ξανάρχονται», και δεν φεύγει ποτέ από τα κινηματογραφικά πράγματα, μέχρι το 1972, όταν θα τον προλάβαινε αναπάντεχα ο θάνατος. Ο μεγάλος δευτερορολίστας πήρε μέρος σε αμέτρητες κυριολεκτικά ταινίες που δύσκολα μπορεί να απαριθμήσει κανείς!
frammmastss11
Αν και όλοι τον θυμόμαστε στους χαρακτηριστικότερους ίσως ρόλους του που άφησαν εποχή: «Ένας ήρωας με παντούφλες», «Λατέρνα φτώχεια και γαρύφαλλο», «Το κοροϊδάκι της δεσποινίδος», «Ποτέ την Κυριακή», «Καλώς ήλθε το δολάριο», «Λόλα», «Πολυτεχνίτης και ερημοσπίτης», «Η χαρτοπαίχτρα», «Της κακομοίρας», «Ανθισμένη αμυγδαλιά», «Όσα κρύβει η νύχτα», «Ο παπατρέχας», «Τρεις κούκλες κι εγώ» κ.ά.
Ο Φέρμας έπαιξε τα πάντα και τα έπαιξε με τον χαρακτηριστικό του τρόπο, από δράματα μέχρι και κωμωδίες, με την ίδια απροσχημάτιστη απλότητα που διακρίνει τους πραγματικά μεγάλους. Μέσα σε είκοσι χρόνια κινηματογραφικής καριέρας, πρόλαβε να ερμηνεύσει πλήθος ρόλων και τύπων και να μας χαρίσει αξιομνημόνευτες ατάκες που όλοι θυμόμαστε…
Ο Φέρμας είχε ανέβει καλλιτεχνικά και τα είχε πράγματι καταφέρει, αν και πάντα στεκόταν απέναντι στη ζωή και την επιτυχία με μια επιβλητική αδιαφορία που έκανε σε όλους εντύπωση. Ο ηθοποιός παντρεύτηκε με την ηθοποιό Άννα Παντζίκα, με την οποία έμειναν μαζί μέχρι τον θάνατό του, αποτελώντας ένα από τα πιο πετυχημένα ζευγάρια της ελληνικής showbiz, πράγμα όχι και τόσο συνηθισμένο για τα θεατρικά ζευγάρια.
frammmastss12
Θρυλείται ότι στον γάμο του Φέρμα ο Αλέκος Σακελάριος, για να του κάνει πλάκα, έβαλε χασίσι μέσα στο θυμιατό του παπά, με αποτέλεσμα πολλοί από τους καλεσμένους να ζαλιστούν! Αλλά και ο θιασάρχης Βασίλης Μπουρνέλης κάθε φορά που περνούσε έξω από το καμαρίνι του συνήθιζε να τον πειράζει για την καπνίλα λέγοντας: «Αγιασμό έχουμε πάλι σήμερα;».
Αυτός ήταν ο λατρεμένος Νίκος Φέρμας, ένας άνθρωπος που αντιμετώπισε τη ζωή με το χιούμορ και τη χαλαρότητα που της πρέπει. Έφυγε ξαφνικά από τον κόσμο στις 14 Αυγούστου 1972, όταν τον πρόδωσε η τρυφερή του καρδιά.
frammmastss16
Ήταν 66 ετών…

Οι φυλακές της Παλιάς Στρατώνας στο Μοναστηράκι

$
0
0

Ρεμπέτικα τραγούδια μαρτυρούν την ιστορία των φυλακών που άλλοτε στέγασαν τον χειρότερο οθωμανό διοικητή της Αθήνας


Οι φυλακές της Παλιάς Στρατώνας στο Μοναστηράκι


«Κάθε φορά που περνούσα από εκεί, έβλεπα από τα σιδερόφρακτα παράθυρα ν'απλώνονται χέρια και ν'ακούωνται φωνές που προκαλούσαν τον οίκτο των διαβατών», αναφέρει ο Αντώνης Βερβενιώτης στο βιβλίο του «Η Αθήνα του 1900». Οι φυλακές της Παλιάς Στρατώνας, δίπλα από την πύλη Ανδριανού στο Μοναστηράκι, υπήρξαν ένα κτίριο που έχει σημαδέψει την ιστορία της πρωτεύουσας από την εποχή που οικοδομήθηκε, το 1780 μέχρι και το 1932 που κατεδαφίστηκε.
Γράφει η Νίκη Παπάζογλου
Η εμφάνιση και η έξαρση της ληστοκρατίας, που επηρέασε την κοινωνική ζωή των Ελλήνων ως τα μέσα της δεκαετίας του 1930 και η αδυναμία απορρόφησης και ενσωμάτωσης των κατοίκων της υπαίθρου στην οικονομική και στην κοινωνική ζωή των πόλεων, όπου μετακινούνταν όλο και περισσότεροι, δημιούργησε περιθωριακά στρώματα. Οι μόρτες, οι κουτσαβάκηδες, οι παλληκαράδες, οι νταήδες και άλλοι συνέβαλαν με τον τρόπο τους στην εξάπλωση της παρανομίας και της εγκληματικότητας.
Επόμενο ήταν οι διαχειριστές της εξουσίας να θεσπίσουν ένα νομικό πλαίσιο αντιμετώπισης των προβλημάτων αυτών που περιλάμβανε τη φυλάκιση των καταδικασθέντων κατά τα ευρωπαϊκά πρότυπα. Ελλείψει χώρων και περιορισμένης δυνατότητας ανέγερσης νέων χρησιμοποιούνταν παλαιά οικήματα στα οποία συνηθέστερα οι συνθήκες κράτησης ήταν άθλιες
Μια λυρική περιγραφή προσφέρει και το παρακάτω δίστιχο: 
«Ψύλλοι και ψείρες και κοριοί, αυτά τα τρία όντα
Είναι της μαύρης φυλακής τα μόνα προϊόντα»

Οι στρατιωτικές φυλακές στο Μοναστηράκι - Συλλογή Πέτρου Πουλίδη
«Στην πλατεία στο Μοναστηράκι δίπλα στον Μεντρεσέ, ήταν τότε η περίφημη φυλακή της παλιάς στρατώνας, όπως την έλεγε ο λαός» αρχίζει την περιγραφή του ο Βερβενιώτης στο βιβλίο του και συνεχίζει «όλοι εσυμφωνούσαν ότι η φυλακή αυτή, όπως και όλες οι άλλες εκτός από του Συγγρού και του Αβέρωφ ήταν σε άθλια κατάσταση». 
Στην πρόσοψη εκείνης της φυλακής, που προκαλούσε για χρόνια τις διαμαρτυρίες των Αθηναίων, λόγω των συνθηκών διαβίωσης των τροφίμων της, ήταν γραμμένη με μεγάλα γράμματα η γνωστή φράση του Ισοκράτη: «Μηδενί συμφορά ονειδίσης• κοινή γαρ η τύχη και το μέλλον αόρατον».
Στους χώρους των φυλακών εκείνων στοιβάζονταν περίπου 800 κρατούμενοι, κάτω από δυσμενείς συνθήκες και υγρασία. Χαρτοπαιξία, ναρκωτικά, κατοχή και χρήση όπλων από τους κρατούμενους καθώς και συμπλοκές ήταν σε ημερήσια διάταξη.
Ένα από τα καταγεγραμμένα περιστατικά των φυλακών, εν έτει 1897, εκτυλίσσεται την περίοδο των μαχών του «ατυχούς πολέμου» όπου οι Τούρκοι έφθασαν έξω από την Λαμία όταν οι κρατούμενοι ζήτησαν να συγκροτήσουν δικό τους σώμα με σκοπό να πάνε στη γραμμή της μάχης. Εφόσον το αίτημά τους δεν έγινε δεκτό, άρχισαν οι μεταξύ τους διαφωνίες. Μερικοί στερεοελλαδίτες κρατούμενοι κατηγόρησαν τους Λάκωνες συμπατριώτες τους ότι υποχώρησαν από τους πρώτους στην μάχη. Εκείνοι θέλοντας να εκδικηθούν, ένα πρωινό του Νοεμβρίου, δοθείσης της κατάλληλης ευκαιρίας «έριξαν το γάντι» στους Στερεοελλαδίτες. Αν και οι ομάδες ήρθαν στα χέρια εκείνη την μέρα, το επεισόδιο έληξε χωρίς να θρηνήσουν θύματα με παρέμβαση των ψυχραιμότερων. Παρόλα αυτά η πραγματική μάχη δεν άργησε να ξεσπάσει λίγες μέρες αργότερα. Από τις συμπλοκές οι οποίες έληξαν με την παρέμβαση της φρουράς και των στρατιωτών, υπήρξαν 15 τραυματίες.

Η οδός Άρεως στο Μοναστηράκι την δεκαετία του 1920.Φωτογράφος: Πέτρος Πουλίδης
Η αθλιότητά της φυλακής, την έκανε «διάσημη» στο εξωτερικό ενώ η κατεδάφισή της το 1929 και τα τραγούδια που γράφηκαν γι’ αυτήν επανέφεραν τη φρίκη μέσα στην οποία έζησαν στα κελιά της, πολλοί από τους οποίους άφησαν εκεί την τελευταία τους πνοή παρόλο που δεν είχαν καταδικαστεί σε θάνατο.
Φωτογραφίες της Παλιάς Αθήνας απεικονίζουν το κτίριο αυτό, όπου στην εποχή του Όθωνα, πριν φιλοξενήσει κρατουμένους, χρησιμοποιήθηκε ως στρατώνας στεγάζοντας τις βαυαρικές στρατιωτικές μονάδες της εποχής. Όμως η ιστορία του δεν αρχίζει εκεί. Η καζάρμα, δηλαδή ο στρατώνας, που έδωσε και το όνομά της στη φυλακή, αποτέλεσε κάποτε το παλάτι, σεράι, του Χατζή Αλή Χασέκη, του Τούρκου διοικητή της πόλης, ο οποίος φαίνεται να τυράννησε αρκετά τους κατοίκους της πρωτεύουσας από το 1775 εως το 1795
Ο Χασέκης
Ο Χατζή Αλής ή Χασεκής, υπήρξε Οθωμανός ιδιοκτήτης και διοικητής της Αθήνας για τα 20 αυτά χρόνια μένοντας κυρίως γνωστός για την ωμότητα και την βαναυσότητα των πράξεών του. Όπως εξιστορεί στα απομνημονεύματά του ο Παναγής Σκουζές, στην εποχή του η Αθήνα υπέφερε αφόρητα και η ελληνική κοινότητα δεν έχασε μόνο τα υπάρχοντά της αλλά και πολλά από τα μέλη της, ξεσπιτώθηκαν, πέθαναν, θανατώθηκαν, ή ξεριζώθηκαν, με αποτέλεσμα να ελαττωθεί σημαντικά. Σ’ αυτό συνέβαλε και η πανούκλα που ακολούθησε την άφιξή του αποδεκατίζοντας τους Αθηναίους Μετά τα πρώτα τρία χρόνια διαμονής του στην Αθήνα, οι χριστιανοί έστειλαν κρυφά και από τους κοτζαμπάσηδες μυστικούς επίτροπους στην Κωνσταντινούπολη, ζητώντας την απομάκρυνσή του.
Κατά την απουσία του διόρισε εκπροσώπους οι οποίοι τον αναπλήρωναν με ακόμα πιο καταχρηστικό τρόπο. Έτσι οι Αθηναίοι σύντομα ζήτησαν την επιστροφή του με άλλη αποστολή. Όταν ο Χατζή Αλής το 1776 απέκρουσε την επίθεση του Αλβανού Γιαχόλιορη, αποφάσισε να βάλει τους Αθηναίους να χτίσουν τείχη για την προστασία της πόλης, έργο το οποίο πραγματοποιήθηκε μέσα σε 108 ημέρες. Έτσι με αναγκαστική εργασία των κατοίκων, χτίστηκε γύρω από την πόλη μια μεγάλη φυλακή μέσα στην οποία ήταν κλεισμένο και το πολυτελές σεράι του που η μοίρα τού έγραφε να γίνει από παλάτι στρατώνας, κι από στρατώνας φυλακές.
Αφού ολοκληρώθηκε το έργο οι Αθηναίοι αγκομαχούσαν ακόμα περισσότερο. Το 1784 η ζωή είχε γίνει τόσο ανυπόφορη που άρχισαν να εγκαταλείπουν την πόλη οι είσοδοι της οποίας φρουρούνταν από τους Τούρκους. ΤΑ παράπονα των κατοίκων καταφέρνουν να εκδιώξουν εκ νέου τον Χασέκη, η ραδιοργία του όμως τον επαναφέρει στην πόλη. Κατά την Τρίτη διαμονή του στην Αθήνα οι επιπτώσεις ήταν ακόμα χειρότερες για τους νέους κοτζαμπάσηδες. Όσοι δεν έφυγαν, πιάστηκαν, φυλακίστηκαν, βασανίστηκαν και θανατώθηκαν ενώ χρέωσε τους Αθηναίους με τετρακόσιες χιλιάδες γρόσια για την αποπληρωμή των οποίων αναγκάστηκαν να βάλουν ενέχυρο πολλά από τα υπάρχοντα τους όπως κτήματα, ακίνητα και κινητά. Από το 1788 ως το 1790 πολλές Ελληνικές οικογένειες είτε εγκατέλειψαν την Αθήνα, είτε αποδεκατίστηκαν από την φτώχεια, τις κακουχίες και τη θανατηφόρα επιδημία πανούκλας. Όμως επειδή τα χρέη της Αθήνας είχε συμφωνηθεί να είναι όλων μαζί, όσοι απέμειναν αναγκαστικά πλήρωναν και το μερίδιο αυτών που είχαν φύγει. Όταν το 1975 πέθανε η προστάτιδά του, ο Χατζή Αλής εξορίστηκε στην Κω όπου και αποκεφαλίστηκε ενώ η περιουσία του πέρασε στο ταμείο του κράτους της Τουρκίας.

Η μνήμη της φυλακής της Παλιάς Στρατώνας ζωντανεύει μέσα από τα ρεμπέτικα
Αν και σήμερα δεν υπάρχει κανένα ίχνος από το παλάτι, τον μετέπειτα στρατώνα που μετατράπηκε σε σκληρή φυλακή, η μνήμη της διατηρείται μεταξύ άλλων και στα τραγούδια, είτε με περιστασιακές αναφορές , είτε περιγραφόμενο αποκλειστικά όπως στην παλιά στρατώνα του 1929 του Γιαννάκη Ιωαννίδη.

ΙΣΤΟΡΊΕΣ ΑΠΌ ΤΗΝ ΠΑΛΙΆ ΑΘΉΝΑ 1899: Ο ΚΑΡΝΆΒΑΛΟΣ ΠΡΩΤΟΕΜΦΑΝΊΖΕΤΑΙ ΣΤΗΝ ΑΘΉΝΑ

$
0
0


1899: Ο Καρνάβαλος πρωτοεμφανίζεται στην Αθήνα

Η αποθέωση της τρέλας - «Να κλείσετε τα σπίτια σας, τις πόρτες σας και να τρέξετε να υποδεχθήτε εις τας 2 το απόγευμα τον Καρνάβαλον, τον βασιλέα του γέλωτος, όστις θα μας κάνη την μεγάλην τιμήν να επισκεφθή τον τόπον μας!»

«Αθηναίοι και Αθηναίες! Να κλείσετε τα σπίτια σας, τις πόρτες σας και να τρέξετε να υποδεχθήτε εις τας 2 το απόγευμα τον Καρνάβαλον, τον βασιλέα του γέλωτος, όστις θα μας κάνη την μεγάλην τιμήν να επισκεφθή τον τόπον μας!»



Με αυτήν την προκήρυξιν εσκανδάλιζαν και διήγειραν τα πλήθη τρείς ντελάληδες, απεσπασμένοι εις την ιδιαιτέραν υπηρεσίαν του αποκρηάτικου κομιτάτου, ιππεύοντες λιποσάρκους όνους και περιερχόμενοι με σαλπίσματα τας συνοικίας των Αθηνών διά να ειδοποιήσουν το κοινόν ότι ο Καρνάβαλος έρχεται!





Αλλ’ οι Αθηναίοι δεν είχαν ανάγκην ντελάληδων διά να πέσουν με τα μούτρα εις την αποκρηάτικη πανδαισία. Από της 8ης πρωϊνής κύματα ανθρώπων επλημμύριζαν τους κεντρικώτερους δρόμους και τας τρείς μεγάλας αρτηρίας της πρωτευούσης: οδόν Σταδίου, Αιόλου, Ερμού.

Ένας ακράτητος και αφηνιασμένος χείμαρρος… Εις τα πεζοδρόμια των προνομιούχων οδών που θα ετίμα διά της διελεύσεώς του ο Καρνάβαλος, οι κάτοικοι Αθηνών, Πειραιώς και περιχώρων είχαν στήσει τα υπαίθρια θεωρεία των, φθονούντες εκείνους οι οποίοι είχαν την προνοητικότητα να εγκατασταθούν από νωρίς μεταξύ ουρανού και γής: δηλαδή εις τα φανάρια και τα δένδρα από τα οποία εκρέμοντο … βοτρυδόν οι πλέον φιλοθεάμονες αλλά και ριψοκίνδυνοι συμπολίται. 

Σπανίως εσημειώθη εις τας Αθήνας μεγαλύτερος συνωστισμός και μεγαλύτερο σπρώξιμο, η δε αστυνομία απεδείχθη ανίσχυρος να προλάβη τα αλλεπάλληλα επεισόδια τα οποία προκαλούσε ο αρειμανίως εστριμμένος μύσταξ του καβαλλιέρου, η ντάμα του οποίου υφίστατο απατηλάς ψηλαφήσεις και βεβήλους προστριβάς.




Ο μεγαλύτερος πανζουρλισμός εσημειώθη έξω από το Υπουργείον των Οικονομικών (σ.σ. ευρίσκετο στη σημερινή πλατεία Κλαυθμώνος). Απέναντί του και επί της οδού Κοραή είχε στηθή η εξέδρα της Ελλανοδίκου Επιτροπής του Κομιτάτου.

Και αυτή ακόμη η βασιλική οικογένεια δεν είχε μείνει ξένη εις το εξαιρετικόν γεγονός της ημέρας. Ο βασιλεύς Γεώργιος και η βασίλισσα Όλγα, ο διάδοχος Κωνσταντίνος και η πριγκήπισσα Σοφία παρηκολούθουν με ενδιαφέρον την κίνησιν από δύο παράθυρα του Υπουργείου των Οικονομικών.

Ο κόσμος είχε καταληφθή από ανυπομονησίαν:

-Πού είνε ο Καρνάβαλος;

-Γιατί αργεί;

Περί την 2αν μ.μ. ηκούσθη ένας ξηρός κρότος. Ήτο η συνθηματική ρουκέττα που ανήγγελλε εις το κοινόν την είσοδον του Καρναβάλου.



Επηκολούθησαν εξωφρενικαί σκηναί. Ένα σύμφυρμα ανθρώπων, ρούχων, καπέλλων, μπαστουνιών, γυναικείων μποά. Η προς την οδόν Κοραή γραμμή των κλητήρων διασπάται και από το τέρμα της οδού Σταδίου προβάλλει η πομπή του Καρναβάλου. Προηγείται εικοσάς ποδηλατιστών με φαντασμαγορικάς στολάς. Ένας όμιλος ανηλίκων παληάτσων με σφυρίχτρες, καραμούζες, ροκάνες. 

Ακολουθεί μια ορχήστρα από πενήντα όργανα και έπεται το άρμα του Καρναβάλου. Το άρμα καλλιτεχνικόν, κομψότατον και τριώροφον, σύρεται από οκτώ ίππους τους οποίους οδηγούν ιπποκόμοι με ομοιόμορφον στολήν. Εις τον πρώτον όροφον εικοσάς μασκαράδων βομβαρδίζει το πλήθος με άνθη και κομφετί. Εις τον δεύτερον, δεκάς μετημφιεσμένων κυριών ρίπτει εις τον κόσμον σερπαντίνες και τέλος εις τον τρίτον, επί μεγαλοπρεπούς θρόνου, κάθεται ο Καρνάβαλος έχων παρ’ αυτόν την βασίλισσάν του με αμφίεσιν πολυτελεστάτην.

Προς την Α. Μεγαλειότητα τον Καρνάβαλον Α’, όταν εστάθη πρό της εξέδρας της οδού Κοραή, απηύθυνεν προσφώνησιν ένα μέλος της επιτροπής:

«Μεγαλειότατε!

Η πόλις την οποίαν επισκέπτεσαι, είνε πόλις πρωτότυπος, πρωτοτυποτάτου βασιλείου πρωτεύουσα. Δεν θα αργήσης να αντιληφθής, ευθύς ως εξέλθης από την μάνδραν που σε έχουν κλεισμένο, ότι ευρίσκεσαι εις τόπον γνωστόν, εις τόπον όπου η βασιλεία σου είνε διαρκής και όπου δι’ αυτόν ακριβώς τον λόγον δεν εορτάζοντο αι Απόκρεω όπως έπρεπε.

Όλα τα πράγματα του τόπου αυτού είνε διαρκώς μασκαρεμένα. Τα δένδρα φορούν αιωνίως ένα αιώνιον ντόμινο από σκόνη, δια το οποίον δεν υπάρχει Καθαρά Δευτέρα. 


Μεγαλειότατε!

Έρχεσαι διά πρώτην φοράν εις τον τόπον, τον οποίον φυσικώς νομίζεις ξένον. Φεύγων όμως θα μείνης πεπεισμένος ότι τόσον είμεθα όλοι οι φυσικώτεροί σου υπήκοοι, ώστε εδώ θα έπρεπε να θέσης αιώνιον θρόνον του βασιλείου σου…»

Ο υψηλός ξένος χαιρετά συγκεκινημένος, πίνει λίγο κονιάκ από μια μποτίλια και αντιφωνεί με τους αλατισμένους αυτούς στίχους:

Ευχαριστώ ώ άνδρες Αθηναίοι
Για την υποδοχήν. Καλώς σας βρήκα!
Ξέρω ποιοι είσθε, γέροντες και νέοι
Ξέρω σε ποιο φρενοκομείο μπήκα.

Ότ’ είσθε μασκαράδες και κωθώνια
Να μου το πήτε ήταν περιττό.
Σας ξέρω και από τα παληά σας χρόνια
Για τέτοιους και εγώ σας χαιρετώ.

Χαίρετε άνδρες Αθηναίοι, χαίρετε!
Κι’ ας ακουσθούν οι λόγοι μου οι ύστατοι
Χαίρω πολύ που βλέπω πως το ξέρετε
Πως είσθε μασκαράδες αυτοσύστατοι

Χαίρετε με τα έξυπνα κεφάλια σας!
Πού έπρεπε ένα μασκαρά να φέρετε
Διά να καταλάβετε τα χάλια σας 
Και να του πήτε την αλήθεια: Χαίρετε!

Τόπο λοιπόν να παρή δρόμο η φιέστα
Γιατί έχουμε να πάμε κι’ απ’ αλλού
Και αύριο σας στέλνω εγώ τα ρέστα
Και το λογαριασμό… η Μιχαλού»!

Το ρεπορτάζ είναι του Α. Φούφα στην εφημερίδα «Ηχώ της Ελλάδος»

http://okeadas.blogspot.gr

Eν Αθήναις...ο Παπαδιαμάντης του Ψυρρή

$
0
0




Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης υπήρξε κάτοικος της συνοικίας του Ψυρρή
ερημίτη τον έλεγαν.
Από την Σκιάθο ήρθε...
Φιλοξενήθηκε στην εκκλησία των Αγίων Αναργύρων ήταν πάμπτωχος.
Έμεινε για χρόνια στην οδό Αριστοφάνους...τελείωσε την Βαρβάκειο Σχολή
έψελνε στο εκκλησάκι του Αγίου Ελισσαίου.
Γράφει ο Μάνος Ελευθερίου για το εκκλησάκι...
( «Αγρύπνια για το σκοτεινό τρυγόνι στην Εκκλησία του προφήτη Ελισσαίου«, εκδ. Καστανιώτη, 2004)
Ο ναϊσκος σήμερα
.

"Απέναντι από ό,τι απέμεινε από τη βιβλιοθήκη του Αδριανου στο Μοναστηράκι,  βρίσκεται σχεδόν κρυμμένος ο ναΐσκος του Αγίου Ελισσαίου, ξαναστημένος από το 2005 κι ύστερα από ένα ύπνο αφάνειας 60 ολόκληρων χρόνων. Ηταν στα χρόνια της γερμανικής κατοχής, μόλις που άρχιζε το καλοκαίρι του ’43,  όταν ο ιδιοκτήτης του ναού, ο αντιπλοίαρχος του Πολεμικού Ναυτικού Ηρακλής Καζάκος, αποφάσισε να τον γκρεμίσει φοβούμενος πως κινδύνευε να χάσει το οικόπεδο εντος του οποίου βρισκόταν ο ναός, καθώς η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων ετοιμαζόταν να  κηρύξει το εκκλησάκι ως διατηρητέο ιστορικό μνημείο. Παρά τις αντιδρασεις του σπουδαίου καθηγητή βυζαντινής αρχαιολογίας Αναστασίου Ορλάνδου κι εξαιτίας των αργόσυρτων κινήσεων της Εφορείας Αρχαιοτήτων και τη αβελτηρία με την οποία χειρίστηκε την υπόθεση, ο Η. Καζακος κατάφερε και ισοπέδωσε πλήρως τον ναΐσκο εντός του θέρους. Χαρακτηριστικό της αναποτελεσματικής στάσης της αρμόδιας Εφορείας είναι πως πρώτα μήνυσε τον Καζακο για φθορά διατηρητέου μνημείου και μετά κήρυξε τον ναό διατηρητέο, σχεδόν δε ταυτόχρονα με την ολοκλήρωση της κατεδάφισης του!  Πέρασαν 62 χρόνια από τότε και το 2005 το εκκλησάκι  επανιδρύθηκε στην ίδια θέση που βρισκόταν πάντα, το ίδιο σεμνά παρόν. Τουτη δε η επαναφορά του ναϊδρίου στη ζωή θαρρείς πως συνομιλεί παιχνιδιάρικα με τη φήμη του προφήτη στον οποίο είναι αφιερωμένο, καθως ο Ελισσαίος [που συγκαταλέγεται αναμεσα στους σημαντικούς προφήτες του Ισραήλ, μαθητής και χρισμένος διάδοχος του Προφήτη Ηλία], αναφέρεται πως είχε τη Θεία Χάρη της νεκρανάστασης."
Εκείνα τα χρόνια του Ψυρρή ήταν ακόμα μια γειτονιά της Αθήνας με τα ενοικιαζόμενα δωμάτια στις μαγικές αυλές ή καλύτερα στις αυλές των θαυμάτων με το πηγάδι το κοτέτσι το μικρό κηπάκι με τα ζαρζαβάτια τενεκέδες-γλάστρες με τα γεράνια τα γιασεμιά.
Εκεί και οι...επαγγελματικοί χώροι σε υγρά υπόγεια...σε ισόγεια αλλά και σε ταράτσες με βυρσοδεψεία...ψιλικατζίδικα...μπακάλικα.
Εκεί γυρόφερναν και οι μετανάστες της εποχής οι επαρχιώτες για να βρούν δουλειά.
Πρώτα θα πήγαιναν στο καφενεδάκι που ήταν σημείο αναφοράς.
Ο καφετζής γνώριζε ποιός ψάχνει για βοηθό.
'Ετσι ήταν οι σχέσεις οι επαγγελματικές....άργησε η λέξη υπάλληλος να την
αντικαταστήσει.
Συνήθως τα βυρσοδεψεία στου Ψυρρή ζητούσαν βοηθούς...
Ήταν βαριά δουλειά...η μυρουδιά του δέρματος στην περιοχή ήταν χαρακτηριστική.
Ο Παπαδιαμάντης έζησε περισσότερο από 20 χρόνια στην περιοχή
και σίγουρα ποτέ θα φανταζότανε την σημερινή εικόνα της γειτονιάς του.

Πίσω στα παλιά



Όχι δεν είναι αυτή η Χώρα μου !!!!!

$
0
0







Μάρτιος 2016....Ειδομένη....Ελλάδα

Ευτυχώς έχει συμβούλους !

Μαργαριτάρια...

$
0
0



 · Η επετηρίδα είναι αυτό που βγάζουμε στα μαλλιά μας άμα δεν λουζόμαστε συχνά. (Γυμνάσιο Πάτρας)

 · Ο μισογύνης είναι τέρας μυθολογικό, μισός γυναίκα και μισός άλλο πράμα, απερίγραπτης ασχήμιας και τελείως εξαγριωμένος με την κατάστασή του. (Γυμνάσιο Θεσπρωτίας)

 · Ο Κωνσταντίνος Καντάφης ήτανε Έλληνας ποιητής που γεννήθηκε στη Λιβύη της Αλεξάνδρειας. (Γυμνάσιο Αθήνας)

 · Στην αρχαία εποχή δεν υπήρχαν ξένες χώρες, γι'αυτό δεν έχουν βρει οι αρχαιολόγοι αρχαία διαβατήρια. (Γυμνάσιο Θεσσαλονίκης)

 · Ο Λεωνίδας και οι Τριακόσιοι του ηττήθηκαν, γιατί οι Θερμοπύλες ήτανε πολυπληθέστεροι σε αριθμό. (Γυμνάσιο Αθήνας)

 · Την Οδύσσεια την έγραψε ο Οδυσσέας. Την Ιλιάδα ο Ηλιάδης. (Γυμνάσιο Λαμίας)

 · Τα Χερουβίμ και τα Σεραβίμ ήταν μικρά αγγελάκια που πετούσαν δεξιά-αριστερά στο πλάι των μεγάλων αγγέλων. Τα Χερουβίμ χερούβιζαν (δεξί πέταγμα) και τα Σεραβίμ σερούβιζαν (αριστερό πέταγμα). Στην ανάγκη υπήρχαν και τα Πτερουβίμ για πέταγμα κατευθείαν στη μέση.(Γυμνάσιο Κορίνθου)

 · Πρωτεύουσα της Κεϋλάνης είναι η Λιπτον Τι.. (Γυμνάσιο Αθήνας)

 · Η κυριότερη αιτία της εξάτμισης είναι η φωτιά κάτω από το κατσαρολάκι. (Γυμνάσιο Κορίνθου)

 · Ο πρατήρας είναι λέξη δυσανόητη, δηλ. με δυο έννοιες. Μια όταν είναι σε ηφαίστειο και μια όταν δουλεύει σε πρατήριο. (Γυμνάσιο Αθήνας)

· Ενεργητική φωνή: Κυνηγάω τον λαγό. Παθητική φωνή: Ο λαγός με κυνηγάει.(Γυμνάσιο Κορίνθου)

· Οι βιταμίνες βρίσκονται ακριβώς ανάμεσα από τις αλφαμίνες και τις γαμαμίνες. (Γυμνάσιο Θεσσαλονίκης)

· Το ακριβώς αντίθετο της Αγίας Τριάδας είναι η Διαβολική Τριάδα, πυρ,συν γυναιξί και θάλασσα. Πράγματα του Σατανά. (Λύκειο Ξάνθης)

· Η μπανάνα στα ελληνικά γράφεται όπως και στα αγγλικά, δηλαδή με ένα μπα και δύο να.(Γυμνάσιο Θεσσαλονίκης)

· Τα 6 χαρακτηριστικότερα ζώα του Βόρειου Πόλου είναι 3 αρκούδες και 3 φώκιες. (Γυμνάσιο Αθήνας)

· Ερώτηση: "Τι γνωρίζετε για τις εικονομαχίες;"

Απάντηση: "Εικονομαχίες ήταν οι μάχες που έκαναν οι λαοί για τις εικόνες. Όποιος κέρδιζε τη μάχη κέρδιζε και τις εικόνες". (Γυμνάσιο Αθήνας)

· Ο Ε. Λύτης και ο Σ. Εφέρης είναι και οι δύο Έλληνες ποιητές κατηγορίας νόμπελ". (Γυμνάσιο Αργοστολίου)

· Οι Δέκα Εντολές γράφτηκαν από τον Σινά και παραδόθηκαν στον Μωυσή στην Πλάκα. Ήταν όλες πέτρινες, αλλά σαφέστατες. (Γραπτό υποψηφίου για τη Σχολή Αστυνομίας)

· Ο Κουστώ είναι ένας σύγχρονος Οδυσσέας, αλλά που δεν κατοικούσε στην Ιθάκη, και για το λόγο αυτό οι περιπέτειές του δεν λέγονται Οδύσσειες, αλλά Κουστωδίες. (Γραπτό υποψηφίου για τη Σχολή Αστυνομίας)

· Η μάνα του Ρασπούτιν ήτανε η ρασπουτάνα, τεραστίων διαστάσεων Ρωσίδα της Σιβηρίας. (Γυμνάσιο Καρδίτσας)

· Το φοβερότερο όπλο των αρχαίων Αράβων ήταν ο Ευνούχος.

· Οι Έλληνες εφεύρεσαν τη γεωμετρία για να αποφύγουνε την άλγεβρα που ήτανε αράπικη.

· Η βαρύτητα είναι πιο δυνατή το Φθινόπωρο. Τότε βλέπουμε τα μήλα να πέφτουν ομαδικά.

Άντε και στα δικά μας .....

(Από τον Τάκη εξ Αμπέλων Κήπων)

«PORTO …LEONE!» «Η… ΡΕΜΠΕΤΙΑ!..»«Η ΤΡΟΥΜΠΑ και οι…ΓΚΟΜΙΝΕΣ!...»

$
0
0

http://rempetikogeo69.blogspot.gr

troympa
Ιερόδουλες της Τρούμπας - Φωτο mixanitouxronou.gr
Γράφει ο Μπάμπης Κ.Μώκος

Γκόμενα: Η γυναίκα που κάποιος έχει ερωτικές σχέσεις.
Κατά τον Μπαμπινιώτη,η λέξη προέρχεται από το βενέτικο gommeno ή  
το καθαρό ιταλικό gomena, που σημαίνει χοντρό καραβίσιο σχοινί-παλαμάρι. Άλλοι  
ορίζουν την προέλευση κατά παραφθορά του εγγλέζικου  woman  η  του γαλλικού 
gommex. Στη χώρα μας η λέξη σημαίνει παραβολικά την ηδυπαθή, λάγνα, εκλυστική,
 γοητευτική, τη σαγηνευτική, την αισθαντική γυναίκα.
Στη γλώσσα των ρεμπετών, της «νύχτας», των  ναυτικών και  της πιάτσας ,την 
αλανιάρα ,τη διεφθαρμένη, την ανήθικη. Επίσης το σχοινί της άγκυρας η το χοντρό στριμμένο καβοκαραβόσχοινο. 
Κατά  πολλούς, η επικρατέστερη ετυμολογική προέλευση είναι από το «Go With Men»
και σημαίνει  την άσωτη,την ασύδοτη ,τη ρέμπελη γυναίκα που πάει με πολλούς
 ανδρες ,όπως όρισε ,αποδέχτηκε και καθιέρωσε τον όρο η …πιάτσα ,το «μάγκικο»,
ασίκικο  συνάφι και αργότερα οι ναυτικοί.
Γύρω στα 1930 ,στον Πειραιά, το συνάφι (οι ρεμπέτες),ονόμαζε τις πολύ ωραίες
 γυναίκες «χαραμαδάτες). (Ο όρος είναι σε όλους μας κατανοητός ,αλλά  δεν μπορεί 
εδώ να εξηγηθεί για λόγους ευνόητους.Είναι πάντως συνώνυμος με τη λέξη 
μ…ν@ρες όπως θα λέγαμε σήμερα).
Σήμερα  ολόκληρη η κοινωνία όταν μιλάει για γκόμενα, εννοεί την ωραία γυναίκα και κυρίως τη φιλενάδα κάποιου.

Ο όρος  γκόμενα πρωτοχρησιμοποιείται στα μεγαλα αστικά λιμάνια  μετά το 1910 ,
οπότε και  παρασημαντικά υιοθετείται από την αργκό της πιάτσας .
Μέχι τότε,στη γλώσσα της συνήθους ,απλής κοινωνίας , όταν κάποιος θέλει  
να καταδείξει, να κατονομάσει μια λάγνα γυναίκα,μια δροσιστική αλλά ταυτόχρονα …φλογερή η και …μυρωδάτη γυναίκα, χρησιμοποιεί όρους ,όπως «Ροσολάτη»
(αυτή που είχε γλύκα σαν το ροσόλι ,το αρωματισμένο με τριανταφυλλόνερο λικέρ, η «κομμιφερμένη»,δηλαδή αυτή που ηταν αρωματισμένη με άρωμα από κόμμι!).
Πρώτοι που αναφέρουν απαξιωτικά τη λέξη γκόμενα είναι τα κουτσαβάκια στην μετά Οθωνική εποχή. Στη συνέχεια όσοι συχνάζουν στα Καφέ Αμάν ,Καφέ Σαντούρ ,Καφέ Σαντάν,στα μικρά λαικά καφενεία και οι διακινούμενοι στην αγορά του Πειραιά 
από το 1895 και εντεύθεν ,στη Δραπετσώνa και στην Πλατεία Ηρώων στου Ψυρρή.
Αργότερα  οι Σμυρνιοί οργανοπαίχτες, που ηρθαν στην Ελλάδα πρίν από το 1922.
Επίσης  οι παλιοί Πειραιώτες μάγκες,αλλά και πολλοί ρεμπέτες .Συχνά η έκφραση απαντάται σε τραγούδια με σαντουροβιόλια της Ρίτας Αμπαντζή,της Ρόζας ,της Τουρκαλίτσας,αλλά και σε πολλές περιπτώσεις σε γραμμοφωνήσεις της Αμερικής. 
Ο Μάρκος σε τραγούδι του λέει: «Βαρέθηκα τις γκόμενες κοντεύω να  τα χάσω.
Γι’αυτό και τ’ αποφάσισα πιά να φορέσω ράσο…».(Τραγ. «Ο Καλόγερος»).
Οι Αντ.Νταλγκάς,και Αραπάκης στα 1931 παίζουν το τραγούδι του  Μιχάλη Σκουλούδη: «Αντε ρε μόρτη  Πειραιώτη …μ’ αυτή την τόση λεβεντιά σου,ποτέ δεν λείπει 
η γκόμενα από κοντά σου…χορός,μεθύσι γκόμενα και ζάρι». (Τραγ: «Αντε ρε μόρτη Πειραιώτη»).
Ο Ανέστος Δελιάς στα 1933 λέει: «Τον ξέρετε μωρέ παιδιά τον Νίκο τον Τρελλάκια ….
Οι γκόμινες !! τον ξέρουνε κι’ όλοι οι νταβαντζήδες…».(Τραγούδι:«Ο Νίκος 
ο Τρελλάκιας».
 Η Ρόζα στα 1934  περιγράφει τον… ιδανικό άντρα της πιάτσας: «..Νά’ναι ξεφτέρι 
στο χορό και να΄χει  γκόμενες σωρό…».Τραγ. «Κορόιδο πάψε ναγυρνάς».
Κυρίως στη Σύρα ,τ’  Άνάπλι ,τη Θεσσαλονίκη ,τον Βόλο , ο όρος γκόμενα στα λαικά καφενεία και τα ταβερνεία ταυτίζεται  γενικώτερα με την έννοια της λέξης προκλητική γυναίκα ,στην καθομιλούμενη,σε κάθε  καθημερινή έκφραση.Πάντως  και ,ιδιαίτερα στα μεγάλα ελληνικά αστικά λιμάνια ,όταν κάποιος μιλά για γκόμενα ,υποννοεί  την …αμαρτωλή,την έκλυτη..Στον Πειραιά η λέξη πολυχρησιμοποιείται αρχικά σαν αναφορά
 στις γυναίκες των «σπιτιών» από πολύ παλιότερα.
Για περισσότερα απο 50 χρόνια απόλυτη είναι στο μεγάλο λιμάνι η σύνδεση της 
λέξης με την αργκό του περιθώριου,ενώ αργότερα περνά σιγά-σιγά σαν χρηστικότατη εκφραση στον πολύ κόσμο.Ολα αυτά βέβαια έχουν την αιτιολογία τους.
Η ιστορία  αρχίζει από παλιότερα,από τον προηγούμενο αιώνα:Γύρω στα 1864, 
μαζί με τις προσπάθειες στοιχειώδους πλέον ανασύνταξης της Πειραιώτικης
 κοινωνίας ,προκύπτουν  στην πόλη τάσεις πρωτόγνωρης ηθικής χαλάρωσης.  
To γεγονός προκαλεί τις έντονες διαμαρτυρίες των κατοίκων,για την διάσπαρτη ,αδέσποτη,ασύδοτη πορνεία ,καθώς και την αντιμετώπιση φαινόμενων συνεχούς παραβατικότητας που τείνει να γίνει ανεξέλεγκτη.
Το ζήτημα φθάνει στο Δημοτικό Συμβούλιο,που για την αντιμετώπιση του προβλήματος, μέσα από αντεγκλήσεις ακόμα και προπηλακισμούς και ύστερα από μια ταραχώδη   διήμερη!! συνεδρίαση , βγαίνει τελικά μια απόφαση –σταθμός  του Δημοτικού 
Συμβουλίου Πειραιά -με την οποία «μαζεύεται» και δημιουργείται-εγκαθίσταται  το «πορνογκέτο» στα Βούρλα, λίγο παραπάνω από τον Αγιο Διονύση  και την Κρεμμυδαρού(Δραπετσώνα). 
Αναπόφευκτα,οπως είναι φυσικό ,σαν μαγνήτης , το μέρος γεμίζει…
 παρατρεχάμενους . Από προαγωγούς  μέχρι κάθε είδους προστάτες και 
 κάθε καρυδιάς καρύδι.Οι Αρχές διαπιστώνουν πως η κατάσταση έχει πλέον ξεφύγει,
αλλά  αδυνατούν να την συμμαζέψουν η και τους «εξυπηρετεί»-«βολεύονται »,αφού οι κάθε λογής παράνομοι στην πλειονότητά τους είναι …
ασύντακτοι,χαμίνια,όντας  στην πλειονότητά τους ,πληροφοριοδότες-καρφιά  της Χωροφυλακής η τραμπούκοι ,προστατεύμενοι από τους πολιτικάντες της εποχής.
                                      «Η ΚΟΡΙΤΣΙΕΡΑ ΤΩΝ ΒΟΥΡΛΩΝ»

 Αυτή η κατάσταση διαρκεί , εξελίσεται μέχρι και τις αρχές του 20ού αιώνα.Περνούν τα χρόνια  και γύρω στα 1924 διογκώνεται .Οπότε τον ιδιο καιρό ,στη Δραπετσώνα  (Κρεμμυδαρού,Καστράκι, «βρωμολίμνη»), δημιουργείται η περίφημη «ΚΟΡΙΤΣΙΕΡΑ
 των ΒΟΥΡΛΩΝ», το μεγαλύτερο πορνείο των βαλκανίων με περισσότερες από 300 γυναίκες.
Στο μεταξύ ,ήδη από καιρό (αρχές του αιώνα)στα 1900 περίπου ,εχει δημιουργηθεί 
πίσω από το παλιό Τελωνείο και επί της οδού Μιαούλη ,προς τον Αη Νικόλα 
η περίφημη Χιώτικη συνοικία  
της …μαστοράντζας  και των «ευφυιών» εμπόρων ,που με το χρόνο πλέον , σαν 
περιοχή, αποτελεί την πιο πολυσύχναστη λαική εμπορική πιάτσα του Πειραιά.
Πάραυτα   στην περιοχή αρχίζουν να φυτρώνουν μαγέρικα, μπάρ,καφενεία  
κ.α μαγαζιά, μαζί  και  παράνομα στέκια του υποκόσμου. Ενα ανεξέλεγκτο πάρε-δώσε,
 εν πολλοίς, κάθε είδους παράνομης συναλλαγής.Είναι η απαρχή για κοινωνικό εκφυλιστικό «αχταρμά»,για καταφύγιο όσων «περίεργων»,ύποπτων στοιχείων 
και άλλων «απόκληρων» συχνάζουν εδώ.
Στο μεταξύ,γύρω στα 1937 ,τα Βούρλα αρχίζουν να παρακμάζουν και  στην κατοχή μετατρέπονται σε  φυλακή για πολιτικούς κρατούμενους (Απόδραση των 
Βούρλων κ.λ.π.). Με τη δικτατορία Μεταξά ,τα πράγματα έχουν «σφίξει»άσχημα
  κι’ αυτό έχει σαν αποτέλεσμα τα «κορίτσια», οι προστάτες,καθώς και το γύρω 
«περίεργο συνάφι» να βρεθούν μετέωροι,
αναζητώντας άμεσα…στέγη-χώρο «δράσης».Ο Μεταξάς ,έμπλεος ιδιόμορφης εξουσιαστικής αλλαζονείας  και  πόρω απέχοντας από κατά ικανότητα συναίσθηση χαρακτηριολογικής εκτίμησης της κοινωνίας  και συνεπώς εμπνεόμενος από το 
απόλυτο επιβολής με στυγνό τρόπο της«τάξης και ασφάλειας» ,κινείται άμεσα και αλεπάλληλα σε έκδοση  σχετικών διατάξεων .  
Αυτό και… μεταφέρει –σπρώχνει την παρανομία και το…περιθώριο σε τόπο  
…γνωστό από καιρό και οριοθετεί απόλυτα τον χώρο δράσης κάθε είδους 
αντικοινωνικών στοιχείων, αποτελώντας και το έναυσμα για την ακμή της Τρούμπας.
ΣΗΜ: χαρακτηριολογική επισήμανση –Βενιζέλος σε Κοσιώνη.Δελτίο Ειδήσεων  ΣΚΑΙ 30/3/15. Με αφορμή την συμπεριφορά της Κωνσταντοπούλου στη Βουλή.
Παρά το δικτατορικό …κεφαλοκλείδωμα και «συναφή»μέτρα ,ενας κόσμος  
 υπόγειος, παραβατικός ,μυστήριος ,ηδονικός , βρίσκει την ευκαιρία και μετακομίζει εδώ.Οπου οι ναυτικοί και οι θαμώνες, στα μπάρ, που πολλαπλασιάζονται 
σαν …μυρμηγκιά , διασκεδάζουν παρέα με γυναικεία συντροφιά στο τραπέζι 
και στο… κρεββάτι.Οι «αγαπητικοί»… εναλλάσσονται 
και οι σωματέμποροι με δόλο περιδιαβαίνουν τις φτωχοσυνοκίες του Πειραιά ,
οπου με υποσχέσεις και δέλεαρ μια καλλίτερη ζωή ,τελικα ρίχνουν τα φτωχοκόριτσα (προσφυγοπούλες και ντόπιες νησιωτοπούλες)-τις γυναίκες ,στην νύχτα ,την αμαρτία και,τελικά, στην  πορνεία. 
Από παλιά ,ηθογράφοι -λογοτέχνες έχουν ασχοληθεί με το φαινόμενο του
 «ψαρέμματος» γυναικών  από τους… επιτήδειους του Λιμανιού . Ανάμεσά τους 
και ο «πατέρας του χρονογραφήματος» Ιωάννης Κονδυλάκης, που στα 1895  , στους «Αθλιους των Αθηνών» ,δίνει μια ανάγλυφη εικόνα του κλίματος σχετικά με την «στρατολόγηση» φτωχών κοριτσιών με σκο
πό την εξώθησή τους στον κατήφορο, στην πορνεία. 
Εδώ ο Κονδυλάκης αναφέρεται  παραστατικά σε συνηθέστατο φαινόμενο ,όπου οι διάφοροι προαγωγοί προσπαθούν  να …ξεγελάσουν ,να παρασύρουν πολλά κορίτσια 
από τη νησιώτικη Ελλάδα ,που με το όνειρο μιάς καλλίτερης ζωής «καταπλέουν» στο λιμάνι για να γίνουν ,κυρίως υπηρέτριες σε σπίτια ευκατάστατων του Πειραιά και της Αθήνας. 

 «Η Μαριώρα εσιώπα βυθισμένη εις λυπηρούς διαλογισμούς.Ο φόβος του αγνώστου 
εις ο την έφεραν οι λευκαί του πλοίου πτέρυγες…συνέκαμπτε και ανέπτυσε την
 ασθενή και άπειρον ύπαρξίν της όταν μεταμεσημβρίαν απεβιβάσθη  εις  τον Πειραιά σχεδόν εύθυμος….»Εις την παραλίαν  ίσταντο υπόπτου εξωτερικού ,οι οποίοι την παρετήρουν ως εμπόρευμα,μία δε γυνή με πρόσωπον εξέρυθρον ,οινόφλυγος,αρκετά ευτραφής ,με μειδίαμα ξεπλυμένον ,εις το οποίον προσεπάθει να δώσει έκφρασιν
 μητρικής προστασίας,εκινήθη επανειλημμένως ως δια να πλησιά
ση και της ομιλήση,αλλά όταν είδεν ότι συνοδεύετο υπό του Μαστροκωνσταντή ,
 παρητήθη του σκοπού της και το μειδίαμά της διεδέχθη μορφασμός απογοητεύσεως.
Αυτή ηταν η κυρία Γιαννού,γυναίκα διελθούσα όλα τα στάδια της ακολασίας ,τώρα δε διευκολύνουσα τας ακολασίας των άλλων,ιδίως απονήρων υπηρετριών , με την 
σαγήνην της… τοποθετήσεως…». 

Οι ιστορίες των γυναικών της Τρούμπας είναι συνήθως ιστορίες  κατάπίεσης,
μοναξιάς η απελπισμένου έρωτα . Οι νταβαντζήδες –«μυστήριοι πρόθυμοι πάτρονες»,παραπλανούν,παρασύρουν και τελικά προτρέπουν και… καθοδηγούν τις κοπέλες να βγούν στο… κουρμπέτι,με την υπόσχεση ότι μόλις  βγάλουν ,
εξοικονομήσουν λίγα χρήματα θα τις παντρευτούν θα τις …αποκαταστήσουν και 
βέβαια θα τις αποσύρουν απ’ την πορνεία.
Από τις πιο γνωστές ιστορίες της Τρούμπας είναι η περίπτωση της Στέλλας,μιάς
 κοπέλας από τη Λαμία που εκμεταλλεύεται κάποιος Αντώνης και την κάνει πόρνη ,
ώσπου μια μέρα η Στέλλα τον πυροβολεί στο πόδι,γιατί δεν εκπληρώνει  την
 υπόσχεσή του για γάμο.Μιά άλλη περίπτωση είναι
η Δέσποινα ,πρώην ιερόδουλη και ερωμένη του νταβαντζή και ιδιοκτήτη του Puerto RicoBar ,ο οποίος αν και την έβγαλε από την  πορνεία ,την απατά  
συστηματικά και απροκάλυπτα κι’ εκείνη τυφλωμένη από ζήλια τον περιλούζει
 με βιτριόλι.

                                      «Κορίτσια…ο Στόλος!!!»

Μετα την έλευση της ΟΥΝΡΑ  στην Ελλάδα ,γύρω στα 1950 ,αρχίζουν στον Πειραιά  να καταπλέουν πλοία του λεγόμενου 6ου Αμερικάνικου Στόλου. Όταν οι αμερικάνοι ναύτες βγαίνουν  στη στεριά, η Τρούμπα εχει… ανάσταση, πανηγύρι. Παραπάνω από 500 γυναίκες, κοινές και όχι,κατεβαίνουν  για «δουλειά» στα μπορντέλα της Νοταρά και 
στα καμπαρέ της οδού Φίλωνος. Σε συνθήκες …ανείπωτης ,μιζέριας,αβεβαιότητας ,κοινωνικού …ζόφου,αυτός ο γυναικείος συρφετός δεν είναι απαραίτητα πόρνες .
Είναι  και υπηρέτριες και με άλλη απασχόληση, καθώς και φτωχοκόριτσα  από την επαρχία(«δουλικά» τα έλεγαν) ,ακόμα και συνηθισμένες απλές ντόπιες ζωηρές  φτωχονοικοκυρές ,που για μία η δύο εβδομάδες όταν ο στόλος ναυλοχεί  ανοιχτά 
στον Πειραιά κάνουν χρυσές δουλειές. (Σημ: Για να πιστοποιηθεί ,επιβεβαιωθεί
η λαική ρήση
οτι « Η ανέχεια και φτώχεια  οδηγούν  στην …πουτανιά!»...).
Η μόνη φράση εγγλέζικη που έχουν μάθει αυτές οι γυναίκες  είναι το «GooMen».
Και μ’ αυτή πλησιάζουν με κράχτες των μαγαζιών τα… Αμερικανάκια ,πλασσάροντας  ελευθέριο  έρωτα . Γκόου -Μέν,Γκόου -Μέν ,βαφτίζονται  κι’ αυτά τα κορίτσια 
γκόμενες .
Για τους απλούς θαμώνες και «πελάτες» της Τρούμπας η βίζιτα γύρω στα 1949-1950 
είναι 55 δραχμές .Για τους αμερικάνους ναύτες διπλάσια. Πιστεύουν  οι κράχτες και οι προαγωγοί πως με τον διπλασιασμό της βίζιτας τους …πιάνουν κορόιδα.Ετσι 
επικράτησε αργότερα και ο όρος «Αμερικανάκι» σαν ταυτόσημος με τον αφελή, 
το …κορόιδο.(Σημ:Βέβαια τους Αμερικάνους λίγο τους ενδιέφερε να ξοδεύουν 
δολλάρια γιατί η ισοτιμία δραχμής δολλάριου ηταν καταφανώς υπέρ τους.
Αλλωστε το…αντίτιμο για τις «υπηρεσίες» των γυναικών δεν ήταν μόνο το χρήμα.
Ηταν και πολλά δώρα-μικροαντικείμενα  η καλλυντικά που για την εποχή στην Ελλάδα ήταν ανύπαρκτα,σπάνια,πανάκριβα  η δυσεύρετα). Χαρακτηριστικά  τα τσιγάρα  Marlboro η Winston , των οποίων το λαθρεμπόριο είναι  στην   ημερησία, 
δίνει και…παίρνει.Ασε, που οι σαραφηδες και οι μαυραγορίτες με αμερικάνικα μικροαντικείμενα κάνουν χρυσές δουλειές!...

Καθοριστικά κομβικό χρονικό σημείο για την τύχη της συνοικίας  είναι το 1954 ,
όταν ο Καραμανλής επί υπουργίας Λίνας Τσαλδάρη , με νόμο, ρυθμίζει τα της 
πορνείας και έτσι «μαζεύει» τα μπορντέλα από όλον τον Πειραιά και   τα περισσότερα νόμιμα πλέον«στήνονται» , μετακομίζουν  και εγκαθίστανται  ανάμεσα στις οδούς 
Νοταρά-Φίλωνος-2ας Μεραρχίας
Σκουζέ ,από τον Αγιο Σπυρίδωνα(το Τιτάνειο πάρκο),μέχρι και τον Αγιο Νικόλαο,
σε χώρο ανάμεσα  από την Ακτή Μιαούλη και τις οδούς Φιλελλήνων,Κολοκοτρώνη,Σωτήρος Διός,με επίκεντρο τη Φίλωνος και τη  Νοταρά.
(Βέβαια σαν βασική αιτία η «υποδομή» προυπάρχει αφού  το συγκεκριμένο σημείο 
είναι χωρικά το  πλησιέστερο στους πλέον προσβάσιμους ντόκους του λιμανιού ,
όπου οργιάζει  από χρόνια το λαθρεμπόριο,κάθε είδους ύποπτη συναλλαγή,το εμπόριο ναρκωτικών ουσιών και  «ανθούν»απροσδιόριστης ποιότητας και …ταυτότητας μικρομάγαζα ,μπάρ,τεκέδες και λοιπά άντρα παρανομίας).
Σημ: Ελεγαν τότε οι παλιοί: «Φυσάς ρε μάγκα τον παρά ,για πέρνα απ΄τη Νοταρά!...
Κι’ αν δεν μπορείς να’ρθείς  εκεί ,τότε… σαρμάκο …τουμπεκί!..»

Εδώ πρέπει να ειπωθεί μια παρατημένη αλήθεια:Η Τρούμπα σαν διάσταση 
στη νεότερη της μορφή δεν προέκυψε ξαφνικά από παρθενογέννεση .Από τοκο κοινωνικών διεργασιών  ήταν, για εποχή που η αστική ανάπτυξη ακροβατούσε 
ανάμεσα στον οικιστικό εξωραισμό και τον κοινωνικό καθωσπρεπισμό. Γι΄αυτό και η συγκεκριμένη συνοικία προσέλκυσε  και «ενσωμάτωσε» πανεύκολα ανθρώπους  από νησίδες λαικές,απόκληρους, βιωματικών χώρων μνήμης με κώδικα ζήν περίεργο-αλλοπρόσαλλο,καθώς και από αδρανή η ύποπτα κοινωνικά στρώματα.Αλλωστε 
η αστική κοινωνία είχε ,κατά την γνωστή πάγια τακτική της,από καιρό τραβήξει τα
γνωστή κόκκινη διαχωριστική κοινωνική γραμμή στο πληθυσμιακό στοιχείο της
πόλης,ώστε να προτάσσει για τους λαικούς ανθρώπους,την περιφρόνηση, την 
προσβολή, την απαξίωση  και εν τέλει τον παραμερισμό τους από τα κατά την
 άποψή της υγιή κοινωνικώς δρώμενα ,πράγμα που καταβύθιζε τους λαικούς
 ανθρώπους ακόμη περισσότερο στην απελπισία,τη μιζέρια, τη φτώχεια,την 
ανημποριά και την αβεβαιότητα.

Ετσι ουσιαστικά η νέα «θεμελίωση» ,σαν  αρχή γίνεται παλιότερα από το 1932 και ενισχύεται  σαν πλήρης εγκατάσταση  όταν  και  η πολιτεία ,κυνηγά  ανελέητα, αδιάκοπα , αδυσώπητα  τις «παρδαλές (1936-1940-Δικτατορία Μεταξά) και αυτό  το «συνάφι» βρίσκει προσωρινή-πρόχειρη βασική λύση (που έμελλε να γίνει μόνιμη), την εγκατάστασή του στο πιο κοντινό ,προσφορο μέρος του μεγάλου λιμανιού.
Αναφορές παλιών όπως ο Μάρκος,ο Μπαγιαντέρας ,ο Μητσάκης,ο Μπίνης,ο Παπαιωάννου ,ο Νίκος Πουνέντης,ακόμα και ο Γιώργος Ζαμπέτας εχουν να διηγούνται πως δούλεψαν κατά καιρούς στην Τρούμπα.  Αλλωστε υπάρχουν πάμπολλες διηγήσεις  ρεμπετοπαιχτών που μιλώντας για στέκια της μαγκιάς στον Πειραιά ,αναφέρουν το «τετράγωνο»Πειραική,Κρεμμυδα
ρού (Δραπετσώνα),Πλ.Καραισκάκη,Λεμονάδικα.(Το περιβόητο «τετράγωνο» δράσης της …μαγκιάς…με σαφή αναφορά  στα στενά της Τρούμπας).
Διηγήσεις του Ν.Μάθεση μιλούν για βολτάρισμα της περιβόητης «Τετράδας του Πειραιά» από την Τρούμπα μέχρι και τη «Σπηλιά του Δράκου» περίφημο μο στέκι-άντρο των χασικλήδων ,παλιό μπαρουτάδικο σε παραθαλάσσια περιοχή,στον Κερατόπυργο στο Κερατσίνι.
(Σχετ.Τραγούδι : « Ζούλα σε μια βάρκα μπήκα και στη Σπηλιά του Δράκου βγήκα. Βρίσκω τρείς μαστουρωμένοι και στην άμμο ξαπλωμένοι».
(Σχετ.Τραγούδι του Γιώργου Μπάτη με ιδιόμορφη ιστορία κατά την γραμμοφώνησή του…): Πολλοί νομίζουν ότι το τραγούδι ερμηνεύει ο Γιώργος Μπάτης , αλλά αυτό είναι λάθος.Το τραγούδι ερμηνεύει κατά μίμηση της φωνής του Μπάτη ο Στράτος Παγιουμντζής με φωνή πρίμα-ψιλή,αφού κατά την γραμμοφώνηση ο Μπάτης δεν είναι  σε θέση λόγω «καπνίσματος» να 
σταθεί  στα πόδια του και έτσι από ανάγκη αντικαθίσταται από τον Στράτο.
Πάμπολλες είναι οι  περιπτώσεις όπου τα «δρώμενα» στην Τρούμπα σχεδόν ταυτίζονται με το τρίπτυχο μαγκιά ,ρεμπέτικο ,παρανομία, κάτι που είναι εμφανές και ιδιαίτερα αποτυπωτικό σαν θεματογραφία  σε προπολεμικά κυρίως ρεμπέτικα,όπου ο όρος γκόμενα λογίζεται ως πολυχρηστικός.
Σημ: Παραμένει πάντως ως τα σήμερα κοινωνιολογικά αναπάντητο το φαινόμενο: Ο Πειραιάς ενσωμάτωσε την Τρούμπα,η η Τρούμπα ενσωμάτωσε τον Πειραιά; Οι απόψεις πολλές και διάφορες.
Νίκος Μάθεσης και Ναπολέων Λαπαθιώτης είναι από τους αυθεντικώτερους  αυτήκοους του τι συνέβαινε στην περιοχή. Ειδικά ο δεύτερος παρασυρμένος από τα πάθη και τις αδυναμίες του , επιδιδόμενος  στις απολαύσεις του σώματος , «κυνηγός τεχνητών παραδείσων»,θυμίζοντας  τον Καβάφη,έχει  την Τρούμπα σαν δεύτερο σπίτι του και τις …γκόμενες …οικο
γένειά του!.(ΣΗΜ:Κατά ρήση του ίδιου).
Καί αφού ολόκληρη σχεδόν την ημέρα συνευρίσκεται με υπόκοσμο  ,εκτός των άλλων,τον περιγράφει παραστατικά και στο περίφημο έργο του «Το τάμα της Ανθούλας».
Ο Ναπολέων Λαπαθιώτης  είναι …περίπτωση: Ωραιοπαθής ,αινιγματικός ,μεγαλοαστός, κομμουνιστής, ναρκομανής και ομοφυλόφυλος,ποιητης και συνεργάτης στο «Ελεύθερο Βήμα»,εξιστορεί σε ένα σημείωμά τουτα της Τρούμπας,που την ονομάζει ….«Ντουμανότρυπα»..

«Οσάκις οι «ντερβίσηδες» καλά «μαστουρωμένοι» την «τσίκα « τους φουμέρνοντας  στο « μ ά π αν» έχουν κάτσει συνήθως ένας απ’ αυτούς  ,  «χαρμάνι» πάντα μένει απ’ όξω και παραφυλά μην τους «μπλοκάρουν μπάτσοι».
Και «βολταρίζει» σα σκοπός εκεί σιμά στις γρίλλιες: Αυτό στην γλώσσαν της  Argotκαλείτα κοινώς «τσίλλιες». «Απαξ αυτήν ,δια παντός την ερμηνείαν δίδων ,
κλείων και την παρένθεσιν  περί των «χασικλήδων»!.

Κατά την κατοχή ,αλλα και  στον εμφύλιο  η Τρούμπα όχι μόνον δεν παύει  να λειτουργεί εστω και υποτονικά , αλλά …θεριεύει ,με την  διαφορά πως πολλοί από τους παρατρεχάμενους κ.λ.π. «θαμώνες, μαζί με παράνομους ιδιοκτήτες μαγαζιών λειτουργούν σαν συνεργάτες των Γερμανών η των τοπικών διωκτικών αρχών(καταδότες κ.α.),από τους οποίους καταφανώς ασύστολα ανοικτά  και προκλητικά προστατεύονται.(«Δοτήδες» τους έλεγαν). 
Ωστόσο,πάρα πολλά είναι  τα  παραδείγματα  όπου ,κυρίως οι γυναίκες  των «σπιτιών»,
οι…γκόμενες,βοηθούν χαρακτηριστικά τηναντίσταση,αποσπώντας μυστικά και πληροφορίες από θαμώνες ,που τα μεταφέρουν στους αντιστασιακούς αγωνιστές,πολλούς απ’ τους οποίους καλύπτουν ακόμα και κρύβοντάς τους. 

Μεταπολεμικά βέβαια ,μετα την απελευθέρωση ,χρόνο με το χρόνο, εξελικτικά, ο υπόκοσμος ανασυντάσσεται και με ολοφάνερη πλέον την υποστήριξη από πολιτικές πλάτες (κομματαρχισμός κ.α.) ,προκύπτει στην τελική της μορφή   η απαράβατα οριοθετημένη ύποπτη  περιοχή του ζόφου ,της παρανομίας , και της πορνείας,η  μυθική-περιβόητη Τρούμπα της έκλυσης και των «κόκκινων φαναριών». Μιάς κοινωνίας ανθρώπων , με ημερομηνία…λήξης για τους περισσότερους. Κάτι που είναι εμφανέστατο ,όταν με τοπρώτο φώς της ημέρας ,ενώ εσύ πάς για τη δουλειά σου , τους βλέπεις να βγαίνουν απ’ τα καταγώγια και τα μπορντέλα,«σηκωτοί»,«χύμα» ερείπια,χαμένοι, απροσανατόλιστοι που βρωμοκοπούν τσιγαρίλα, πιοτό, ουσίες,   τρεκλίζοντας από πεζοδρόμιο σε πεζοδρόμιο. Αηδίες , δηλαδή…Για φτύ
σιμο…
Οπου φθάνει το 1967 ,οπότε ο διορισμένος από τη χούντα Δήμαρχος Αριστείδης Σκυλίτσης αποφασίζει την οριστική απομάκρυνση των «σπιτιών»και κατεδάφιση πολλών από παλαιότερα κτίρια στην περιοχή.
Για την συγκεκριμένη συνοικία  της…χαμαιτυπίας  που κατά την Δημοτική Αρχή «σκανδάλιζε οικογενειάρχες και υγειώς σκεπτόμενους πολίτες» αναφέρονται παρακάτω τα πρακτικά του Δημοτικού Συμβουλίου Πειραιώς:

«ΠΡΑΚΤΙΚΑ  ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ  ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ  ΠΕΙΡΑΙΑ».-

Πρακτικά Δ.Σ.Π. της 18ης Συνεδρίας αυτού δεδομένης
την 15 Ιουλίου 1968 ημέρα Δευτέρα και ώραν 9.30.-

 Εκθεσις του κου Δημάρχου επί των  
πεπραγμένων του Δήμου  έτους 1967.-

«γ)Απομάκρυνσις κακόφημων οίκων περιοχής Τρούμπας.Ο κεντρικός 
τομεύς της πόλεως ,περιοχή Τρούμπας ως απεκαλείτο αποτελεί τόπον
ακολασίας δια των υφισταμένων κακοφήμων οίκων και της εν αυτή
εγκαταστάσεως ,παραμονής και εκθέσεως των ασέμνων γυναικών.
Οι Πειραιείς ,Οικογενειάρχαι και οι υγειώς σκεπτόμενοι πολίται δεν διήρχοντο 
των οδών του τομέως αυτού,λόγω της υφισταμένης εκεί αντι
χριστιανικής,αντικοινωνικής και εν πάση περιπτώσει  απαράδεκτον
διά την κοινωνίαν του Πειραιώς καταστάσεως ,η συνέχισις της οποίας
ητο ανεπίτρεπτων.Κατόπιν συντόμων ενεργειών μας οι κακόφημοι οί
κοι εκλείσθησαν οριστικώς.Απασαι αι άσεμναι γυναίκες απομακρύνθη
σαν των οδών του εν λόγω κεντρικού τομέως της πόλεως,ούτο δε εξέλειπεν 
το κοινωνικόν άγος εκ της περιοχής ήτις απηλλαγμένη πλέον εκ
των αμαρτιών του παρελθόντος,αφέθη ελευθέρα εις τους Πειραιείς».-

Για την Τρούμπα,όμως ,πρέπει ν αναφερθεί και μια αλλου είδους κοινωνιολογική διάσταση:
Πέρα από τα…  «σπίτια» και και κάθε είδους αρνητικά που τη χαρακτήριζα ,δεν παρέλειπε ,έστω και πρόσκαιρα -ευκαιριακά να αποτελεί «απάγκιο»-καταφύγιο,θεραπεία μοναξιάς  για ανθρώπους κυρίως εργένηδες η «βασανισμένους»,που δεν είχαν καμιά σχέση με την
παρανομία κ.λ.π. .Ανθρώπους μοναχικούς,ανθρώπους της ναυτοσύνης, ακόμα και μεγαλοαστούς ,που έφθασαν  ακόμα και να «πάρουν», να παντρευτούν γυναίκες από εκεί μέσα , να φτιάξουν οικογένεια.Αλλά αυτοί ηταν λίγοι, ελάχιστοι, που βέβαια δεν ήταν αρκετοί να…απαλάξουν την
Τρούμπα από τα αμέτρητα…αμαρτήματά της.Ενα τόπο λαγνείας και παρασιτισμού,που έσφυζε από «πονηρή» ζωντάνια.

Τώρα, πως και γιατί κάποιοι, ελάχιστοι  ,ακόμα και σήμερα,πλειοδοτώντας-παζαρεύοντας ….επίδειξη, πουλώντας « μαγκιά» ,περηφανεύονται  για ό,τι συνέβαινε στην Τρούμπα,την ηρωοποίησαν, την μυθοποίησαν  ,χρεώνοντάς την στα υπέρ του του Πειραιά , μάλλον αντίληψη
«φάλτσα» ηταν.Καταφύγιο μιάς δράκας ποινικών –περιθωριακών ,άνομων ,ύποπτων,νταήδων ,κοινωνικά απροσάρμοστων ήταν .Μια «φάρα»,ένα μυστήριο «ταράφι», μια«εμπριμέ» συνοικία ήταν.Ενα «αμαρτωλό φολκλόρ».Τίποτα παραπάνω  η παρακάτω. 
Ο Πειραιάς  δεν ήταν  η Τρούμπα. Η Τρούμπα ήταν του Πειραιά και κακώς μια εποχή κάποιοι την ταύτισαν με την πόλη, ολόκληρη την πόλη.
(Το όνομά της το πήρε από μια Τρόμπα-αντλία νερού , που υπήρχε πρίν το 1900 σε σημείο της οδού Μεραρχίας ,απ’ όπου προμηθεύονταν νερό πόσιμο για τα σπίτια ,αλλά και για τους μπαξέδες οι τότε Πειραιώτες).Συγκεκριμένα την περίοδο του Γεωργίου του Α΄ένα ατμοκίνητο αντλιοστάσιο και μια δεξαμενή χρησίμευε για την αποθήκευση και άντληση νερού από το πηγάδι της τότε οδού Αιγέως(σημερινή 2ας Μεραρχίας) ,απ’ όπου εφοδιάζονταν νερό και τα πλοία-τα «γκαζοζέν».(Πληροφορία λέει πως το όνομα εδωσε πρωτος ενας Τούρκος Αγάς (;).
Πολυάριθμα ηταν τα μαγαζιά της Τρούμπας,ιδίως από το 1948 και μπρός.
Ονομαστά BAR και καμπαρέ ήταν τότε ,ανάμεσα σε άλλα –πολλά ,τα Τζών Μπούλ, Παριζιάνα ,Φιλίπ Μπάρ, Αρζεντίνα ,Μαξίμ, Green Dollar,45 Γιάννηδες ,Black Cat  κ.α.,που είχαν «ανοιχτή συνεργασία» και με άλλα τέτοια ίδια   μαγαζιά ακόμα και μέχρι το Παλιό  Φάληρο (Γκριφόν,Κιτ-Κάτ,Στέλνα,Σέτε ,Σιγκουίνα κα.)

                         ΟΛΥΜΠΙΚ: Ένα από τα δυό μεγαλύτερα 
                                                 πορνοσινεμά της Τρούμπας.

Ακριβώς στο κέντρο της Τρούμπας  υπήρχαν και  τα δυό ονομαστότερα πορνοσινεμά: Το Φώς και το Ολυμπίκ.Το μπάρ όμως που γίνονταν το έλα να δείς και αφησε ιστορία ηταν «Ο Μάπας».(Αναφέρεται παραπάνω στο «σημείωμα του Λαπαθιώτη).Και το  « ονομαστότερο» ξενοδοχείο ,το περιβόητο«Λούξ», πάνω από το κουρείο του Πολύδωρου Κυριακίδη.
Σύμφωνα με το Βιβλίο Συμβάντων  της Αστυνομικής Δ/νσης Πειραιώς, από το 1943 ως το 1966 έχουν καταγραφεί  στην περιοχή  57 ανθρωποκτονίες και  1723  λοιπές άλλες παραβατικές συμπεριφορές. 
Τότε στην Τρούμπα για να περπατήσεις με ασφάλεια(ακόμα και μέρα μεσημέρι), έπρεπε «να βλέπεις τον ίσκιο-τη σκιά σου… μπροστά.Ούτε στο πλάι,ούτε πίσω σου». Δηλαδή να έχεις το…νού σου.Ετσι έλεγαν οι παλιοί που την έζησαν!.. Ηταν τόσα τα «σπίτια» της που φορές-φορές , οι πελάτες τα μπέρδευαν με σπίτια νοικοκυραίων -απλών ανθρώπων- που κατοικούσαν εκεί  και βέβαια καμιά σχέση δεν είχαν με τα μπορντέλα ή άλλα κακόφημα
στέκια.
Χαρακτηριστικά  σε κάποιες  πόρτες των τελευταίων έβλεπες συχνά ταμπέλα: «ΠΡΟΣΟΧΗ,ΕΔΩ ΜΕΝΟΥΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ»!...
                                 
Πολύ κοντά στην περιοχή στεγάζονταν και το 2ο    Γυμνάσιο Αρρένων ,του οποίου οι μαθητές των τελευταίων τάξεων έκαναν συχνά σκασιαρχείο και που τους έβρισκες –που τους έχανες ,στη « βόλτα» και στα «σπιτάκια» της Φίλωνος για… «επιμόρφωση».(Οι περίφημες «μπουρ
δελότσαρκες»). 
Οι γυναίκες των «σπιτιών» έβλεπαν με συμπάθεια τους πιτσιρικάδες , έδειχναν… καταννόηση  και για τις «υπηρεσίες» τους  σπάνια  έπαιρναν λεφτά από την …πιτσιρικαρία…Όμως «το μάθημα»…μάθημα…
Αυτή με λίγα λόγια ηταν η Τρούμπα,το «Σόχο» της Ελλάδας,η συνοικία της αμαρτίας ,το καταφύγιο για τον υπόκοσμο, αλλά και για πολλούς «θεραπευτήριο» εκτόνωσης ορμών και ψυχισμού..Αλλου είδους …κοινωνία, παράλληλη και «υπάλληλη» μέσα στην κοινωνία του Πειραιά…κι’ από εκεί κατά πολλούς βγήκε ο όρος γκόμενα(;).(Τουλάχιστον εκεί  πολυσυνηθίζο
νταν  πάντα στις κουβέντες).ΣΗΜ: Για τη…ρεμπετιά ,εκτός απ’ τη μάνα και την αδελφή ,όλες οι άλλες λογίζονταν…γόμενες!..
Οι παλιότεροι τη φιλενάδα η την παρδαλή γυναίκα την έλεγαν «γιαμπουκλού».Ενας όρος ταυτόσημος με τη λέξη-τον όρο γκόμενα . Γιαμπουκλού στα τούρκικα σημαίνει κάτι σαν «καθ’υπόσχεσιν»…αρραβωνιάρα –επίσημη αγαπημένη ,κάτι που αναφέρεται συχνά σε πολλά σμυρνέικα  τραγούδια.Αλλη εκδοχή θέλει τον όρο πολίτικο.(Σε πολλά ρεμπέτικα  o όρος αναφέρεται και για τον άνδρα):

        «Βρε Μαρίτσα μερακλού 
          κάνε εμένα γιαμπουκλού…»

    (Τραγουδι του Δ.Σέμση με τίτλο:
      « Η Μαρίτσα η Σμυρνιά».

Σήμερα η Τρούμπα δεν θυμίζει τίποτα απο το τότε «γκέτο».Οι γείτονες τη Νοταρά την ονομάζουν «Οδό Λήθης».Οι παλιότεροι …κάτι θυμούνται και κρυφογελούν,μπορεί και να κρυφουπερηφανεύονται,αφού οι περισσότεροι εκεί μέσα έγιναν…άνδρες…
Σημ: Σέτε,Παρόλι, Σιγκουίνα είναι όροι του μπαρμπουτιού (της ζαροπαιξίας)κι’ απ’ αυτούς πήραν τα ονόματα τα μαγαζιά που αναφέρονται παραπάνω.Ηταν  δηλαδή, εκτός από BAR- καμπαρέ  και …παράνομες «λέσχες» -μπαρμπουτιέρες).
Περιττό να αναφερθεί πως η Τρούμπα σαν σημείο αναφοράς του Πειραιά, χιλιοτραγουδήθηκε,αφού υπήρξε …πρόσφορη για αναφορές του καθ΄αυτό «προλεταριάτου» και κάθε μορφής πράξεων και διαθέσεων παρανομίας.
Ηταν και η αφορμή για…οικειοποίησή της από μέρους των ρεμπέτικων ,κύρια των προπολεμικών τραγουδιών του είδους.
 Ανάμεσα σε άλλους ,εμπνεύστηκαν ,εγραψαν γι’ αυτή  και την τραγούδησαν οι:

*Μ.Βαμβακάρης: «Χρόνια  μεσ’ την Τρούμπα μαγκίτης κι’ αλανιάρης, ρώτησε να μάθειςκι’ύστερα να με πάρεις κ.λ.π.»

*Γ.Μητσάκης: «Τα όνειρά σου τα παλιά σ’ένα μαντήλι δέστα .Η Τρού-
                              μπα δεν υπάρχει πιά και μη γυρεύεις ρέστα  κ.λ.π.»….

*Μπαγιαντέρας : «Η Τρούμπα τώρα έρημη χωρίς παληκαράκια.Οι
                                   δρόμοι της ρημάξανε ,χαθήκαν τα βλαμάκια κ.λ.π.».

*Μπαγιαντέρας : «Ο Κώτσος ο Κεφάλας»:

                                     «Μες τον Περαία μια βραδυά
                                       στου Τσελεπιού τη σκάλα,
                                       έναν  λεβέντη σκότωσαν ,
                                       τον Κώτσο τον Κεφάλα.
                                      ……………………………………..
                                       Η Τρούμπα τώρα μοναχιά
                                        και μια κοπέλλα κλαίει
                                        και με παράπονο πικρό
                                        όλο μιλά και λέει….».

*Σταύρος Ξαρχάκος-Νίκος Γκάτσος: «ΣΤΗΝ ΑΜΦΙΑΛΗ»:

                                        «Μια βραδυά στην Αμφιάλη
                                          του τη φέραν του Μιχάλη.
                                          Άλλη μια βραδυά στην Τρούμπα
                                          αμολήσανε καλούμπα,
                                          έφαγε ζεστή …τουλούμπα
                                          κι’ ετσι έπεσε στη…λούμπα…».

*Απόστολος Καλδάρας: «Ο Απάχης της Τρούμπας».
*Λευτέρης Γουναρόπουλος: «Στην Τρούμπα τα μεσάνυχτα».
*Κ.Μπέζος (Α.Κωστής): «Η Τρούμπα» η «Το ντερτιλίδικο»-
  1931.(Οργανικό ,που πρωτοηχογραφήθηκε στην Αμερική).

   Πέρα απ’ τα παραπάνω, η Τρούμπα δεν ήταν μονάχα ο τόπος των γυρολόγων, των στραγαλάδων ,των κουλουρντζήδων και των σαλε
πιντζήδων(με το φαναράκι από ασετυλίνη και  από κάτω το αυτο
σχέδιο σαμοβάρι) για τους ξενύχτες και τους …πρωινούς. Ηταν και
… σχολή της κοινωνίας –κοινωνικό…φροντιστήριο.Για πολλούς ένας
θρύλος με τις …αδυναμίες ,τα πάθη και τα λάθη της.Για άλλους μύθος…

Γράφει ο Μπάμπης Κ.Μώκος

Αθήνα ...παλιές απόκριες

$
0
0


Με την καμήλα



Γαϊτανάκι....

Εν Αθήναις...στης θείας στην Κοκκινιά

$
0
0





Η Κοκκινιά με τους Μικρασιάτες πρόσφυγες λίγο πρίν από τον πόλεμο ήταν η τρίτη σε πληθυσμό μετά την Αθήνα και τον Πειραιά.
Το ένα σπίτι ίδιο με το άλλο στα εξ αδιαιρέτου οικόπεδα που τους είχαν
παραχωρηθεί ή είχαν αγοράσει.
Οι μικρές αυλές ασβεστωμένες μέσα στα σπίτια καθαριότητα πάστρα όπως
έλεγαν οι Μικρασιάτισες που δεν καθόντουσαν καθόλου από το πρωϊ
μέχρι το βράδυ.
Έπλεκαν...μαγείρευαν...έφιαχναν γλυκά ...
Μέσα σε λίγα τετραγωνικά χωρούσαν έπιπλα και άνθρωποι...
Η ντιβανοκασέλα με ένα σεντόνι-κουρτίνα που χώριζε το δωμάτιο στα δύο
για να χωράνε όλοι.
Το σιδερένιο κρεβάτι του ζευγαριού με τον σουμιέ τις γυαλισμένες μπρούτζινες
άκρες του.
Κάτω το κιλίμι το καλό χαλί της εποχής ....παραμέσα οι κουρελούδες.
Το μικρό κουζινάκι ήταν στην αυλή και τα τηγάνια και οι κατσαρόλες
έξω από αυτό κάτω από το στέγαστρο κρεμασμένα σε καρφιά.
Δεν παθαίνουν τίποτα...εξηγούσε η αδερφή του παππού που έμενε εκεί.
Τα εικονίσματα που έφερε από τις χαμένες πατρίδες ψηλά στην γωνιά του δωματίου και δίπλα η στεφανοθήκη.
Οι εταζέρες στον τοίχο με φωτογραφίες ζώντων και τεθνεόντων όπως έλεγε
αλλά χωριστά...για το καλό.
Ο καθένας με την σειρά του έλεγε και ανάλογη και η θέση στην  εταζέρα.
Και γελούσαν όλοι...χτυπώντας ξύλο.
Η υγρασία δεν έλειπε φυσικά στους τοίχους...η θέρμανση ήταν το μαγκάλι
τι να πρωτοκάμει...έλεγε....να ζεστάνει και ανθρώπους και ντουβάρια δύσκολο.
Μας άρεσε εκείνη η θεία γιατί εκτός από τα ωραία φαγητά που έφιαχνε
μας έκανε να γελάμε.
Ο άντρας της Πειραιώτης δημόσιος υπάλληλος αυστηρός και προσπαθούσε
να μπεί στην Μικρασιάτικη νοοτροπία...αλλά δύσκολο.
Όταν πήγαινε το σόϊ της γυναίκας του στο σπίτι μαζευόντουσαν και οι γειτόνοι
Μικρασιάτες και γινότανε πανηγύρι.
Τα παιδιά έπαιζαν έξω στον δρόμο και όταν ερχότανε η ώρα για να φύγουμε
η θεία δεν ξεχνούσε να δώσει στα παιδιά με τρόπο χαρτζιλίκι κάνοντας
νόημα να μην μιλήσουν.
Φυσικά η ματιά που της έριχναν και το χαμόγελο τα έλεγαν όλα.

Πίσω στα παλιά


Καλή σαρακοστή !

Η Ελληνική δισκογραφία στα χρόνια της Κατοχής

$
0
0

Με την είσοδο των Γερμανών στην Αθήνα, στις 27 Απριλίου 1941, σταμάτησε η ελληνική δισκογραφία και με εντολή των δυνάμεων κατοχής έκλεισε σχεδόν αμέσως το εργοστάσιο παραγωγής δίσκων Columbia στην Αθήνα, στον Περισσό, ενώ το στοκ των δίσκων φορτώθηκε σε βαγόνια και στάλθηκε στη Γερμανία για να χρησιμοποιηθεί (μετά από κατάλληλη επεξεργασία) ο βακελίτης τους στη γερμανική βιομηχανία.
Τα κείμενα των επιθεωρήσεων όπως επίσης και των διαφόρων τραγουδιών λογοκρίνονταν αυστηρότατα από τις δυνάμεις κατοχής. Οι περισσότερες ταβέρνες είχαν κλείσει και αυτές που λειτουργούσαν είχαν πελάτες κυρίως Γερμανούς, έλληνες συνεργάτες των Γερμανών και μαυραγορίτες. Το ωράριο λειτουργίας τους ήταν από το μεσημέρι μέχρι στις 11 η ώρα το βράδυ.
Κατά τη διάρκεια της κατοχής γράφτηκαν τραγούδια με θεματολογία σχετική με τα σκληρά γεγονότα και τις ταλαιπωρίες που υφίστατο τότε ο ελληνικός λαός την εποχή εκείνη, τα οποία όμως ηχογραφήθηκαν μεταπολεμικά (και συχνά κατά τη δεκαετία του 1970 ή και αργότερα) στην Ελλάδα. Τα τραγούδια αυτά ακούγονταν κρυφά και συνωμοτικά, σε μέρη που δεν είχε κατακτητές ή έλληνες συνεργάτες τους. Στις Η.Π.Α. ελλείψει λογοκρισίας ηχογραφήθηκαν τέτοια τραγούδια την εποχή εκείνη
 Επίσημα τραγουδιόνταν τραγούδια με αλληγορικό νόημα όπου το ακροατήριο χειροκροτούσε και πανηγύριζε.
Η Σοφία Βέμπο μετά από αλλεπάλληλες συλλήψεις και φυλακίσεις στις φυλακές Αβέρωφ, έφυγε τον Οκτώβριο του 1942 για τη Μέση Ανατολή με τη βοήθεια του τότε διοικητή της Ασφάλειας Αθηνών Άγγελου Έβερτ (Ο Άγγελος Έβερτ ήταν πατέρας του Μιλτιάδη Έβερτ και παρείχε στη Σοφία Βέμπο πλαστή ταυτότητα (με το όνομα Σοφία Βαμβέτσου) προκειμένου να διαφύγει στη Μέση Ανατολή). Εκεί τραγουδούσε σε καταστρώματα πλοίων, υποβρύχια, Κέντρα Ψυχαγωγικών Μονάδων και αλλού προς εμψύχωση των ελλήνων στρατιωτών που πολεμούσαν εκεί. Επέστρεψε στην Ελλάδα το 1946 (Μαμάης, 2001: 108 - 140).
Η Δανάη Στρατηγοπούλου (κορυφαία εκπρόσωπος της ελαφράς μουσικής) συμμετείχε στην Εθνική Αλληλεγγύη τραγουδώντας δημοτικά τραγούδια και διφορούμενες μαντινάδες, τα οποία η ίδια αποκαλούσε «φονικά βλήματα» και «νέα όπλα του Β’ παγκοσμίου πολέμου» (Μαγουλά – Γαϊτάνου, 2002: 155). Κυνηγήθηκε και φυλακίστηκε από τους Γερμανούς παίζοντας συχνά το παιχνίδι της γάτας με το ποντίκι (Μαγουλά – Γαϊτάνου, 2002: 154-173 και Μυλωνάς, 1995: 278).
Ο Δημήτριος Γκόγκος – Μπαγιαντέρας (κορυφαίος εκπρόσωπος του ρεμπέτικου τραγουδιού και τυφλός από το 1941) συνελήφθηκε και ξυλοκοπήθηκε πολλές φορές από του Γερμανούς., όπως επίσης και η κορυφαία Σωτηρία Μπέλλου (Αδαμίδου, 1998)
Σημαντικός αριθμός καλλιτεχνών έχασαν τη ζωή τους μεταξύ άλλων ο Κλέων Τριανταφύλλου – Αττίκ (κορυφαίος εκπρόσωπος της ελαφράς μουσικής), ο Βαγγέλης Παπάζογλου, ο Παναγιώτης Τούντας, ο Κώστας Σκαρβέλης, ο Ανέστης Δελιάς (κορυφαίοι εκπρόσωποι του ρεμπέτικου τραγουδιού) και άλλοι.

Οι πρώτες διαφημίσεις στον Αθηναϊκό Τύπο

$
0
0

γράφει ο Γιώργος Δαμιανός
Στα τέλη του 1800 η εμπορική διαφήμιση άρχισε να κάνει τα πρώτα δειλά βήματα της στην Αθηναϊκό Τύπο.Το μέσο πειθούς ήταν αποκλειστικά ο λόγος, αφού η τεχνολογία δεν επέτρεπε το χρώμα και τις φωτογραφίες. Σίγουρα, όμως, οι αθώες διαφημίσεις εκείνης της εποχής είναι ένα σημαντικό στοιχείο του πολιτισμού των Ελλήνων. Ακριβώς, επειδή μαρτυρούν τις τότε συνήθειες, αλλά και γιατί φανερώνουν τη διαχρονική ματαιοδοξία και κενοδοξία του ανθρώπου. Ας δούμε ορισμένες:
1. To 1835 λειτούργησε το «Αίολος», ένα από τα πρώτα ξενοδοχεία της Αθήνας (Αιόλου και Αδριανού) και διαφημιζόταν με αυτό τον τρόπο: «υπό το όνομα Αίολος ανοίγεται ξενοδοχείον εν Αθήναις… εις το ξενοδοχείο δίδονται δωμάτια εφωδιασμένα με κρεββάτους και έπιπλα ευρωπαϊκά. Πωλούνται δε διαφόρων ειδών οίνοι τηε Ευρώπης και άλλα διάφορα οινοπνευματώδη ποτά. Δίδεται πρόγευμα με τζάι και διάφορα ξηρά βρώματα.Τα φαγητά της τραπέζης γίνονται κατά τον ευρωπαϊκών και κατά τον τούρκικον τρόπον, αι δε τράπεζαι εις πάσαν ώρα έτοιμοι. Τα απάντα δίδονται εις μετρίας τιμάς»
2.Στα τέλη του 1800 οι ελάχιστες γυναίκες, που πήγαιναν κομμωτήριο ή έβαφαν τα μαλλιά τους ή, γενικά, περιποιούνταν το σώμα τους ανήκαν στην ανώτερη κοινωνική τάξη ή ήταν γυναίκες με «χαλαρή» ηθική. Η «καθώς πρέπει» γυναίκα είχε τα μαλλιά της πάντα πλεγμένα και ποτέ ελεύθερα και πάντα σκεπασμένα με μικρά ή μεγάλα μαντήλια (τα μαλλιά ήταν πάντα το κυριότερο σημείο αισθησιασμού και για αυτό έπρεπε πάντα να μένει κρυμμένο). Αντίθετα., η βαφή των μαλλιών ή του μουστακιού ήταν χαρακτηριστικό των ανδρών. Ένα από τα απαραίτητα εφοδια καλλωπισμού όλων των εφήβων ήταν η τριχοθρεψινη, για την οποία πίστευαν ότι βοηθά σημαντικά στην αύξηση του μύστακος.
Όσοι πιστεύουν ότι «τα παλιά τα χρόνια» οι άνδρες ήταν «βαρεις και ασηκωτοι», ας διαβάσουν την παρακάτω διαφήμιση (1880):
ΚΟΜΜΩΤΗΡΙΟΝ ΜΥΡΟΠΩΛΕΙΟΝ ΤΟΥ «ΚΟΜΨΟΥ ΚΟΣΜΟΥ»
Τα αριστοκρατικώτερα, τα λεπτότερα, τα ηδυπαθέστερα αρώματα. Ιδιαιτέρως συνιστώμεν τα κατωτέρω καλλυντικας και εξωραιστικας σκευασίας:
Η ΒΑΦΗ ΤΡΙΧΩΝ. Είναι το εντελεστερον σύστημα δια την στιγμιαίαν βαφήν της κόμης, του γενίου και του μύστακος
ΤΟ ΣΩΣΤΡΙΧΟΝ. Το παγκοσμίου φήμης αντισηπτικόν υγρον, το παρασιτοκτονον.
Η ΤΡΙΧΟΘΡΕΨΙΝΗ. Ειδική σκευασία αλάνθαστος και ακαταγωνιστος προς αύξηση του μύστακος και εν γένει των τριχων.
ΚΟΛΩΝΙΑ ΒΕΡΑ ΒΙΟΛΕΤΑ. Εξοχον άρωμα δια την τουαλέτα και τα μανδήλια σας. Πωλειται εις φιαλίδια και κατ΄ οκαν….
Δημ. Μπατσαρακος
Γωνία Πανεπιστημίου και Χαριλάου Τρικούπη
3. Η επιστήμη στις δόξες της!!
ΜΕΓΑ ΚΡΕΟΠΩΛΕΙΟΝ
Τό κάλλιστον της αγορας. Αρίστη εκλογή κρεατων.
Περιποίησις έκτακτος. Κόψιμον επιστημονικόν
Αδελφοί Μάγκου
http://www.24grammata.com

Αρχή '16, σαρανταδυό εικόνες

$
0
0

htmlhttp://athensville.blogspot.gr/2016/03/janFeb16.html


Άθενς μιξ: τρεις ναοί, τρεις θρησκείες, σε ένα μόλις κάδρο
-Μοναστηράκι


-Νύχτα Ερμού και Βουλής
/όσο να ναι κάνανε μερακλιδικη δουλειά/


Όμορφη πόλη,
-Πατησίων


Αθηνά Νερατζιώτισσα
-Ακαδημία


Μονοπάτι, δρόμοι
-Φιλοπάππου, Καλλιθέα, Σαρωνικός



Δεν είναι αδιάφορα, φέρουν μια σκέψη, αρμονία στούς όγκους, ρυθμό στις γραμμές, το αρχιτεκτονικό σχέδιο είναι κι αυτό καλλιτέχνικο έργο. Μια σκέψη για οσους θεωρούν ασήμαντα σύνολα τέτοια κτίρια και παρεμβαίνουν στους τοίχους αδικωντας την αισθητική τους αξία. Δες, παρατήρησε, σκεψου
-Κάτω Πατήσια


Μεσημέρι στο Μεταξουργείο
-Αγησιλάου


Σαν θαλασσογραφία, νυχτώνει #live
-Ελευσίνα


Κρύα κι έρημη, νύχτα στην Σοφοκλέους


To κρίμα να μην έχεις μαζί σου την καλή ψηφιακή: Σαν ανατολή, μεσημέρι στο τρίγωνο
-Καρορη



"Athenian cool"θα γραφανε τα έξω. "Χαρα θεου"οι Αθηναίοι
-Κεραμεικού, Μεταξουργείο


Μακρες μεσημέριατικες σκιές
-Πλ. Αυδή/Μεταξουργείο


Θλιμμένη ομορφιά
-Αχαρνών


Γκραντιοζα ινβερναλε Σταδίου



Εδώ στου δρόμου τα μισά // absolute Greek flag// no, Finnish flag? Τα διλήμματα της λεζάντας, ζορικη διαδικασία κάθε φορά για τον μπλόγκερ, στο τέλος καταλήγει σε μια σειρά, ΑΣΕ την φωτογραφία να μιλήσει απλως. emoticon smile
-Σταυροδρόμι στην Κυψέλη


Μεσημέρι στην Άγια Ειρήνη



Πηγη προβληματισμού τα εξωραϊστικα πάνελ στα κτίρια. Άλλου σώζουν καταστάσεις (πχ αδιάφορα κτίρια 60-70ς του τότε σωρού σε εμπορικούς δρόμους όπως Ερμού) και άλλου βιαζουν τον σχεδιασμό μοντέρνων κυρίως κτιρίων που δεν χαίρουν της πάνδημης αποδοχής των νεοκλασικών. Να εδώ ένα ωραίο δείγμα που ακολουθεί την αισθητική ενότητα και συνέχεια οποιουδήποτε σχεδιαστικού παραγώγου: Πάνελ τοποθετημένα με μελετημένη ασυμμετρια και ρυθμό ταιριαστά στο κτίριο, σε υλικό δε που κάνει ζεστές αντανακλάσεις ιδίως στον απογευματινό γλυκουλη αθηναϊκό ήλιο.
-Βασιλίσσης Σοφίας


Το πιο συγκινητικό μ'στην πόλη; αυτοί που αντιστεκονται που παραβλέπουν το αστικό πηχτο τσιμέντο, την παραίτηση, τις σκονισμένες όψεις και κάνουν το παραμυθι τους μ ένα πρασινισμενο μπαλκόνι. Κόντρα στην πραγματικότητα, κοτσια να φροντίζεις ένα τέτοιο συναίσθημα στην Αθήνα, σήμερα.
-Μαρνη κι Αχαρνών


Κυριακάτικο μεσημέρι,  Ελευσίνα


Μεσημέρι, Αθηνάς & Σοφοκλέους



Πως μπορείς στο σκοτάδι να φανταστεις και να εκτιμήσεις; Πως το σκέφτηκαν σε μια περιοχή την πιο υποβαθμισμένη του κέντρου ανάμεσα σε Ομόνοια και Βάθη και οι άνθρωποι τόλμησαν και ανέδειξαν ένα ιδιαίτερο λόγω της στένας του αλλά και πολυ όμορφο δειγμα ευαίσθητης αθηναϊκής αρχιτεκτονικής. Ή αλλαγή είναι δραματική (ήταν οι πάνω όροφοι ρημαδι), η ανακατασκευη χαζεύοντας-περνώντας, μερακλιδικη και επι... Δείτε περισσότερα



Τίποτα πιο ερωτικό: μια βόλτα στην Διονυσίου Αρεοπαγίτου, ένα ζωντανό μουσείο ερώτων που σημάδεψαν τον τόπο


"Αδιόρατες"συνδέσεις, δυο μουστακια στου Ψυρρή
-Αγιας Θέκλας


Ή νύχτα πέφτει στη Βάθη, οι παλιές επιγραφές στα φτηνά ξενοδοχεία δίνουν εξτρα λάγνα ατμόσφαιρα στην περιοχή
-Καποδιστρίου


Ο μυστηριωδης πύργος της Πλ. Βάθης
-Αλκιβιάδου



Από γαλάζιο ως το μπλε, εν Ελλαδι μεσημέρι
-Δίον. Αρεοπαγίτου & Ερεχθείου


Ναυάρχου Νικοδήμου - μια στραβη γραμμή που συνδέει κρυφά Σύνταγμα με Πλάκα και φιλοξενεί απ τα ωραιότερα σερί κτιρίων σε όλο το εύρος της. Να μην ήταν και τόσο στενα τα πεζοδρόμια να χούμε μάτια να τα χαζευουμε, αχμ


Αγαπημενες μικρές πλατείες: Ή πλ. Τράιμπερ με το μεθυστικό άρωμα των γαζιων, κι εδώ ή πλατεία Αυδή με τις κλαιουσες και τον εκφραστικό και κομψό τους φύλλωμα που δίνουν χαρακτήρα στο αστικο τοπίο. Καλα δειγματα σοφής επιλογής της δημοτικης κηποτεχνίας που εδώ φυτεψαν ένα συγκεκριμένο δέντρο σε επανάληψη, σχεδιαστική αποφαση που χαρίζει οπτική ενότητα και όχι το αρτζι μπούρτζι που συμβαίνει σε όλες τις άλλες πλατείες που με το "λίγο απ ολα"δέντρων και την μη στοίχιση τους δείχνουν αμηχανες,με στοιχεία ατάκτως ερριμενα.
-Πλ. Αυδή, Μεταξουργείο


Μπουγάδα, μια ιστορία προσωπική
-Πετράλωνα


Ο μήνας των ανθισμένων αμυγδαλιών μάς τελειώνει, λιγοι αστοι το αντιληφθηκαν μιας και δύσκολο να τις πετύχεις στο κέντρο, και στο πολύ κέντρο υπαρχει μόνο μια: αυτή της οδού Ομήρου που τα λεπτά της - διαφορετικά απο τα συνηθη- κλαδιά της δίνουν μοναδική χάρη κάνοντας την δέντρο τοποσημο, ίσως το ομορφότερο του κέντρου. Όσοι περάσετε έχετε λίγες μέρες να χαζεψετε τη χάρη της
-Ομηρου


Εξαιρετικη η φετινη χρονια του Stmts, η καλλιτεχνικη γραφή του έφερε ανανέωση και εμπλούτισε την αθηναϊκή στρητ αρτ σκηνή
-Ψαρομηλιγκου, Κάτω Ψυρρή


Παλ, ευχές για μια βδομάδα παλ (20°+C καθ'ολη)
- Lodewijk van Heiden street, Victoria Square


Μαζί /ανάμεσα στα εκατομμύρια/ μαζί.
-Εραστές στου Φιλοπάππου, στο βάθος ο αισθησιακός Βύρωνας.


Μπέλλα Ομόνοια
-Αθηνάς


Στο πλάι του γαληνιου Κεραμεικού, στην αρχή της σχετικά διασωσμενης άρα και όμορφης Σαλαμίνος ένα απ τα ωραιοτερα σπίτια της Αθήνας, οίκημα και περιβάλλων χώρος


Συννεφιες ομορφιές σήμερα, σ ένα κλασικό αθηναϊκό κάδρο


Τέλη Φλεβάρη κι ο γνωστός μας ήλιος επιστρέφει, μεσημέρι στο Μεταξουργείο
-Πηλεως


Όμορφο πρωινό στο κέντρο
-Ευριπίδου


Ήλιος χάζι, Κυριακή για βόλτες
-Θερμοπυλών


Υπάρχει πια αθηναϊκό στυλ; Έχει προκύψει κάτι ιδιαίτερο μ'αυτό το μοναδικό μας μιξ; Πάντως φαίνεται να υπάρχει ματς, απ'αυτό που παράγουν ολοζώντανες πόλεις. Βίβα Αθ!
-Aθηναϊδος


Καλή εβδομάδα απ την κινηματογραφική Μητροπόλεως


Στα δυτικά νυχτώνει
-Ασπρόπυργος


Φωτογραφίες και σχόλια του Γενάρη και Φλεβάρη του 2016 όπως δημοσιεύτηκαν στην athensville facebook σελίδα. Περισσότερο υλικό κάθε μέρα εκεί 

Εν Αθήναις...άνοιξε κι άλλη μπουκάλα

$
0
0

Οι απόκριες στην Αθήνα κάποια χρόνια πίσω στις γειτονιές
ήταν απλές.
Στολές αγοραστές δεν θυμάμαι αλλά και να υπήρχαν δεν τις
ξέραμε.
Αυτοσχεδίαζαν οι μεγάλοι για τους μικρότερους με ότι υπήρχε
στο σπίτι.
Οι μεγάλοι την τσικνοπέμπτη αλλά και κάποιο Σάββατο
μαζευόντουσαν στα σπίτια με κομφετί χάρτινα καπέλα
μάσκες φαϊ ρετσίνα και πολύ κέφι.
Τραγούδια της εποχής επιτραπέζια όπως έλεγαν για να τρώνε
συγχρόνως και μετά χορός.
Προς το τέλος για τα τελευταία ποτήρια ειδικός μεζές
χαλβάς του μπακάλη με λεμόνι και κανέλα..

"Άλα, άνοιξε κι άλλη μπουκάλα
και την κοινωνία τώρα
τηνε παίζω ένα παρά
βίβα, τα φαρμάκια που 'ταν στίβα
ποτηράκι ποτηράκι
λες και κάνανε φτερά
βάνε, όσα έρθουν κι όσα πάνε
που θα βρούμε τέτοιο βράδυ
στη ζωή μας τη ρηχή
δώσε, το τραπέζι ξαναστρώσε
φέρε καθαρά ποτήρια
κι άντε φτου κι απ'την αρχή..."
Στίχοι Σακελλάριος-Γιαννακόπουλος
Μουσική Σουγιούλ
Φωνή Γούναρης

Πίσω στα παλιά

Ο φούρνος του Τάκη

$
0
0

Ο cult φούρναρης που έμαθε στους Αθηναίους το κουλούρι Θεσσαλονίκης, ξεφουρνίζει και τέλεια λαγάνα!

image
Ένας μικρός φούρνος στο Κουκάκι, στην οδό Μισαραλιώτου 14, απέναντι από την Ακρόπολη, ο φούρνος του Τάκη είναι από τους πιο διάσημους στην Αθήνα. Οι λόγοι πολλοί. Πάνω από 30 είδη ψωμιού καθημερινά διαθέσιμα: σταρένιο, σικάλεως, οκτάσπορο, δεκάσπορο, συμιγδαλένιο, καρυδόψωμο, ψωμί της αγροικιάς άσπρο ή ολικής, χωριάτικο, μπαγκέτα καμπαγιού λευκή, ολικής άλεσης ή η καινούρια γαλλική μπαγκέτα που είναι ανάρπαστη.
Κουλούρια Θεσσαλονίκης, κουλούρι με γέμιση σοκολάτας, πλήθος βουτήματα, μπισκότα, κέικ και κουλουράκια, φοκάτσιες με δενδρολίβανο και θαλασσινό αλάτι, με ελιές και ρίγανη. Στα σάντουιτς από παραδοσιακά, με μέλι, ταχίνι, μήλο αλλά και άλλα με ευρωπαϊκές γεύσεις όπως αυτό με κόκκινη πιπεριά και ισπανικό chorizo. Η ποικιλία γλυκών πράγματι εντυπωσιακή. Κι όλα αυτά παρουσιασμένα μ’ έναν πολύ όμορφο και καλαίσθητο τρόπο σε ράφια, εκθετήρια ή καλάθια.
image
Ο Τάκης Παπαδόπουλος – cult φούρναρης και μερακλής άνθρωπος – γεννήθηκε το 1948 στη Θεσσαλονίκη, όταν ο πατέρας του δούλευε σ’ ένα φούρνο στον Ιππόδρομο και μας αφηγείται το πώς ερχόμενοι στην πρωτεύουσα το 1961, ήταν αυτοί που μάθανε τους Αθηναίους τι σημαίνει καλό κουλούρι: «Το κουλούρι που πουλιόταν στην Αθήνα ήταν σαν ψωμί, αφράτο και μαλακό, ενώ το δικό μας ήταν σκληρό εξωτερικά (σαν κριτσίνι). Τα κουλούρια Θεσσαλονίκης (σιμίτια) γίνηκαν αμέσως ανάρπαστα. Ο πρώτος μας φούρνος ήταν στην Πλάκα, Αδριανού και Κυδαθηναίων. Παράγαμε 70.000 κουλούρια την ημέρα κι ο φούρνος δούλευε 24 ώρες το εικοσιτετράωρο με τους κουλουρτζήδες να περιμένουν ώρες στη σειρά για να γεμίσουν τις τάβλες τους στα καρότσια τους.
image
»Το 1971 μεταφερθήκαμε εδώ στη γειτονιά και αρχίσαμε να ασχολούμαστε και με την αρτοποιία. Μπήκαν κατόπιν τα παιδιά μου, ο Θόδωρος κι ο Αρτέμης, στο μαγαζί και με πολλή δουλειά και ψάξιμο φτάσαμε, εδώ που φτάσαμε».
Ο φούρνος του Τάκη είναι ένα λαχείο για τη γειτονιά του -αλλά και για όσους καταφθάνουν από μακριά για να προμηθευτούν τα καλούδια του- όχι μόνο επειδή θα ικανοποιήσουν τις γευστικές τους προτιμήσεις, αλλά και γιατί θα νιώσουν τη ζεστασιά ενός χώρου, όπου διατηρείται ακόμα η οικογενειακή ατμόσφαιρα ενός φούρνου της γειτονιάς.
image
Τυπικά από το 2010 το μαγαζί ανήκει στα παιδιά του, ο Τάκης βγήκε σε σύνταξη, αλλά πού τον χάνεις εδωδά τον βρίσκεις!
Ώρες Λειτουργίας: Δευτέρα- Παρασκευή 7.00-20.30
Σάββατο: 7.00-16.00
Κυριακή κλειστά

Καθαρά Δευτέρα: Η ιστορία του χαρταετού

$
0
0



καθαρά δευτέρα

Ένα από τα έθιμα με τα οποία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη η Καθαρά Δευτέρα στο μυαλό όλων μας από την παιδική μας ακόμα ηλικία, είναι σίγουρα το πέταγμα του Χαρταετού.

Από πού όμως, προέρχεται το έθιμο του πετάγματος του χαρταετού την Καθαρά Δευτέρα; Ποιά αλήθεια είναι η ιστορία του χαρταετού και ποιά η ονομασία του στις διάφορες χώρες ανά τον κόσμο;
Ο χαρταετός πετάει  για πρώτη φορά γύρω στο 200 π.Χ στην Κίνα και τη Μαλαισία. Εκεί κατασκευάζονται οι πρώτοι χαρταετοί από μετάξι και μπαμπού και μάλιστα με τη μορφή που έχουν ως επί το πλείστον μέχρι σήμερα στις χώρες αυτές,  η οποία δεν είναι αλλή από τη μορφή του δράκου.
Από την Κίνα οι χαρταετοί ταξιδεύουν στην Κορέα και την Ιαπωνία για να εμπλουτιστούς με περισσότερα σχέδια.
Γύρο στο 1400 μ.Χ οι Ευρωπαίοι εξερευνητές που ταξιδεύουν στις χώρες της Ασίας φέρνουν τους χαρταετούς στην γηραιά ήπειρο, όπου κατά τους δυο Παγκόσμιους πολέμους χρησιμοποιούνται ως συσκευές παρατήρησης.
Το έθιμο του χαρταετού σήμερα ανά τον κόσμο
Σήμερα κάθε χώρα έχει τα δικά της έθιμα  γύρω από το πέταγμα του χαρταετού. Στην Κίνα θεωρείται ιεροτελεστεία από την κατασκευή του εως και το πέταγμά του και μάλιστα διοργανώνονται διαγωνισμοί κάθε χρόνο για τον καλύτερο χαρταετό. Μάλιστα, οι Κινέζοι πιστεύουν ακόμα και σήμερα ότι πετώντας τον χαρταετό διώχνουν την κακή τύχη και ότι όσο ψηλότερα φτάσει ο αετός τους, τόσο καλύτερη τύχη θα έχουν.
Στην Οσάκα της Ιαπωνίας, κάθε χρόνο, την πέμπτη ημέρα του Μαίου, οι μικροί Ιάπωνες περιμένουν  το Κοντομόνο—χι ή αλλιώς τη Μέρα των Παιδιών. Εκείνη την ημέρα, οι οικογένειες που έχουν μικρούς γιους συνηθίζουν να ανεμίζουν στον κήπο πολύχρωμες κορδέλες και πελώριους χαρταετούς σε σχήμα κυπρίνου, που τους έχουν δέσει σ’ ένα μεγάλο στύλο από μπαμπού μ’ έναν ανεμόμυλο στην κορυφή του.
Μια από τις πιο εντυπωσιακές γιορτές  πραγματοποιείται εδώ και χιλιάδες χρόνια στη Βόρεια Ινδία, είναι η γιορτή “Basant”, η οποία πραγματοποιείται  κάθε Φεβρουάριο στο Πακιστάν για την υποδοχή της άνοιξης. Επί της ουσίας στήνεται ένα μεγάλο γλέντι, το οποίο προσμένουν με μεγάλη ανυπομονησία μικροί και μεγάλοι. Σε αυτή τη γιορτή, όλοι λαχταρούν να κατακτήσουν με τον χαρταετό τους τον ουρανό, πράγμα που θα τους εξασφαλίσει η χρήση των πιο καλών υλικών, και ιδιαίτερα του ανθεκτικότερου σπάγγου, ο οποίος επικαλύπτεται με σκόνη γυαλιού. Μαζί με τα υλικά, αυτό που καθορίζει τη νίκη είναι  οι επιδέξιοι χειρισμοί που γίνονται κυρίως από τις ταράτσες των σπιτιών.
Στην Ελλάδα οι χαρταετοί κατασκευάζονταν από παιδιά με ή χωρίς τη βοήθεια των μεγάλων με απλά υλικά όπως χαρτί, καλάμι ή λεπτό πηχάκι, σπάγγο και εφημερίδες και με περισσεύματα από τις αποκριάτικες κορδέλες.
Οι ονομασίες του χαρταετού στις διάφορες χώρες:
Στην Αγγλία, ονομάζεται kite, το οποίο είναι το όνομα ενός υπέροχου πουλιού
Στην Ιαπωνία, τακο που σημαίνει χταπόδι και έχει να κάνει με τους πολλούς σπάγγους που κρέμονται από αυτόν.
Στο Μεξικό τον ονομάζουν papalote που σημαίνει πεταλούδα
Στη Γερμανία, Drachen που σημαίνει δράκος
Στην χώρα μας, πέρα από την κλασσίκη ονομασία χαρταετός, στη Θράκη τον λένε και πετάκι, ενώ στα Επτάνησα και φύσουνα.
http://www.dogma.gr

Η κρίση ερημώνει τη στοά Αρσάκη

$
0
0

ΚΑΤΕΒΑΣΜΕΝΑ ΡΟΛΑ


Φάντασμα του παλιού εαυτού της, η περίφημη Στοά Αρσάκη, η μοναδική στοά στην Αθήνα που φέρει την υπογραφή του Ερνέστου Τσίλερ, βιώνει πλέον τον απόλυτο μαρασμό.



ΣΤΟΑ ΑΡΣΑΚΗ
<p>ΣΤΟΑ ΑΡΣΑΚΗ</p>
Εχοντας συμπληρώσει περισσότερο από έναν αιώνα ζωής, παραδίδεται σταδιακά στην παρακμή, η οποία ξεκίνησε να εκδηλώνεται μεσούσης της οικονομικής κρίσης και λαμβάνει σαρωτικές διαστάσεις τα τελευταία χρόνια: Σχεδόν τρία στα τέσσερα καταστήματά της είναι πλέον κλειστά ενώ οι προσπάθειες που είχαν καταβληθεί στο πρόσφατο παρελθόν για τη λήψη μέτρων που θα έδιναν νέα πνοή στην εμπορική στοά δεν τελεσφόρησαν ποτέ.
Μοναδικές εξαιρέσεις αποτελούν τα λιγοστά μαγαζιά που επιμένουν να αντιστέκονται σε πείσμα των καιρών. Ενα από αυτά το ιστορικό κατάστημα του Κοκκώνη, που άλλοτε δέσποζε στο κέντρο της στοάς με τις σημαίες του να στολίζουν τα μαρμάρινα πάτωματά της. Εδώ και λίγα χρόνια έχει μεταφερθεί σε ένα μικρότερο οίκημα, στον αριθμό 13, με στόχο τη μείωση των λειτουργικών του εξόδων.
Οι λίγοι καταστηματάρχες που έχουν απομείνει συμφωνούν ότι κάτι πρέπει να αλλάξει. Οι εποχές που τα τραπεζάκια του Ορφέα, του ρετρό καφέ όπου ξεκουράζονταν οι περαστικοί κάτω από τον γυάλινο θόλο της στοάς από το έτος 1926 μοιάζουν πλέον πολύ μακρινές. Το ιστορικό καφέ έκλεισε και η θέα των ξενοίκιαστων καταστημάτων κάνει τη στοά πλάι στο εντυπωσιακό Μέγαρο Αρσάκη να θυμίζει νεκρή ζώνη. Οταν τα μαγαζιά κλείνουν, το σκοτάδι απλώνεται στον χώρο. Και όταν είναι ανοιχτά, μετά βίας περπατούν τέσσερις ή πέντε άνθρωποι άνθρωποι στους διαδρόμους του.
Χτισμένη στα πρότυπα των ευρωπαϊκών passages και ενισχυμένη με γυάλινη οροφή για να διαχέεται άπλετος ο φυσικός φωτισμός η Στοά Αρσάκη ενώνει τις οδούς Πανεπιστημίου και Σταδίου ενώ επικοινωνεί με τη Στοά του Βιβλίου. Οταν εκείνη άνοιξε το 1996 στη θέση του γκρεμισμένου κινηματοθέατρου Ορφέας, η ελπίδα ότι οι δύο στοές θα μετατρέπονταν σε πνευματικές κυψέλες της πρωτεύουσας κυριάρχησε σε πολλούς Αθηναίους. Σήμερα όμως τα σημάδια της κρίσης είναι εμφανή και στη Στοά του Βιβλίου. Αρκετοί εκδότες την εγκατέλειψαν, η κίνηση έχει μειωθεί ενώ τη ζωντάνια του χώρου διατηρεί κυρίως το θρυλικό Θέατρο Τέχνης στο υπόγειο της Στοάς.
Το κατάστημα Κοκκώνη, μία από τις τελευταίες πινελιές ζωής στην ερημωμένη Στοά Αρσάκη, ενώ γύρω του αρκετές πινακίδες κλειστών καταστημάτων παραμένουν άθικτες ως ενθύμηση του παρελθόντος.
Το κατάστημα Κοκκώνη, μία από τις τελευταίες πινελιές ζωής στην ερημωμένη Στοά Αρσάκη, ενώ γύρω του αρκετές πινακίδες κλειστών καταστημάτων παραμένουν άθικτες ως ενθύμηση του παρελθόντος.
Οι αιτίες της ερήμωσης
Οπως επισημαίνει μιλώντας στο «Εθνος» ο καθηγητής κ. Γιώργος Μπαμπινιώτης, πρόεδρος της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας, στην οποία ανήκει η Στοά Αρσάκη και η Στοά του Βιβλίου, «δύο είναι οι λόγοι στους οποίους οφείλεται η κατάσταση αυτή: Ο ένας είναι η γενική κατάσταση, η κρίση που μαστίζει τη χώρα και το κέντρο της πόλης. Οποιοσδήποτε μπορεί να πάρει μια εικόνα για το τι συμβαίνει στο κέντρο της Αθήνας με έναν περίπατο στην οδό Σταδίου.
Ο δεύτερος λόγος είναι το γεγονός ότι η ενοικίαση των επάνω ορόφων στο Συμβούλιο της Επικρατείας, με μια παλιότερη σύμβαση, συνδέθηκε με πολύ αυστηρούς περιορισμούς ως προς τις επιτρεπόμενες χρήσεις στη Στοά Αρσακείου. Αυτό δεν επιτρέπει την αξιοποίηση των χώρων (των καταστημάτων) της Στοάς Αρσακείου εις βάρος της εικόνας του κέντρου των Αθηνών αλλά και εις βάρος των πόρων ενός μη κερδοσκοπικού εκπαιδευτικού οργανισμού που είναι τα ιστορικά Αρσάκεια Σχολεία».
Ο ίδιος επισημαίνει ότι οι προσπάθειες που έγιναν στο παρελθόν για την άρση του περιορισμού στις χρήσεις των καταστημάτων δεν καρποφόρησαν. «Αυτό που ζητεί η Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία είναι η κατανόηση των δικαστών που απαρτίζουν το Συμβούλιο της Επικρατείας καθώς και του υπουργού της Δικαιοσύνης ώστε να αντιμετωπιστεί με σύγχρονα ρεαλιστικά κριτήρια η αποφυγή περαιτέρω ερήμωσης ενός από τους πιο γνωστούς και προβεβλημένους χώρους του κέντρου των Αθηνών», λέει.
«Και μιλάμε για ευπρεπείς χρήσεις, η Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία ποτέ δεν θα έβαζε κάτι που θα έθιγε το κύρος του ΣτΕ». Οσο για τη Στοά του Βιβλίου, σύμφωνα με τον κ. Μπαμπινιώτη η πορεία της είναι συνυφασμένη με την πρωτοφανή κρίση που διέρχεται το βιβλίο και κατ'επέκταση τα βιβλιοπωλεία και οι εκδοτικοί οίκοι. Ενας αέρας μελαγχολίας πλανάται πάνω από τις δύο ιστορικές στοές.
Η μοναδική στοά με την υπογραφή του Τσίλλερ
Στη θέση παλαιότερων κτισμάτων του 19ου αιώνα, όπως το Τοσίτσειο Αλληλοδιδακτικό σχολείο και το Νηπιαγωγείο των Απόρων, που είχαν κατασκευαστεί σε σχέδια Λύσανδρου Καυταντζόγλου, βρίσκεται η Στοά Αρσάκη. Ηταν εν έτει 1900 όταν αποφασίστηκε η ανέγερση κτιρίου επί της οδού Σταδίου που θα περιελάμβανε ισόγεια καταστήματα και δύο ορόφους για τα εξωτερικά σχολεία της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας σε σχέδια του αρχιτέκτονα Κωνσταντίνου Μαρούδη. Τα έργα επεκτάθηκαν προς την πλευρά των οδών Αρσάκη και Πανεπιστημίου και περιέλαβαν και τη στοά που βρισκόταν στην προέκτασή της τότε οδού Πινακωτών -σήμερα Χαρ. Τρικούπη-, δηλαδή τη Στοά Αρσάκη. Το 1907 ο αρχιτέκτονας Τσίλλερ ανέλαβε την πλήρη αναμόρφωση της πρόσοψης σε ρυθμό «colossal», με τους πυργοειδείς τρούλλους στις ελεύθερες γωνίες και την επισκευή των προσθηκών των καταστημάτων.
ΠΑΕΝΤΕΛΗΣ, ΥΠΑΛΛΗΛΟΣ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΟΣ ΚΟΚΚΩΝΗ
Τα ενοίκια έπεσαν, αλλά η κατάσταση δεν άλλαξε
«Η ερήμωση της στοάς οφείλεται κυρίως στην οικονομική κρίση», λέει ο κ. Παντελής, υπάλληλος του ιστορικού καταστήματος Κοκκώνη που ιδρύθηκε στην Ελλάδα το 1924 και λειτουργεί για περισσότερα από 40 χρόνια στη Στοά Αρσάκη. «Παντού επικρατεί η ίδια κατάσταση, είναι δύσκολα τα πράγματα. Αυτή την εικόνα δεν την είχαμε δει ποτέ εδώ. Κυκλοφορούσε κόσμος, υπήρχε ζωή. Ολοι προσπαθούν να επιβιώσουν. Τα ενοίκια στη στοά έπεσαν, αν και άργησαν λίγο, αλλά η κατάσταση παραμένει άσχημη», συμπληρώνει.
Ξενοίκιαστα καταστήματα στη Στοά του Βιβλίου η οποία επηρεάστηκε από την κρίση στον εκδοτικό τομέα
Ξενοίκιαστα καταστήματα στη Στοά του Βιβλίου η οποία επηρεάστηκε από την κρίση στον εκδοτικό τομέα
ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΟΥΣΚΑΣ, ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑΡΧΗΣ
Δεν περνάει άνθρωπος. Κοιτάς έξω και δεν βλέπεις ψυχή...
Υπομονή ελπίζοντας ότι θα αλλάξουν τα πράγματα κάνει ο κ. Γιάννης Ρούσκας, ο οποίος διατηρεί κατάστημα με τσάντες και πορτοφόλια εντός της Στοάς Αρσάκη. «Δεν περνάει άνθρωπος. Βγαίνεις έξω, κοιτάς αριστερά, κοιτάς δεξιά και δεν βλέπεις ψυχή. Τι να περιμένεις; Οποιος έρχεται και βλέπει αυτήν την κατάσταση δεν ξαναέρχεται. Η ίδια εικόνα επικρατεί παντού αλλά εδώ οι συνθήκες είναι χειρότερες», λέει εξηγώντας ότι ο ίδιος βρίσκεται στη Στοά από το 2010. Παλιότερα διατηρούσε βιοτεχνία με συναφή είδη μέχρι που πήρε το κατάστημα της Στοάς Αρσάκη από πελάτη του: Η κατάσταση που συνάντησε υπήρξε απογοητευτική.
Κατερίνα Ροββά
Φωτoγραφίες Θ. Γαλανοπούλου
Η κρίση ερημώνει τη στοά Αρσάκη

Εν Αθήναις...Καθαρή Δευτέρα στην παράγκα του θείου

$
0
0





Καθαρή Δευτέρα κάποιες δεκαετίες πίσω...
Αναμάσχαλα ο χαρταετός....τα φαγητά και ποδαράτο από τα Πατήσια στο ορεινό Γαλάτσι στο "εξοχικό"του θείου που συνήθιζε να λέει την ατάκα του Καραγκιόζη για την παράγκα που έμενε όταν τον ρωτούσαν τι έκανε όταν έβρεχε ....
"...βγαίνουμε έξω όλοι από την παράγκα για να μην βραχούμε..."
Παράγκα είχε ο θείος στο εξ αδιαιρέτου οικόπεδο με τον διπλανό.
Κατσάβραχο ο δρόμος και ανηφοριά με στάσεις και κουτσομπολιό
για το σπίτι του θείου στην αετοράχη.
Εμείς μέναμε στον πολιτισμό δίπλα στην Πατησίων....με το ρέμα 
κάτω από το παράθυρο της κουζίνας.
Το Γαλάτσι μέχρι το ΄30 ήταν εξοχή για τους Αθηναίους...στάνες πρόβατα
και καθαρό αέρα όπως έλεγαν.
Λένε ότι το παλάτι στα Τουρκοβούνια διοργάνωνε το κυνήγι της Αλεπούς
με τις έφιππες κυρίες.
Στην Ομορφοκκλησιά (σώζεται) στον Άη Γιώργη δηλαδή στην γιορτή του
γινότανε τριήμερο πανηγύρι και οι βοσκοί μοίραζαν γάλα και τυρί.
Όλα αυτά και άλλα Μικρασιάτικα όμως διηγότανε ο παππούς ο πρόσφυγας
που καθότανε στην κορυφή του μακρόστενου τραπεζιού από τάβλες
του θείου μαραγκού ιδιοκτήτη της παράγκας.
Σαν χωριό βλέπαμε την περιοχή οι μικροί και πηγαίναμε στο ύψωμα
να αμολύσουμε τον χαρταετό.
Αυτοσχέδιοι οι περισσότεροι με αλευρόκολα και χύμα υλικά από τον ψιλικατζή.
Δεν υπήρχε περίπτωση να μην υπήρχε κάποιος στις μαγικές αυλές που να μην γνώριζε από χαρταετό οπότε έπιανες σειρά.
Γυρνώντας πίσω στην παράγκα με λαβωμένο τον χαρταετό από τις βουτιές
αλλά και χωρίς αυτόν το γλέντι είχε ανάψει...
Εβίβα και τραγούδι και χορός και πρόχειρα μασκαρέματα και τρέχα στον καρβουνιάρη
να γεμίσεις την νταμιτζάνα με τον ξάδερφο επικεφαλής που  ήταν της
περιοχής για να μην  βάλει σώσμα.
Σουρούπωνε και ευτυχώς είχε κατήφορο για τον γυρισμό στο σπίτι.
Την επομένη κάθε κατεργάρης στον πάγκο του και με το μυαλό στο Πάσχα
που θα ερχότανε.

Πίσω στα παλιά

Πως γιόρταζαν τα Κούλουμα το 1880…

$
0
0
«Μασκαράδες και πολίται, στης Κολώνες να βρεθήτε»

Πως γιόρταζαν τα Κούλουμα το 1880…


Μία από τις πιο πανηγυρικές γιορτές των Αθηναίων ήταν τα Κούλουμα. Επίκεντρο αυτής της γιορτής ήταν οι Στύλοι του Ολυμπίου Διός (οι Κολόνες, όπως τις αποκαλούσαν) και οι γύρω λόφοι του Αρδηττού. Ντελάληδες έτρεχαν όλο το Σαββατοκύριακο σε όλα τα σημεία της πόλης και ξεσήκωναν τον κόσμο με τυμπανοκρουσίες και την εξής «διαλάλησιν»:

Μασκαράδες και πολίται

Στης Κολώνες να βρεθήτε.

Και οι «πανηγυρισταί», όπως τους αποκαλούσαν, ανταποκρίνονταν με μεγάλο ενθουσιασμό.

Ας δούμε όμως πρώτα πως γινόταν οι προετοιμασίες (το Σαββατοκύριακο πριν την Καθαρά Δευτέρα) και ακολούθως πως γιορταζόταν η αρχή της Σαρακοστής.

Αντιγράφουμε από εφημερίδα του 1880 («Ραμπαγάς»)

«Ήτο θέαμα εκ των σπανιωτέρων η όψις της αγοράς. Ουδέποτε τόσος κόσμος επυκνώθη υπό τας ετοιμορρόπους των οψοπωλείων εκεί στέγας και τους λασπώδεις στενούς διαδρόμους. Οι συνήθως δι'υπηρετών οψωνίζοντες το κρέας, τους γάλους, το κυνήγι και τας οπώρας των, ενόμισαν ότι ώφειλον αυτοπροσώπως να εκλέξουν της πίναις, της καλόγνωμαις, το χταπόδι, το χαβιάρι και της λαγάναις των.

»Πωληταί και αγορασταί ήσαν χθες ηδελφωμένοι. Συμφωνίαι σχεδόν δεν εγίνοντο. Αι φωναί δε των πωλούντων τα χάβαρα (σ.σ.χαβιάρι) αντήχουν από μακράν ως ιαχαί ή ως ευοί! στρατού μαχομένου. Η όψις των θαλασσινών, μυριζόντων την παρθένον ευωδίαν των, τοις έδιδε μοναδικήν όψιν.

»Τα παντοπωλεία ήσαν αρειμανιώτατα περιβεβλημένα. Όλος ο Παρνασσός τα είχε στεφανώσει. Ουδέποτε τόσαι δάφναι εκόσμησαν τα Φάρσαλα. Δεν επρόφθαινον οι παντοπώλαι να ζυγίζουν, να δίδουν, να εκτιμούν, να λογαριάζουν. Υφίστατο τακτική πολιορκία, δι'ην εδέησε να προσκαλέσουν και επικούρους δυνάμεις…







»Αι παρέαι ενέσκηπτον μαζύ συντεταγμέναι και ήκουες πλέον τα συμβούλιά των:
_Να πάρουμε και 'μύγδαλα
_Όχι φθάνουν τα πορτοκάλια
_Μωρέ η ρετσίνα ταραμά σηκόνει και τίποτ'άλλο!
»Και οι αρτοπώλαι αυτοί, οι καθ'όλας τας γαστρονομικάς ώρας του έτους διατηρούντες μονοτονίαν ανεμομύλου, είχον προχθές την ποίησίν των. Επώλουν αφράτας, μαλακάς, ολίγον λιψάς λαγάνας, ήτοι κυρίαι μου, πήταις, έθιμον και αυτό της Καθαράς Δευτέρας».
                                              ***
Αφού περιγράψαμε τις πυρετώδεις προετοιμασίες που έκαναν οι πρόγονοί μας, για μια από τις πιο πανηγυρικές τους γιορτές, ας δούμε τώρα τι γινόταν την Καθαρή Δευτέρα:

Απ’ όλα τα σημεία της πόλης ξεκινούσαν πρωΐ-πρωΐ με τα πόδια, «συν γυναιξί και τέκνοις», οι εορτασταί ή πανηγυρισταί, όπως αποκαλούνταν, για να βρεθούν στο μεγάλο και γραφικό χώρο, όπου οι Στύλοι του Ολυμπίου Διός.

Οι μικροπωλητές είχαν πιάσει εντωμεταξύ όλα τα επίμαχα πόστα, περιμένοντας χρυσές δουλειές με τα καλούδια που είχαν κουβαλήσει: κρητικά πορτοκάλια, χουρμάδες, φουντούκια, φιστίκια, στραγάλια, παστέλια, ζαχαρωμένους κοκορίκους, το μελένιο το χαλβά, που τον έκοβαν με το σκεπαρνάκι, ελιές, ταραμάδες, θαλασσινά, αχινούς, μύδια, στρείδια, κρεμμύδια, σκόρδα, λαγάνες, κρασιά, καρύδια, σύκα, χαϊμαλιά, σουτζούκια, σταφίδες, κυδωνόπαστα, κουλούρια με σουσάμι.

Άλλοι με τη στάμνα στον ώμο πουλούσαν «κρυονέρι απ’ του παπά τ’ αμπέλι»:

Εδώ είναι το κρύο, μια πενταρούλα δύο

Εδώ είναι το μπούζι... γλυκό σαν το καρπούζι

Πάρτε, παιδιά, να πιήτε... πάρτε να δροσιστήτε.

Φυσικά, όλα αυτά αγοράζονταν ως έξτρα, διότι κάθε οικογένεια ερχόταν οργανωμένη, με τις δικές της προμήθειες. Η βελέντζα στρωνόταν στο γρασίδι και τα καλάθια άνοιγαν στη μέση, γεμάτα νηστίσιμες λιχουδιές. Όλοι έτρωγαν με τα δάχτυλα, η μια παρέα κολλητά στην άλλη. Τα αστεία και τα πειράγματα έδιναν κι έπαιρναν, ενώ οι νεαρότεροι χόρευαν ακατάπαυστα, κυρίως τσάμικο. Οι προχειροφτιαγμένοι χάρτινοι αετοί είχαν την τιμητική τους …

Νωρίς το απόγευμα, το σκηνικό έμοιαζε με πεδίο μετά τη μάχη. Πολλοί οι μεθυσμένοι• άλλοι κοιμούνταν ξαπλωμένοι στα χόρτα μ’ ένα μαντίλι στο πρόσωπο για τον ήλιο. Τα δουλικά -όπως αποκαλούσαν τότε τις υπηρέτριες- έτρεχαν με τους στρατιώτες-«ξαδερφάκια».

Όσο προχωρούσε το μεσημέρι οι φωνές και τα τραγούδια, οι γκάιντες και τα νταούλια αντηχούσαν όλο και λιγότερο. Νύχτωνε νωρίς. Σε λίγο ο χώρος θα άδειαζε.

Τι έμενε; Χιλιάδες φλούδες από πορτοκάλια, μυριάδες όστρακα θαλασσινών και φυσικά κάθε μορφής παλιόχαρτο. Όλοι εύχονταν ότι ο αέρας θα τα στροβίλιζε προς τη μεριά της «χωματερής», στο Θησείο... 
http://www.protothema.gr/
Viewing all 12885 articles
Browse latest View live


<script src="https://jsc.adskeeper.com/r/s/rssing.com.1596347.js" async> </script>